ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΟΤΑΝ ΑΓΟΡΑΖΕΙΣ ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ

Τι μπορεί να περιέχει μια μερίδα ψάρι του γλυκού νερού, πέρα από θρεπτικά συστατικά; Μια κατηγορία ουσιών που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία μας, απαντά έρευνα.

Μπορεί οι λέξεις «παντοτινά χημικά» (forever chemicals), «έμμονοι οργανικοί ρύποι» ή υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (εν συντομία PFAS) να μην μας λένε κάτι, ωστόσο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους. Χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην παραγωγή καταναλωτικών ειδών εδώ και πολλές δεκαετίες, αν και πλέον έχει απαγορευτεί ή περιοριστεί αυστηρά η παραγωγή και χρήση τους.

Πρόκειται για μια κατηγορία χιλιάδων τεχνητών χημικών ουσιών που συναντάμε σε πολλά προϊόντα. Για παράδειγμα, σε αδιάβροχα ενδύματα για προστασία από λιπαρούς λεκέδες και νερό, στην αντικολλητική επένδυση για τηγάνια, σε συσκευασίες γρήγορων γευμάτων, καλλυντικά, υφάσματα επίπλων, υλικά κατασκευών.

Πώς επηρεάζουν εμάς και τον πλανήτη

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων, πρόκειται για τοξικές χημικές ουσίες που αργούν να αποσυντεθούν, παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν μολύνει το πόσιμο νερό και το έδαφος και συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα και στους ζώντες οργανισμούς, όπως π.χ. στο ψάρι (εξ ου και «παντοτινά χημικά»).

Μάλιστα, έχουν εντοπιστεί στο αίμα μας (ακόμα και στο αίμα νεογέννητων μωρών) κι έχουν συνδεθεί με σοβαρά προβλήματα στην υγεία, όπως υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, καρκίνο, ηπατικές βλάβες.

unsplash Μael Βalland

Οι χημικές ουσίες σε μια μερίδα ψάρι

Νέα μελέτη από επιστήμονες της Environmental Working Group διαπιστώνει ότι η κατανάλωση μόνο μιας μερίδας ψαριού του γλυκού νερού ετησίως (π.χ. πέστροφα, τσιρόνι), θα μπορούσε να ισούται με την κατανάλωση πόσιμου νερού επιβαρυμένο με υψηλά επίπεδα PFOS (ανήκει στα PFAS) για ένα μήνα. Η EWG διαπίστωσε ότι οι μέσες ποσότητες PFAS στα ψάρια του γλυκού νερού ήταν 280 φορές μεγαλύτερες από τις χημικές ουσίες που ανιχνεύθηκαν σε ορισμένα ψάρια που αλιεύονται και πωλούνται στο εμπόριο. Η κατανάλωση ενός μόνο γεύματος από τα πρώτα θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρόμοια έκθεση με την κατανάλωση ψαριών από το σούπερ μάρκετ καθημερινά για έναν ολόκληρο χρόνο. «Οι άνθρωποι που καταναλώνουν ψάρια του γλυκού νερού, ειδικά εκείνοι που πιάνουν και τρώνε ψάρια τακτικά, κινδυνεύουν από ανησυχητικά επίπεδα PFAS στο σώμα τους», δήλωσε ο David Andrews, ένας από τους κύριους συγγραφείς της μελέτης.

Η οργάνωση συμπληρώνει, επίσης, ότι «για δεκαετίες, οι ρυπαίνοντες έριχναν ανεξέλεγκτα και χωρίς τιμωρία PFAS σε ποτάμια, ρυάκια, λίμνες, κόλπους.

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τη βλαβερή κατανάλωση

Η έκθεση σε αυτές τις ουσίες είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί, μιας και η χρήση τους είναι αρκετά διαδεδομένη. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να επιλέγουμε προϊόντα με οικολογικό σήμα ή προϊόντα που αναγράφουν ότι δεν περιέχουν PFAS.