ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ, ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ, ΔΥΣΑΝΕΞΙΑ: ΤΙ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΧΕΙΣ;

Κάθε πεπτική διαταραχή που προκαλείται από την κατανάλωση μιας τροφής δεν είναι απαραίτητα δυσανεξία. Η αντίδραση αυτή μπορεί να οφείλεται σε ευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο ή ουσία, ή να πρόκειται για τροφική αλλεργία.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι μόνοι άνθρωποι που ήξεραν τι είναι η γλουτένη ήταν όσοι έπασχαν από κοιλιοκάκη. Σήμερα, πόσους ανθρώπους γνωρίζετε που λένε ότι έχουν δυσανεξία σε κάποια τροφή;

Στην εποχή μας, μοιάζει να βιαζόμαστε να χαρακτηρίσουμε ως δυσανεξία κάθε πεπτική διαταραχή που προκαλείται από την κατανάλωση μιας τροφής. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Μπορεί η αντίδραση αυτή να είναι ευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο ή ουσία, ή ακόμα και τροφική αλλεργία. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτά;

Τι είναι η τροφική δυσανεξία;

«Η τροφική δυσανεξία είναι μια αντίδραση του πεπτικού συστήματος που επηρεάζει το 15-20% του πληθυσμού. Εκδηλώνεται όταν ένα συστατικό ή μια ουσία στα τρόφιμα ερεθίζει το πεπτικό σύστημα, ή όταν ο οργανισμός μας δεν μπορεί να επεξεργαστεί ή να μεταβολίσει συγκεκριμένα τρόφιμα ή συστατικά τους, στο στομάχι ή/και στο έντερο», εξηγεί ο Κυριάκος Ρέππας, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος.

Η διάγνωση της δυσανεξίας δεν είναι πάντα εύκολη. Από τη μια παρουσιάζει ποικιλία συμπτωμάτων που μπορεί να οφείλονται σε διάφορες παθήσεις, και από την άλλη τα συμπτώματα μπορεί να καθυστερήσουν να εμφανιστούν, ή να διαρκέσουν αρκετές ώρες ή μέρες. Έτσι, γίνεται δύσκολος ο εντοπισμός του τροφίμου ή του συνδυασμού των τροφίμων που τα προκαλεί.

Αν και συνήθως ακούμε και διαβάζουμε για τη δυσανεξία στη λακτόζη ή στη γλουτένη, πρόβλημα μπορεί να προκαλέσουν και άλλες ουσίες. Για παράδειγμα, πηγή δυσανεξίας για ορισμένα άτομα αποτελούν τα θειώδη άλατα (ουσίες που υπάρχουν φυσικά σε κάποιες τροφές ή προστίθενται σε τρόφιμα ως συντηρητικά) και τα σαλικυλικά (βρίσκονται φυσικά σε πολλά φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς).

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο γιατρός ή ο διαιτολόγος σας μπορεί να σας συστήσει τρόπους να διευκολύνετε την πέψη, όπως, για παράδειγμα, να επιλέξετε γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη εάν έχετε δυσανεξία στο συγκεκριμένο σάκχαρο.

Χριστίνα Αβδίκου

Τα συμπτώματα στην περίπτωση της τροφικής δυσανεξίας μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Φούσκωμα στο στομάχι
• Αέρια
• Πόνο στο στομάχι
• Διάρροια
• Ημικρανία ή πονοκέφαλο
• Ναυτία
• Πόνος στο στομάχι
• Καούρα
• Ευερεθιστότητα ή νευρικότητα

Ωστόσο, τα άτομα με τροφική δυσανεξία μπορεί να μην εκδηλώσουν συμπτώματα, εκτός εάν καταναλώσουν μεγάλη ποσότητα τροφής ή αν καταναλώνουν την τροφή αυτή πολύ συχνά.

Υπάρχει και η τροφική ευαισθησία

Μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα που δεν σχετίζονται με κάποια δυσανεξία ή αλλεργία. Στην περίπτωση αυτή, τα συμπτώματα αποδίδονται σε ευαισθησία. Η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι οι τροφικές ευαισθησίες προκαλούνται από μία παθολογική ανοσιακή απόκριση, διαφορετική από αυτήν των περιπτώσεων τροφικής αλλεργίας.

Οι τροφικές ευαισθησίες οδηγούν σε πιο ήπια συμπτώματα και δεν υπάρχει ο κίνδυνος αναφυλαξίας. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι τα συμπτώματά τους δεν είναι ενοχλητικά.

