ΒΡΕΘΗΚΕ Ο «ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ» ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΠΟΥ ΣΒΗΝΕΙ ΤΟΝ ΠΟΝΟ

Υπάρχει ένα σημείο στον εγκέφαλο –και συγκεκριμένα στην αμυγδαλή– απ’ όπου μπορούμε να απενεργοποιήσουμε τον πόνο. Αυτό ανακάλυψε πρόσφατα μια Κινέζα καθηγήτρια Νευροεπιστημών στο MIT. Αν η έρευνά της βρει εφαρμογή στη θεραπεία του χρόνιου πόνου, θα έχει καταφέρει να «σβήσει» ένα τεράστιο πρόβλημα με κοινωνικές διαστάσεις.

Μερικές φορές αναρωτιέμαι για τη χρησιμότητα του πόνου – για την ακρίβεια του χρόνιου πόνου. Φυσικά, ο πόνος είναι ένας μηχανισμός του οργανισμού που σε ειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να το βρεις και να το αντιμετωπίσεις. 

Τι γίνεται όμως με τις περιπτώσεις εκείνες που ο πόνος επιμένει, οι εξετάσεις δεν δείχνουν κάτι ανησυχητικό –ή έστω τόσο σημαντικό που να δικαιολογεί τον επίμονο πόνο– και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία; Τι γίνεται με τους πονοκεφάλους, την ημικρανία, τους μυοσκελετικούς πόνους, τις κράμπες περιόδου; 

Πόσα παυσίπονα μπορεί να πάρει κανείς; Και πόσα βαριά και εθιστικά αναλγητικά φάρμακα είναι δυνατόν να πάρουν οι ασθενείς με σοβαρές νόσους; Δεν θα ήταν ωραίο να μπορούσαν να εξαφανιστούν αυτοί οι πόνοι ή να μειωθεί σημαντικά η έντασή τους ως διά μαγείας; Με το πάτημα ενός κουμπιού, ας πούμε; 

Ο διακόπτης απενεργοποίησης του πόνου βρίσκεται στην αμυγδαλή

Κι όμως, αυτή η προοπτική φαίνεται ότι υπάρχει. Πρόκειται για έναν «διακόπτη» απενεργοποίησης του πόνου που βρίσκεται στην αμυγδαλή του εγκεφάλου και εντοπίστηκε από τη Fan Wang, καθηγήτρια νευροεπιστημών στο ΜΙΤ. 

Unsplash Dasha Yukhymyuk

H Wang ασχολείται ερευνητικά εδώ και πολύ καιρό με τους μηχανισμούς που έχει ο εγκέφαλος να ελέγχει τον πόνο. Ξεκίνησε μελετώντας τους αισθητηριακούς μηχανισμούς του και σήμερα είναι επικεφαλής μιας πρωτοβουλίας για τον εθισμό στα ναρκωτικά και την ανάπτυξη σχετικών αποτελεσματικών θεραπειών. 

Στο πλαίσιο των μελετών της εφηύρε μια τεχνική η οποία ονομάζεται CANE και μπορεί να εντοπίσει δίκτυα νευρώνων που ενεργοποιούνται από ένα συγκεκριμένο ερέθισμα. Χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική σε πειραματόζωα, εντόπισε τους νευρώνες που ενεργοποιούνται ως απάντηση στον πόνο. 

Από την αναισθησία στον πόνο

Στη συνέχεια, μελέτησε τη δράση των αναισθητικών φαρμάκων, με την υπόθεση ότι μπορούν να «σβήσουν» την αντίληψη του πόνου. «Σκέφτηκα ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλοι μηχανισμοί, ότι αντί για απλώς μια απώλεια συνείδησης, τα αναισθητικά μπορεί να κάνουν κάτι παραπάνω στον εγκέφαλο που στην πραγματικότητα να απενεργοποιεί τον πόνο», εξηγεί η ίδια. 

Unsplash Tr N Toan

Πράγματι, μελετώντας ποντίκια υπό την επήρεια αναισθητικών φαρμάκων, η Wang ανακάλυψε ότι ο εγκέφαλος έχει αυτό το είδος «διακόπτη» και μάλιστα σε μια απροσδόκητη θέση, την αμυγδαλή. Η αμυγδαλή είναι από τα αρχαιότερους σχηματισμούς του εγκεφάλου και σχετίζεται με τη ρύθμιση του συναισθήματος. Εκεί, λοιπόν, υπάρχει ένα σύμπλεγμα νευρώνων που μπορεί να ενεργοποιήσει ή να «σβήσει» τον πόνο ανάλογα με τη διέγερση που δέχεται. Ως αποτέλεσμα, τα ποντίκια του πειράματος έγιναν ιδιαίτερα ευαίσθητα ακόμη και σε ένα απλό άγγιγμα. 

Παράθυρο για νέες θεραπείες

Η Wang ελπίζει πως θα βρει τρόπους για τον έλεγχο αυτού του διακόπτη και θα ανακαλύψει έτσι νέες θεραπείες για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. Θεωρητικά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με την εμφύτευση ηλεκτροδίων σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ή με τη χρήση υπέρηχου. H Wang βλέπει μπροστά και σκέφτεται τι ωραία θα ήταν αν αυτή η απενεργοποίηση του διακόπτη μπορούσε να γίνει μέσω μιας απλής εφαρμογής από το smartphone μας. 

Μέχρι τα όνειρά της να γίνουν πραγματικότητα –πράγμα που κι εμείς ευχόμαστε– συνεχίζει την έρευνα για τον εθισμό στα ναρκωτικά και τα οπιοειδή, με την ελπίδα να δώσει στους ανθρώπους τον απόλυτο έλεγχο.