ΒΡΕΘΗΚΕ ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ

Οι περισσότεροι ασθενείς φοβούνται τη γενική αναισθησία όσο και το χειρουργείο. Μέχρι τώρα, η επιστήμη δεν είχε εντοπίσει το πώς ακριβώς επηρεάζει τον εγκέφαλο. Τώρα, όμως, μια νέα μελέτη από το ΜΙΤ έρχεται για να ρίξει φως στις λεπτές ισορροπίες του εγκεφάλου, καθώς αυτός χάνει τις αισθήσεις του.

Εάν έχει χρειαστεί να υποβληθείτε σε επέμβαση που απαιτούσε γενική αναισθησία, έχετε εικόνα του αναισθησιολόγου να σας ζητάει να μετρήσετε από το 10 έως το 1, αφότου χορηγεί το φάρμακο της αναισθησίας. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει υπάρξει κάποιος ασθενής που να έχει φτάσει το μέτρημα σε αριθμό κατώτερο του 5, όταν η δόση είναι σωστή.

Οι αισθήσεις μας «παραδίδονται» πολύ γρήγορα, με τρόπο που έως τώρα δεν ήταν πλήρως κατανοητός. Προηγούμενες σχετικές μελέτες είχαν οδηγηθεί σε αντικρουόμενα συμπεράσματα.

Μερικοί ερευνητές υποστήριξαν ότι κατά τη διάρκεια της αναισθησίας, ο εγκέφαλος μετατοπίζεται σε μία κατάσταση σταθερότητας. Τείνει δηλαδή να γίνει πολύ σταθερός, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα κι έτσι οδηγείται σε απώλεια συνείδησης.

Άλλοι όμως υποστήριξαν το αντίθετο: ότι ο εγκέφαλος οδηγείται σε τόσο μεγάλη διέγερση, ώστε προκαλείται μια χαοτική κατάσταση που οδηγεί σε απώλεια συνείδησης. Ένας από τους λόγους που το ένα εύρημα αναιρούσε το άλλο, ήταν η αντικειμενική δυσκολία να μετρηθεί με ακρίβεια η δυναμική σταθερότητα του εγκεφάλου, καθώς αρχίζει να χάνεται η συνείδηση.

Τι εννοούμε όταν λέμε «σταθερός εγκέφαλος»;

Και τι εννοούμε όταν λέμε δυναμική σταθερότητα; Την κατάσταση κατά την οποία οι νευρώνες έχουν αρκετή διεγερσιμότητα για να ανταποκριθούν σε νέα δεδομένα, αλλά ο εγκέφαλος είναι σε θέση να ανακτήσει γρήγορα τον έλεγχο και να τους αποτρέψει από το να γίνουν υπερδραστήριοι. Σ' αυτό το σημείο παρεμβαίνουν τα φάρμακα της γενικής αναισθησίας.

iStock

Εκεί οδηγήθηκαν οι νευροεπιστήμονες του ΜΙΤ, που φαίνεται πως κατάφεραν να λύσουν το μυστήριο, κατά τη μελέτη που έκαναν στην προποφόλη, ουσία που χρησιμοποιείται συνηθέστερα στη γενική αναισθησία.

Χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνική ανάλυσης της δραστηριότητας των νευρώνων, οι ερευνητές μπόρεσαν να ποσοτικοποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται σε αισθητηριακές εισροές, όπως είναι για παράδειγμα οι ήχοι.

Τι έδειξε η νέα έρευνα για το φάρμακο της αναισθησίας;

Σε πειράματα που έγιναν σε ζώα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως όταν ο εγκέφαλος βρίσκεται σε κατάσταση εγρήγορσης (δηλαδή δεν κοιμάται), η νευρική δραστηριότητα εκτοξεύεται μετά από οποιαδήποτε νέα «καταχώρηση» και στη συνέχεια επιστρέφει στο βασικό επίπεδο δραστηριότητας.

Μόλις όμως αρχίζει η χορήγηση της προποφόλης, ο εγκέφαλος αρχίζει να καθυστερεί να επιστρέψει στην αρχική του κατάσταση ήπιας εγρήγορσης. Το φάρμακο, που περνάει στην αντίληψή του ως νέα καταχώρηση, τον αφήνει σε μια υπερβολικά διεγερμένη κατάσταση. Αυτό το φαινόμενο γινόταν όλο και πιο έντονο έως ότου τα ζώα έχαναν τις αισθήσεις τους.

Αυτό που ανακάλυψαν τώρα οι επιστήμονες είναι ότι το φάρμακο της γενικής αναισθησίας προκαλεί απώλεια των αισθήσεων, επειδή διαταράσσει τη φυσιολογική ισορροπία του εγκεφάλου μεταξύ σταθερότητας και διεγερσιμότητας.

iStock

Με άλλα λόγια, η προποφόλη αναστέλλει τη δραστηριότητα των νευρώνων. Αυτοί με τη σειρά τους προκαλούν αστάθεια, επειδή δεν μπορούν να ρυθμίσουν πλέον την ισορροπία του εγκεφάλου, ο οποίος, ασταθής καθώς έχει γίνει, χάνει τις αισθήσεις του. Η εγκεφαλική δραστηριότητα οδηγείται με αυτόν τον τρόπο σε μία κλιμακούμενη αστάθεια έως ότου ο εγκέφαλος χάσει εντελώς τον έλεγχο.

Πώς βοηθούν τα ευρήματα της έρευνας;

Ο καθηγητής Νευροεπιστημών στο ΜΙΤ, Earl K. Miller, εξήγησε ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί σε μια λεπτή σαν ξυράφι ισορροπία μεταξύ διεγερσιμότητας και χάους. «Η προποφόλη πρέπει να είναι αρκετά διεγερτική, ώστε οι νευρώνες να επηρεάζουν ο ένας τον άλλον τόσο όσο. Αν γίνει πολύ διεγερτική, προκύπτει χάος».

Εάν επιβεβαιωθούν τα ευρήματα αυτής της μελέτης με μελλοντικές έρευνες και δοκιμές σε ανθρώπους, θα βοηθήσουν τους ερευνητές να αναπτύξουν καλύτερα εργαλεία για την παρακολούθηση των ασθενών, καθώς υποβάλλονται σε γενική αναισθησία.

Όπως είπε ο καθηγητής Miller, τα φάρμακα για την αναισθησία θα μπορούν να γίνουν όλα πιο ασφαλή κι έτσι δεν θα χρειάζεται η ανάπτυξη διαφορετικών πρωτοκόλλων για καθένα από αυτά, κάθε φορά.