ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΑΝΙΚΟ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ;

Το ήξερες ότι μπορεί να εμφανίσει καταρράκτη ένα νεογνό, ένα παιδί ή ένας νέος ενήλικας; Πρόκειται για τον νεανικό καταρράκτη, που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση για να μην οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα όρασης.

Όταν ο φίλος μου ο Γιάννης ανακοίνωσε στα 25 του ότι έπρεπε να χειρουργηθεί για καταρράκτη, νόμιζα ότι αστειεύεται. Ή ότι κάποιο λάθος είχε κάνει ο γιατρός του. «Καταρράκτη έχουν οι γέροι!» θυμάμαι να του λέω, στα 23 μου εγώ τότε (που σήμερα μοιάζουν μια ανάσα μακριά). «Εξάλλου, δεν έχεις κάποιο σύμπτωμα!» συνέχισα, για να μου εξηγήσει ότι είχε, μα δεν είχε δώσει σημασία.

Ο Γιάννης φορούσε από μικρός γυαλιά, καθώς είχε ελάχιστη μυωπία. Μεγαλώνοντας άρχισε να διαπιστώνει ότι τον ενοχλούσαν τα πολύ έντονα φώτα, ειδικά οι προβολείς των αυτοκινήτων όταν οδηγούσε, όμως δεν τον είχε ψάξει παραπάνω. Κάποια στιγμή, επειδή του έσπασαν τα γυαλιά που φορούσε, επισκέφθηκε έναν οφθαλμίατρο, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι ο ενδοφθάλμιος φακός του ματιού του είναι θολωμένος, δηλαδή έχει καταρράκτη!

Επισκέφθηκε έναν ακόμα γιατρό που το επιβεβαίωσε, εξηγώντας του ότι πρόκειται για νεανικό καταρράκτη, χωρίς βέβαια να μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα τι τον προκάλεσε. Πιθανότατα, πάντως, είχε εμφανιστεί πολλά χρόνια πριν και εξελίχθηκε με πολύ αργό ρυθμό.

Η Δρ Χρυσαυγή Αδαμοπούλου, χειρουργός παιδοφθαλμίατρος, ειδικός στραβισμού παίδων και ενηλίκων και επίκουρη καθηγήτρια οφθαλμολογίας στο Case Western Reserve University των ΗΠΑ, εξηγεί στο OW ότι «ο καταρράκτης είναι μια θολερότητα του φακού του ματιού που μπορεί να οδηγήσει σε θολή όραση. Παρόλο που συνήθως σχετίζεται με τη γήρανση, ενδέχεται να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα σε νεογνά (συγγενής καταρράκτης). Μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο μάτια, και να αναπτυχθεί αργά ή γρήγορα, ανάλογα με την αιτία».

Το χειρουργείο του φίλου μου του Γιάννη ακολούθησε σύντομα μετά τη διάγνωση, πρώτα στο ένα μάτι και έπειτα στο άλλο. Κατά τη διάρκειά του τοποθετήθηκε ενδοφακός, τον οποίο διατηρεί μέχρι σήμερα, οπότε η όρασή του είναι καλή, ενώ σύμφωνα με τον γιατρό του δεν θα χρειαστεί να τον αλλάξει ποτέ, ίσως μόνο να καθαριστεί έπειτα από μερικά χρόνια.

iStock

Τι προκαλεί τον νεανικό καταρράκτη;

Σύμφωνα με τη Δρ Αδαμοπούλου, πολλοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε νεανικούς καταρράκτες, όπως:

• Γενετική. Ορισμένα παιδιά κληρονομούν την κατάσταση από τους γονείς τους. Οι κληρονομικοί καταρράκτες μπορεί να είναι παρόντες από τη γέννηση ή να αναπτυχθούν αργότερα.
• Μολύνσεις. Ορισμένες λοιμώξεις κατά την εγκυμοσύνη, όπως η ερυθρά ή ο κυτταρομεγαλοϊός, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καταρράκτη σε βρέφη.
• Τραυματισμός. Οι τραυματισμοί στο μάτι μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη καταρράκτη.
• Συστηματικές παθήσεις. Οι νεανικοί καταρράκτες μπορούν επίσης να συνδέονται με συστηματικές παθήσεις όπως ο διαβήτης ή μεταβολικές διαταραχές.

iStock

Πώς θα καταλάβεις ότι ένα παιδί αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα

Τα παιδιά με νεανικό καταρράκτη δεν εμφανίζουν πάντα εμφανή σημάδια προβλημάτων όρασης, αλλά κάποια κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Θολή όραση.
• Δυσκολία στην όραση σε έντονο φως ή το βράδυ.
• Αλλαγές στην εμφάνιση του ματιού (όπως μια λευκή ή γκρίζα κηλίδα στο κέντρο του ματιού).
• Συχνό τρίψιμο των ματιών.
• Δυσκολία στην ανάγνωση ή στην αναγνώριση προσώπων.