Το καλύτερο εργαλείο για τη διάγνωση μιας ευαισθησίας είναι η παρακολούθηση της διατροφής και των συμπτωμάτων σας. Μπορείτε, για παράδειγμα, να εφαρμόσετε μια δίαιτα αποκλεισμού ή περιορισμού (elimination diet), κατά την οποία αφαιρείτε από το διαιτολόγιό σας για 2-4 εβδομάδες τις επίφοβες τροφές και στη συνέχεια τις επανεισάγετε σταδιακά, με τη σειρά. Ο γιατρός σας ή ένας διαιτολόγος μπορούν να σας καθοδηγήσουν. Η αφαίρεση ορισμένων τροφίμων που προκαλούν ευαισθησία από τη διατροφή μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής σας.

«Η ευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο μπορεί να περιοριστεί ή να αναπτυχθεί με την ηλικία. Ο οργανισμός, το ανοσοποιητικό σύστημα και το εντερικό μικροβίωμα αλλάζουν συνεχώς, επομένως ένα τρόφιμο που δεν μεταβολίζεται εύκολα σήμερα, μπορεί να μην προκαλεί προβλήματα στο μέλλον ή το αντίθετο», λέει ο κ. Ρέππας.

Τα συνήθη συμπτώματα της τροφικής ευαισθησίας περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακό άλγος
• Φούσκωμα
• Κόπωση
• Πονοκεφάλους
• Δερματικά εξανθήματα, όπως έκζεμα ή δερματίτιδα

Χριστίνα Αβδίκου

Τι είναι η τροφική αλλεργία;

Η τροφική αλλεργία είναι μια σοβαρή κατάσταση και αφορά την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος μετά από τη λήψη μιας τροφής. Ο οργανισμός θεωρεί (λανθασμένα) ότι κάποιο συστατικό είναι επιβλαβές και έτσι κινητοποιείται δημιουργώντας αντισώματα για να το καταπολεμήσει.

«Οι τροφικές αλλεργίες μπορεί να προκληθούν ακόμη και από μικρή ποσότητα τροφής και εμφανίζονται κάθε φορά που την καταναλώνουμε. Οι πιο συνηθισμένες συνδέονται με τα οστρακοειδή, τους ξηρούς καρπούς, τα ψάρια, τα αβγά, τα φιστίκια, τα προϊόντα της αγελάδας, όπως μοσχαρίσιο κρέας, τυρί ή γάλα», εξηγεί ο ειδικός.

Το πρόβλημα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε άτομα που μέχρι πριν λίγο κατανάλωναν την ένοχη τώρα τροφή χωρίς πρόβλημα. Επίσης, όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό αλλεργίας φαίνεται να έχουν και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τροφικής αλλεργίας.

Τα συμπτώματά της μπορεί να εμφανιστούν μέσα σε λίγα λεπτά ή μερικές ώρες (άμεσου τύπου τροφική αλλεργία), αλλά και μετά από 2 ημέρες, κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά, και περιλαμβάνουν:

• Εξάνθημα ή κνίδωση
• Φαγούρα στο δέρμα
• Ναυτία
• Κράμπες στο στομάχι
• Διάρροια
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Δυσκολία στην κατάποση
• Οίδημα των αεραγωγών στους πνεύμονες

Αν πιστεύετε ότι είστε αλλεργικοί σε κάποιο τρόφιμο, απευθυνθείτε σε έναν αλλεργιολόγο, ο οποίος είτε θα εφαρμόσει κάποιο δερματικό τεστ, είτε θα ζητήσει ειδικές αιματολογικές εξετάσεις, ώστε να καταλήξει σε διάγνωση. Επίσης, αν είστε αλλεργικοί ή έχετε κάποια τροφική αλλεργία, φροντίστε να αποφεύγετε τις τροφές που σας ερεθίζουν, να διαβάζετε προσεκτικά τα συστατικά στις συσκευασίες τροφίμων και να έχετε πάντοτε μαζί σας μια ένεση επινεφρίνης.

Ο Κυριάκος Ρέππας είναι Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος (Χαροκόπειο Παν/μιο Αθηνών). MBA in Agriculture and Food Companies (Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών), Υποψήφιος Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, Υπεύθυνος Δικτύου Διαιτολογικών Γραφείων Τροποποίησης Συμπεριφοράς και Ελέγχου Βάρους Νutrimed.