ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

Μία νευροεπιστήμονας υποβλήθηκε σε 26 μαγνητικές πριν την εγκυμοσύνη, κατά τη διάρκειά της και μετά, ώστε να διερευνηθεί τι συμβαίνει όλη αυτή την περίοδο στον γυναικείο εγκέφαλο.

Όταν η νευροεπιστήμονας Dr Liz Chrastil ξεκίνησε την διαδικασία της εξωσωματικής, είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει αυτή την εμπειρία προκειμένου να μελετηθεί κάτι στο οποίο δεν είχε πέσει μέχρι τότε επαρκές φως: τι συμβαίνει στον γυναικείο εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Σε συνεργασία με την Dr Laura Pritschet, μεταδιδακτορική υπότροφο του τμήματος Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, αποφάσισε να κάνει το εξής: Σε διάστημα δύο ετών υπέβαλε τον εαυτό της σε 26 εγκεφαλικές σαρώσεις ακριβείας (μαγνητικές τομογραφίες) πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη της. Το έργο τους ονομάστηκε «Maternal Brain Project» και τα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν τον Σεπτέμβριο του 2024 έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Πώς αναδιοργανώνεται ο εγκέφαλος στην εγκυμοσύνη;

«Κανείς άλλος στον κόσμο δεν είχε καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή να δει τις θαυματουργές αλλαγές που συμβαίνουν στον γυναικείο εγκέφαλο όλη αυτή την περίοδο, και μάλιστα από τη μία εβδομάδα κύησης στην επόμενη. Πρόκειται για πληροφορίες που μέχρι σήμερα αγνοούσαμε εντελώς», λέει η Dr Laura Pritschet μιλώντας στην Guardian.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Οι πληροφορίες που μέχρι τώρα είχαμε ήταν από γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε εγκεφαλικές σαρώσεις πριν και μετά την εγκυμοσύνη, όμως είναι αυτοί οι 9 μήνες κατά τους οποίους συμβαίνουν οι πιο θεματικές ορμονικές αλλαγές, με τα επίπεδα των ορμονών να φτάνουν σε υψηλότερα σημεία από ποτέ. Την ίδια ώρα, συμβαίνουν πολλές ακόμα οργανικές αλλαγές: το αίμα στο σώμα αυξάνεται, το ανοσοποιητικό σύστημα μεταβάλλεται. Είναι λογικό ο εγκέφαλος να επηρεάζεται από όλα αυτά.

»Καθώς οι εβδομάδες εγκυμοσύνης προχωρούν, ο όγκος της φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο μειώνεται, για να επανέλθει μερικώς μετά τον τοκετό. Αυτό τουλάχιστον φάνηκε στο 92% των ατόμων που ελέγχθηκαν». Η φαιά ουσία, μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος, αποτελείται από νευρικά και νευρογλοιακά κύτταρα, και θεωρείται το «μεταφορικό μέσο» του εγκεφάλου, αφού αναλαμβάνει όλη την επεξεργασία των πληροφοριών για να κατανοήσουμε τον κόσμο.

«Φυσικά μεταβολές στη φαιά ουσία συμβαίνουν και σε άλλες φάσεις της ζωής, π.χ. στην εφηβεία, συνεπώς πρόκειται για μια κατάσταση φυσιολογική που δεν έχει λόγο να εγείρει ανησυχία. Στην εγκυμοσύνη η αλλαγή αυτή είναι απαραίτητη για τη διευκόλυνση του εγκεφάλου προκειμένου να μπορέσει να συντονιστεί σωστά με τις ανάγκες του νεογέννητου», διευκρινίζει η ειδικός.

Συμπληρώνει, πάντως, ότι αλλαγές την περίοδο εκείνη υπάρχουν και στη λευκή ουσία, η οποία σχετίζεται με τις συνδέσεις των νεύρων. Συγκεκριμένα, η ουσία αυτή παρουσιάζει αύξηση και αυτό αποτελεί σημάδι υγείας για το δίκτυο των νευρικών ινών, ώστε να επικοινωνούν σωστά οι περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ τους. «Μοιάζει σαν χορογραφία αυτό που συμβαίνει στον εγκέφαλο ανά εβδομάδα», παρατηρεί η Pritschet.

Γιατί έχει σημασία να γνωρίζουμε αυτές τις αλλαγές;

«Τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές στον εγκέφαλο;» ρωτάει τις δύο ερευνήτριες ο δημοσιογράφος Ian Sample, υπονοώντας ότι οφείλονται στις ορμόνες της εγκυμοσύνης. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά. Οι αναλύσεις που έγιναν στα επίπεδα οιστρογόνων έδειξαν ότι ναι μεν αυτά τα δύο σχετίζονται με γραμμικό τρόπο, αλλά δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο οφείλονται απόλυτα στις ορμόνες, «γιατί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συμβαίνουν αμέτρητες ακόμα αλλαγές σε όλο το σώμα», λέει η Pritschet.

Αυτό που ελπίζουν να ανακαλύψουν οι ερευνήτριες σε βάθος χρόνου είναι το πώς η αναδιοργάνωση του εγκεφάλου μπορεί να παίζει ρόλο σε καταστάσεις όπως η προεκλαμψία και η επιλόχειος κατάθλιψη. Όπως λένε: «Υπάρχουν τόσα πολλά σχετικά με τη νευροβιολογία της εγκυμοσύνης που δεν καταλαβαίνουμε ακόμα, και δεν είναι επειδή οι γυναίκες είναι πολύ περίπλοκες ή επειδή η εγκυμοσύνη είναι κάποιος γόρδιος δεσμός. Όλα αυτά αποτελούν υποπροϊόν του γεγονότος ότι οι βιοϊατρικές επιστήμες έχουν αγνοήσει ιστορικά την υγεία των γυναικών».