Εάν ένα παιδί παρουσιάζει κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε εξειδικευμένο παιδοφθαλμίατρο για μια πλήρη οφθαλμολογική εξέταση. Να τονιστεί επίσης ότι πολλές φορές τα παιδιά έχουν καταρράκτη χωρίς κανένα σύμπτωμα!

Είναι λοιπόν εξαιρετικής σημασίας τα παιδιά να επισκέπτονται τον παιδοφθαλμίατρο ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε τέτοιες καταστάσεις να διαγιγνώσκονται έγκαιρα, πριν οδηγήσουν σε μόνιμη και μη αναστρέψιμη βλάβη στην όραση των παιδιών. Ακόμα περισσότερο αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καταρράκτη ή άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως σακχαρώδης διαβήτης.

Αν ο νεανικός καταρράκτης διαγνωστεί έγκαιρα, θα μπορέσει να εξασφαλιστεί και η σωστή ανάπτυξη της όρασης. Αν όμως αφεθεί χωρίς θεραπεία, όπως συμβαίνει ενίοτε σε χώρες του τρίτου κόσμου, όπου τέτοια φαινόμενα είναι συχνότερα, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε μόνιμη απώλεια όρασης. «Εξάλλου, ο καταρράκτης είναι η πιο συχνή αίτια τύφλωσης», επισημαίνει η ειδικός.

iStock

Πώς αντιμετωπίζεται ο νεανικός καταρράκτης

Η Δρ Αδαμοπούλου διευκρινίζει ότι τα περιστατικά συγγενούς ή νεανικού καταρράκτη είναι σπάνια, ειδικά στην Ελλάδα και στον δυτικό κόσμο γενικότερα, όπου οι πολίτες απολαμβάνουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο υγειονομικής ασφάλισης, εμβολιάζονται και πραγματοποιούν διαγνωστικές εξετάσεις.

Η πάθηση αυτή κατά κανόνα αντιμετωπίζεται χειρουργικά, ειδικά αν ο καταρράκτης επηρεάζει την όραση. Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση του θολωμένου φακού και την αντικατάστασή του με τεχνητό φακό. Όσο νωρίτερα αντιμετωπιστεί ο καταρράκτης, τόσο καλύτερη είναι η πιθανότητα διατήρησης καθαρής όρασης και πρόληψης μακροπρόθεσμων επιπλοκών, όπως η αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι).

Ωστόσο, αν θα τοποθετηθεί ή όχι ενδοφακός θα το αποφασίσει ο χειρουργός. «Οι περισσότεροι χειρουργοί, ακόμα κι αν ένα μωρό έχει γεννηθεί με καταρράκτη, επιλέγουν να του βάλουν ενδοφακό μετά τα 3 έτη, γιατί μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει υψηλός βαθμός επιπλοκών αν τοποθετηθεί νωρίτερα», λέει η Δρ Αδαμοπούλου.

Σημειώνει, πάντως, ότι τα παιδιά που μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία από τόσο νωρίς χρειάζεται να παρακολουθούνται στενά για την υπόλοιπη ζωή τους, γιατί μπορεί στην πορεία να εμφανίσουν και άλλα προβλήματα, π.χ. συγγενές γλαύκωμα, και να χρειαστεί να υποβληθούν σε άλλα χειρουργεία.

Σε κάθε περίπτωση, «καθώς οι νεανικοί καταρράκτες, αν και σπάνιοι, μπορεί να επηρεάσουν ένα παιδί σε οποιαδήποτε ηλικία, η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία είναι το κλειδί για να διασφαλιστεί η υγιής τους όραση. Εάν υποψιάζεστε ότι ένα παιδί έχει πρόβλημα όρασης, είναι πάντα καλή ιδέα να συμβουλευτείτε έναν εξειδικευμένο παιδοφθαλμίατρο προκειμένου να κάνει έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο».