Η ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΣΕ ΑΦΟΡΑ, ΕΙΔΙΚΑ ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), όπως καθιερώθηκε η τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου, αναγνωρίζουμε το νόσημα που στην Ελλάδα αφορά εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς, στην πλειοψηφία τους καπνιστές.

Η ΧΑΠ μας αφορά; Φαίνεται πως ναι, αν μιλήσουμε στη γλώσσα των αριθμών: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), 65 εκατομμύρια άνθρωποι παρουσιάζουν μέτρια έως σοβαρή ΧΑΠ, ενώ κάθε χρόνο πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από το χρόνιο αυτό νόσημα του αναπνευστικού συστήματος, αριθμός που αντιστοιχεί στο 5% του συνολικού αριθμού θανάτων παγκοσμίως.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 25ο Πανελλήνιο Πνευμονολογικό Συνέδριο, το 2016, τη χρονιά εκείνη οι ασθενείς με ΧΑΠ ανέρχονταν στους 600.000.

Τι σημαίνει αυτό για εμάς; Ότι στατιστικά ο καθένας στον κύκλο του έχει έναν φίλο ή συγγενή που παρουσιάζει τη συγκεκριμένη αναπνευστική ανεπάρκεια, η οποία μπορεί και να αλλάξει δραματικά τη ζωή του. Αλλά και ως κοινωνία μας αφορά, καθώς η ΧΑΠ αποτελεί οικονομική μάστιγα, όχι μόνο λόγω κόστους θεραπειών και νοσηλειών, που επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και εξαιτίας της πρόωρης συνταξιοδότησης των ατόμων με προχωρημένη νόσο.

ΧΑΠ: Με κομμένη την ανάσα

Ο επίμονος τσιγαρόβηχας και το λαχάνιασμα στις σκάλες οδήγησε έναν αγαπημένο φίλο και βαρύ καπνιστή στον πνευμονολόγο. Μετά από μία σειρά απεικονιστικών και μη εξετάσεων, η διάγνωση ήρθε ως ένα μακροσκελές κείμενο με επιστημονική ορολογία και κυρίαρχο το αρκτικόλεξο «ΧΑΠ».

Τη διάγνωση ακολούθησε ένας χρόνος θλίψης για το κόψιμο του τσιγάρου, που έγινε σε ένα από τα ειδικά ιατρεία διακοπής καπνίσματος, και πολύς καιρός για να συνηθίσει ο φίλος στην ιδέα ότι ήταν κατά κάποιον τρόπο χρόνιος ασθενής. Ευτυχώς για εκείνον, διαγνώστηκε νωρίς και έσβησε το τελευταίο του τσιγάρο υποσχόμενος στον εαυτό του ότι δεν θα ανάψει άλλο. Σήμερα, βρίσκεται σε ειδική θεραπευτική αγωγή αλλά δεν χρειάζεται οξυγόνο, ούτε ειδικές φυσικοθεραπείες.

iStock

Ένα τσιγάρο δρόμος

Η πλειοψηφία των ασθενών με ΧΑΠ είναι ή ήταν κάποτε βαρείς καπνιστές, γι’ αυτό και η ΧΑΠ ονομάζεται και «νόσος των καπνιστών». Οι μισοί μάλιστα από τους «Χαπίτες» –όπως λένε συχνά τους εν λόγω ασθενείς οι παλιάς γενιάς υγειονομικοί– δεν διακόπτουν το κάπνισμα ακόμη κι αν είναι σε στάδιο οξυγονοθεραπείας, που σημαίνει ότι πρέπει να ζουν με μια συσκευή οξυγόνου ακόμη και 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Τι κι αν στα πνευμονολογικά συνέδρια οι επιστήμονες κραδαίνουν ότι η ΧΑΠ αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου και σύντομα θα είναι η τρίτη;

