ΤΟΚΕΤΟΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ: Η ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΜΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΔΑΣ ΜΑΙΑΣ

Σε χώρες του εξωτερικού, η πρακτική του φυσικού τοκετού στο σπίτι είναι αρκετά διαδεδομένη. Στην Ελλάδα αφορά ένα πολύ χαμηλό ποσοστό στις στατιστικές των γεννήσεων. Μια μαία μιλάει για τα οφέλη μιας τέτοιας επιλογής και για τους κινδύνους που ενδεχομένως κρύβει, ενώ επιχειρεί να εξηγήσει τι συμβαίνει στη χώρα μας.

Υπάρχουν γυναίκες, οι οποίες θεωρούν τον τοκετό στο σπίτι μια ανεπανάληπτη εμπειρία για τις ίδιες και τον σύντροφό τους, που τους επιτρέπει να γεννήσουν με ιδιωτικότητα σε έναν χώρο οικείο. Στον αντίποδα στέκονται όσες γυναίκες βλέπουν τον συγκεκριμένο τρόπο τοκετού ως μια επικίνδυνη –για το μωρό και τη μητέρα– επιλογή.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο τοκετός στο σπίτι εγείρει ερωτήματα και αντιδράσεις ανάμεσα σε φανατικούς οπαδούς και ορκισμένους εχθρούς του -γυναίκες και άντρες-, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που ψάχνουν να βρουν τη δική τους θέση ανάμεσα στους δυο πόλους. Η Αγγελική Κλήμου, μαία και σωματική ψυχοθεραπεύτρια, καταθέτει τη δική της αλήθεια.

Μια αντισυμβατική άποψη για τον τοκετό στο σπίτι

– Κα Κλήμου, εσείς πώς θα επιλέγατε να γεννήσετε;

Θα επέλεγα να γεννήσω στο σπίτι, αν η πορεία της εγκυμοσύνης μου ήταν φυσιολογική. Βέβαια, όσο περνούν τα χρόνια και εμπλέκομαι περισσότερο με τη μάχιμη μαιευτική, έχω μεγαλύτερη αντίληψη των πιθανών επιπλοκών. Θα έκανα αυτή την επιλογή για το αίσθημα της «φωλιάς» και της ιδιωτικότητας που έχω όταν βρίσκομαι σπίτι μου. Ένα πράγμα που με δυσκολεύει στο νοσοκομείο –ακόμα κι όταν το βιώνω ως επαγγελματίας υγείας– είναι το γεγονός ότι η γυναίκα που πρόκειται να γεννήσει προσπαθεί να συνδεθεί με το σώμα της, με το μωρό της, και ξαφνικά έρχεται μια μαία να ζητήσει το ιστορικό της, μετά ένας καρδιολόγος, πόρτες ανοίγουν και κλείνουν… Όλα αυτά την αποσυντονίζουν.

Η γυναίκα πρέπει  να συγκεντρωθεί, να αποσυνδεθεί από το περιβάλλον, να μπει στον πυρήνα της, στον «ερπετοειδή» εγκέφαλο, ο οποίος σχετίζεται με όλα τα ένστικτα του θηλαστικού που θα τη βοηθήσουν να γεννήσει. Η ταχύτητα με την οποία λειτουργούν τα μαιευτήρια οδηγεί τις γυναίκες σε αποσύνδεση από το τμήμα αυτό του εγκεφάλου, ενισχύοντας το αίσθημα του φόβου. Γεννάς και ακούς δίπλα σου άλλες γυναίκες να γεννάνε. Βγαίνεις εύκολα από τη συγκέντρωσή σου ακούγοντας μια γυναίκα από το διπλανό δωμάτιο σε φάση εξωθήσεων να φωνάζει, ενώ εσύ βρίσκεσαι σε αρχικό στάδιο.

iStock

– Ποιοι είναι οι λόγοι που μια γυναίκα επιλέγει τον τοκετό στο σπίτι;

Ο κακός τρόπος μαίευσης θεωρώ ότι είναι αυτός που κατά βάση οδηγεί τις γυναίκες σε έναν τοκετό στο σπίτι, για να έχουν μια καλύτερη εμπειρία. Αν ο τρόπος που κάναμε τη μαιευτική στην Ελλάδα και τα μαιευτήρια γινόντουσαν πιο φιλικά προς τις οικογένειες, τότε λιγότερα ζευγάρια θα κατέληγαν να γεννάνε το σπίτι, γιατί θα γνώριζαν ότι θα τα σεβαστούν και σε ένα νοσοκομείο. Είναι αρκετές οι γυναίκες που νιώθουν ότι στο νοσοκομείο είναι πιθανό να αγνοηθούν οι ανάγκες και οι φόβοι τους. Φοβούνται μήπως γίνει αναίτια χρήση ιατρικών παρεμβάσεων ή εξαναγκαστούν σε ιατρικές παρεμβάσεις, αισθάνονται ότι μπορεί να δεχτούν συναισθηματική πίεση κατά τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τον τοκετό τους. Είναι αυτό που ονομάζουμε «μαιευτική βία».

Τα ποσοστά και οι κίνδυνοι

– Έχουν αυξηθεί τα ποσοστά γυναικών που θέλουν να γεννήσουν στο σπίτι αυτή την περίοδο;

Ναι, ειδικά αυτή την περίοδο, ακόμα περισσότερες οικογένειες επιλέγουν να γεννήσουν στο σπίτι. Λόγω της νόσου Covid-19, οι γυναίκες αισθάνονται ότι δεν θα γεννήσουν σε ένα νοσοκομείο με τον τρόπο που θα ήθελαν. Θα πρέπει να περιμένουν να βγει το τεστ για τον ιό (το οποίο συνεπάγεται αποχωρισμό από τον σύντροφο), συνήθως υπάρχει αναμονή σε άλλους χώρους μέχρι να πάνε στο δωμάτιο τοκετού, καθυστερούν να φτιάξουν τη «φωλιά» τους, φοβούνται ότι ενδεχομένως θα αποχωριστούν το μωρό τους μετά τον τοκετό. Και μιλάω φυσικά για πράγματα που στην υπόλοιπη Ευρώπη αντιμετωπίζονται εντελώς διαφορετικά, π.χ. δεν υπάρχει απομάκρυνση μητέρας-βρέφους. Αν οι γυναίκες δεν νοσούν ενεργά και δεν έχουν αναπνευστική δυσχέρεια, δεν γεννούν με καισαρική. Ο κορονοϊός αποτελεί στη χώρα μας μια επιπλέον πρόφαση για μαιευτικές παρεμβάσεις, όπως είναι η πρόκληση τοκετού ή η προγραμματισμένη καισαρική.

– Ποιοι είναι οι κίνδυνοι στον τοκετό στο σπίτι;

Οι επιπλοκές διαχωρίζονται σε βαριές και σε μη βαριές που όμως μπορεί να επιβάλουν τη μεταφορά της επιτόκου ή λεχώνας στο μαιευτήριο. Από τις πιο συχνές επιπλοκές είναι η αιμορραγία και η εμβρυϊκή δυσχέρεια (το στρες του μωρού). Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Κρατούν όλες οι μαίες τα πρωτόκολλα ασφαλείας (π.χ. εξετάσεις αίματος εντός ορίων, υπέρηχος Β΄ επιπέδου χωρίς παθολογικά ευρήματα); Υπάρχουν περιπτώσεις που μια μαία χρειάζεται να πει ότι δεν είναι ασφαλές να γίνει αυτός ο τοκετός στο σπίτι. Όπως, επίσης, χρειάζεται να γνωρίζει μια μαία τι να κάνει σε περίπτωση οποιασδήποτε επιπλοκής.

Όσο για το στρες του εμβρύου, το ερώτημα είναι αν θα έχεις τον χρόνο να παρέμβεις. Τα έμβρυα, αν δεν κάνεις παρεμβάσεις, συνήθως δεν θα βιώσουν έντονο στρες σε έναν τοκετό. Μπορεί, όμως, και χωρίς κανέναν προγνωστικό παράγοντα κινδύνου να εμφανίσουν έντονο στρες στον τοκετό. Το θέμα είναι: Έχεις τον χρόνο να γίνει η μεταφορά σε μαιευτήριο;

– Πώς διασφαλίζεται η ασφάλεια σε έναν τοκετό στο σπίτι; Υπάρχει σύνδεση με μαιευτήριο σε περίπτωση επιπλοκών;

Είναι σημαντικό να επιλέξεις επαγγελματίες με μεγάλη νοσοκομειακή εμπειρία. Που έχουν ζήσει επιπλοκές και έχουν επίγνωση. Θεωρώ δεδομένο ότι η μαία που επιλέγουμε έχει έτοιμο το plan B. Υπάρχει συνεργασία με μαιευτήρα, που αναλαμβάνει την κατάσταση σε μια πιθανή επιπλοκή, η οποία επιβάλλει μεταφορά της επιτόκου στο μαιευτήριο.

iStock

– Τοκετός στο σπίτι ή στο μαιευτήριο; Πώς να αποφασίσω;

Βλέπουμε βιντεάκια στο YouTube με υπέροχους τοκετούς στο σπίτι, χαρούμενα ζευγάρια που αγκαλιάζουν το μωρό τους μέσα στη μπανιέρα του σπιτιού τους. Αυτές οι εικόνες είναι οι χαρούμενες. Καμία μαία δεν θα ανεβάσει βίντεο από έναν τοκετό που κάτι δεν πήγε καλά. Ανεβάζουμε το ιδεατό. Ναι, υπάρχουν αυτοί οι τοκετοί και είναι υπέροχοι. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Βασική προϋπόθεση για να επιλέξουμε έναν τοκετό στο σπίτι είναι να υπάρχει εγκυμοσύνη χωρίς παθολογίες. Εφόσον η εγκυμοσύνη μιας γυναίκας εμφανίζει παθολογία, τότε ο τοκετός μπορεί να κριθεί από τη μαία ακατάλληλος για να γίνει στο σπίτι. Πάντα ρωτάω τα ζευγάρια: Γιατί επιλέγετε έναν τοκετό στο σπίτι; Το ζητούμενο δεν είναι να τους βρούμε εμείς οι μαίες τα κριτήρια, είναι να έρθουν από μέσα τους.

– Γιατί ο τρόπος που γεννούσαν κάποτε οι γιαγιάδες μας φαντάζει σήμερα τόσο δύσκολος;

Είμαστε ικανές να γεννάμε τα παιδιά μας, αλλά έχουμε χάσει την πίστη μας σε αυτό. Αναρωτιόμαστε πώς γεννούσαν οι γιαγιάδες μας. Μα, εκείνες δεν ήταν εκτεθειμένες στην υπερπληροφόρηση, ήταν βαθύτερα συνδεδεμένες με τα ένστικτά τους, είχαν στήριξη από ένα ευρύ κοινωνικό πλαίσιο. Σήμερα, οι γυναίκες είναι περισσότερο μόνες τους, δέχονται κριτική για το πώς θα γεννήσουν και θα θρέψουν το μωρό τους, πίεση να τα κάνουν όλα «σωστά», ώστε να μην δεχτούν «μαμαδοbullying». Σωματικά ήταν πολύ πιο ενεργές από εμάς. Συναισθηματικά ήταν προετοιμασμένες για πολλά περισσότερα από εμάς. Όλα παίζουν τον ρόλο τους.

Ο ρόλος της μαίας

– Είναι μεγαλύτερο ρίσκο για μια μαία ο τοκετός στο σπίτι;

Εμείς οι μαίες θα πρέπει να έχουμε επίγνωση της ευθύνης μας, είτε είμαστε σε ένα σπίτι, είτε σε ένα μαιευτήριο. Θα πρέπει να ακολουθούμε τα πρωτόκολλά μας αυστηρά (στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, οπότε ακολουθούμε τα αμερικανικά και τα βρετανικά), ώστε να είναι και η μαμά και το βρέφος και εμείς οι ίδιες ασφαλείς. Επίσης, στο πλαίσιο της ασφάλειας σε έναν τοκετό στο σπίτι πρέπει να έχουν οι μαίες εμπειρία στη μάχιμη μαιευτική (στο εξωτερικό απαιτείται συγκεκριμένη νοσοκομειακή εμπειρία), έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την οποιαδήποτε επιπλοκή. Σαφέστατα υπάρχουν επιπλοκές που δεν αντιμετωπίζονται στο σπίτι και χρειάζεται η μεταφορά της γυναίκας σε οργανωμένο κέντρο.

Ο ΤΟΚΕΤΟΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΑ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΗΣ ΜΑΜΑΣ. ΤΟ ΜΩΡΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ, ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ ΤΟ ΓΕΝΝΑΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ.

– Τι γίνεται όταν μια γυναίκα θέλει να γεννήσει στο σπίτι, αλλά ο πατέρας φοβάται;

Για μένα η σύμπνοια το ζευγάρι είναι απαραίτητη. Πρέπει να είναι επιθυμία και του μπαμπά, όχι μόνο της μαμάς. Γιατί η ενέργεια στον χώρο υπάρχει. Ένας μπαμπάς σε άρνηση, άρα σε μεγαλύτερο στρες για τη διαδικασία που συμβαίνει στο σπίτι, επηρεάζει και το συναίσθημα της μαμάς. Το μωρό είναι και των δύο, όσο κι αν εμείς οι γυναίκες το κουβαλάμε, όσο κι αν εμείς το γεννάμε. Για μένα, η βάση της οικογένειας είναι η συζυγία. Φράσεις, όπως «Αυτό είναι το σώμα μου», «είναι το μωρό μου», «δεν το γεννάει αυτός», εμένα δεν με βρίσκουν σύμφωνη.