Βέβαια, η συσχέτιση του καπνίσματος με την εμφάνιση ΧΑΠ δεν σημαίνει ότι όλοι οι καπνιστές θα νοσήσουν. Αντίστροφα, η αποχή από το κάπνισμα δεν εγγυάται τη μη νόσηση, καθώς την εμφάνιση της συγκεκριμένης πνευμονοπάθειας ευνοούν και άλλες, λιγότερο συχνές αιτίες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση (ειδικά τον χειμώνα, από την καύση ξύλων και βιομάζας), η επαγγελματική έκθεση σε ρύπους και το παθητικό κάπνισμα. Φαίνεται ακόμη ότι η γενετική προδιάθεση διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.

iStock

Ο βήχας δεν κρύβεται

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ, ειδικά σε προχωρημένα στάδια, είναι θορυβώδη: χρόνιος βήχας με ή χωρίς πτύελα, δύσπνοια που στην αρχή εμφανίζεται στην άσκηση και προοδευτικά και στην ηρεμία, συριγμός, αίσθημα «σφιξίματος» στην περιοχή του θώρακα. Η συμπτωματολογία αυτή συνδέεται και με άλλα νοσήματα του αναπνευστικού. Αυτός είναι ο λόγος που η λήψη πλήρους ιστορικού, η κλινική εξέταση αλλά και η σωστή αξιολόγηση των απεικονιστικών και άλλων εξετάσεων (όπως η σπιρομέτρηση, βασική εξέταση για την διάγνωση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας) παίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στη διάγνωση της νόσου, όσο και στη διάκριση του είδους της ΧΑΠ.

Οι ειδικοί μιλάνε σήμερα για διαφορετικούς φαινότυπους της νόσου, που οδηγούν και σε συγκεκριμένες ιατρικές παρεμβάσεις, προκειμένου να προλαμβάνονται οι επικίνδυνες παροξύνσεις, συχνές στους συγκεκριμένους ασθενείς.

Στο μέτωπο της θεραπείας

Το μέλλον –αλλά και το παρόν, σε ορισμένες περιπτώσεις– βρίσκεται στην εξατομίκευση της θεραπείας. Κάθε ασθενής ακολουθεί την θεραπευτική αγωγή που απαντά στις ανάγκες του και στο στάδιο της νόσου που βρίσκεται, και συνήθως περιλαμβάνει εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και στεροειδή.

Η οξυγονοθεραπεία αφορά ασθενείς σε προχωρημένα στάδια της νόσου ή σε εκείνους με συνοδά νοσήματα, όπως σύνδρομο υπνικής άπνοιας, καρδιακή ανεπάρκεια κ.λπ.

Ακόμη, η βελτίωση της φυσικής κατάστασης των ασθενών είναι σημαντική. Μάλιστα, στα εξειδικευμένα εργαστήρια δημόσιων αλλά και ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων, οι ασθενείς μαθαίνουν με τη βοήθεια εξειδικευμένων φυσικοθεραπευτών ειδικές αναπνευστικές ασκήσεις, που βελτιώνουν την κατάστασή τους. Σπανιότερα και σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να εφαρμοστούν και επεμβατικές θεραπείες, αν αυτό κριθεί απαραίτητο για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.

Ωστόσο, αναγκαίο «φάρμακο» για τους καπνιστές είναι η διακοπή του καπνίσματος. Κόβοντας το κάπνισμα, οι ασθενείς ανταποκρίνονται καλύτερα και στη φαρμακευτική θεραπεία.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, επειδή οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι επιρρεπείς σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, πρέπει να εμβολιάζονται για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο (εφάπαξ ή κάθε πέντε χρόνια, δύο φορές συνολικά) και πλέον και για την COVID-19, καθώς μια λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις και να απειλήσει ακόμη και τη ζωή του ατόμου.

• Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το www.xap.gr και τη σχετική ιστοσελίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
• Αν είστε ασθενής με ΧΑΠ, ασκηθείτε ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών στην ιστοσελίδα Ζωή με ΧΑΠ.