Η μαία πρέπει να ενισχύει τη γυναίκα να νιώθει αυτοπεποίθηση, να έχει επαφή με το σώμα της, να το αγαπάει και να το υποστηρίζει. Πρέπει, όμως, και να την ενισχύσει στη σχέση της, γιατί αν ο σκοπός είναι να γεννάμε τα μωρά κολπικά, αλλά να διαλύουμε τις οικογένειες, τότε κάτι κάνουμε λάθος. Ο σκοπός είναι να διατηρήσουμε την οικογένεια, τον πυρήνα. Τα μωρά δεν είναι μέσο για να νιώσουμε περισσότερο γυναίκες. Δυστυχώς, έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο. Για να νιώσουμε αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση πρέπει να γεννήσουμε. Η μαία φέρνει ζωή και μεγαλώνει τις οικογένειες. Δεν είμαστε εκεί μόνο για να παρέχουμε μια ωραία εμπειρία τοκετού. Οφείλουμε να ενισχύουμε τη βάση για να συνεχιστεί αυτό το ωραίο, όχι να δημιουργούμε ρήγματα στο ζευγάρι. Μπορεί να ακούγομαι σκληρή, αλλά αυτή είναι η δική μου αλήθεια.

ΑΝ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΚΑΝΑΜΕ ΤΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΑ ΓΙΝΟΝΤΟΥΣΑN ΠΙΟ ΦΙΛΙΚΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ, ΤΟΤΕ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΘΑ ΚΑΤΕΛΗΓΑΝ ΝΑ ΓΕΝΝΑΝΕ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ.

Ο ιδανικός τοκετός

– Πολλές γυναίκες έχουν στο μυαλό τους τον ιδανικό τοκετό. Πόσο συχνά, όμως, το ιδεατό συναντά την πραγματικότητα;

Μια γυναίκα πρέπει να επιλέγει επαγγελματίες που πατάνε στα πόδια τους και δεν συντηρούν απλώς το φαντασιακό της. Αυτός είναι ο ρόλος μας ως μαίες, όχι να φοβίσουμε, αλλά να ενημερώσουμε και να ενδυναμώσουμε τις γυναίκες. Η μαμά που έρχεται σε μας από τη θέση του ενήλικα γνωρίζει ότι το ιδεατό δεν συναντιέται πάντα με την πραγματικότητα. Η μαμά που έρχεται να γεννήσει με την «ψυχολογία εφήβου» δεν το ξέρει, νομίζει ότι θα κατακτήσει τον κόσμο. Δυστυχώς, σήμερα οι περισσότερες δεν είμαστε σε ενήλικη θέση, δεν είμαστε έτοιμες να το ακούσουμε, ούτε να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί. Κάνω χρόνια ψυχοθεραπεία και αυτό είναι από τα πιο ζόρικα πράγματα που είχα να αντιμετωπίσω. Εκεί νομίζω, όμως, ότι είναι το κλειδί που θα μας κάνει καλύτερες μητέρες. Όταν θα αφήσουμε τα παιδιά μας να είναι νήπια, να είναι έφηβοι, να αρχίσουν να ενηλικιώνονται. Αλλά εμείς θα είμαστε πάντα στη θέση του ενήλικα γονέα, βάζοντας όρια, αναλαμβάνοντας ευθύνες.

– Τι έχει τελικά προτεραιότητα σε έναν τοκετό;

Ο σεβασμός και η ασφάλεια. Το να φτιάξω τη φωλιά μου και να είμαι ασφαλής μέσα σε αυτήν, να έχω ανθρώπους που θα με σεβαστούν. Ο σεβασμός απαιτεί ασφάλεια και φροντίδα. Και όχι εκμετάλλευση της θέσης ισχύος που έχει ένας επαγγελματίας απέναντι στη γυναίκα εκείνη την ώρα. Να μην ξεχνάμε ποτέ και να σεβόμαστε πάντα ότι εκείνη έχει τη δύναμη. Να της προσφέρουμε ασφάλεια για να πετύχει αυτό που θέλει. Προτεραιότητα έχει το να διατηρήσουμε την ασφάλεια της οικογένειας και μετά την ανάγκη της μητέρας να βιώσει ευχάριστα τον τοκετό.

Η Αγγελική Κλήμου είναι μαία, σωματική ψυχοθεραπεύτρια και ιδρύτρια του Κέντρου προετοιμασίας και υποστήριξης για τη γονεϊκότητα & την οικογένεια.