ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΛΑΘΟΣ ΚΑΙ ΠΟΝΑΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΗΜΕΡΑ;

Γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι πονάνε σήμερα; Ποιοι είναι οι πιο συχνοί πόνοι και ποιο είναι το ένα και μοναδικό μυστικό για να προφυλάξουμε το σώμα μας;

Ακούω όλο και περισσότερους ανθρώπους γύρω μου να παραπονιούνται για πόνους –συχνά μάλιστα χρόνιους– που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα της ζωής τους. Το πρωτοφανές είναι πως πρόκειται για άτομα όλο και μικρότερης ηλικίας.

Ας μην πάω μακριά. Χθες –μετά από πολύ καιρό– πήγα θέατρο. Με μια φίλη στην ίδια ηλικία. Μετά το χειροκρότημα και πριν προλάβουμε να πούμε ούτε μια κουβέντα για το πώς μας φάνηκε η παράσταση, αρχίσαμε να σχολιάζουμε το… πόσο πιαστήκαμε το δίωρο που καθόμασταν.

Για να μην πω για τον αυχένα που μετά από μια μέρα στο γραφείο χρειάζεσαι σκαρπέλο για να διώξεις τα άλατα και να τον κάνεις πάλι λειτουργικό. Ή για τη μέση που αρχίζει να «τσιμπάει» στην πρώτη ευκαιρία και σε ρίχνει στο κρεβάτι με τη δεύτερη ευκαιρία.

Είναι η ιδέα μου ή πράγματι όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρούνται από πόνους; Τι κάνουμε (τόσο) λάθος στην καθημερινότητά μας και πώς θα μπορούσαμε να προστατεύσουμε το σώμα μας;

Διάβασε όσα λέει η γιατρός, Δρ χειροπρακτικής, Κατερίνα Μουστάκα, και πιστεύω ότι μόλις τελειώσεις το κείμενο θα έχεις έτοιμη μια λίστα με όσα μπορείς να αλλάξεις στη δική σου καθημερινότητα – η δική μου λίστα είναι έτοιμη, μένει να την κάνω πράξη.

iStock

– Πόσο έχει αλλάξει το σώμα μας τα τελευταία χρόνια; Ακούω όλο και περισσότερους ανθρώπους με πόνους στην καθημερινότητά τους. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση μέσα στα επόμενα χρόνια με την καθιστική ζωή που κάνουμε.

Έχει αλλάξει ο τρόπος που λειτουργούμε, ο τρόπος που καθόμαστε, που κινούμαστε και το ποσοστό του στρες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Τι συνέβαινε παλιά; Αντιμετωπίζαμε ένα στρες, το οποίο είχε να κάνει με έναν φυσικό, υπαρκτό κίνδυνο. Δηλαδή, ήσουν στην στέπα, σου έκανε επίθεση το μαμούθ ή η τίγρης, έπρεπε να τρέξεις γρήγορα για να γλιτώσεις από το θηρίο. Ή έπρεπε να μπορέσεις να πολεμήσεις για να νικήσεις το θηρίο, ώστε να επιβιώσεις. Αν επέλεγες οποιαδήποτε από τις δύο δράσεις, το σώμα σου για να σε προστατέψει, ενεργοποιούσε τον μηχανισμό του στρες, ο οποίος σε κάνει να τρέχεις πιο γρήγορα, να πολεμάς πιο δυνατά, να αντιμετωπίζεις τα πράγματα με οξύτητα νου και διαύγεια για μικρό χρονικό διάστημα και μετά, μόλις περάσει ο κίνδυνος, χαλαρώνεις.

Πλέον δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε φυσικούς κινδύνους, ούτε τρέχουμε κάθε φορά που στρεσαριζόμαστε, ούτε παλεύουμε με κάποιον –ευτυχώς– κάθε φορά που έχουμε άγχος. Οπότε, όλο αυτό το στρες, παραμένει στο σώμα μας, γιατί αντιμετωπίζουμε πλασματικούς κινδύνους. Το ότι έχω αργήσει σε ένα ραντεβού δεν απειλεί την επιβίωσή μου, ούτε το ότι δεν μου μίλησε καλά ένας συνάδελφος ή ότι έχω θέμα οικονομικό.

Οι περισσότεροι από μας έχουμε το σπιτάκι μας, τη θέρμανσή μας, το τηλεφωνάκι μας –συνήθως είναι και iPhone–, έχουμε ένα μέσο μεταφοράς –είτε μαζικής, είτε δικό μας–, έχουμε νερό πόσιμο, ανοίγουμε το ψυγείο, κάτι θα φάμε, δεν κινδυνεύει δηλαδή η επιβίωσή μας. Παρ' όλα αυτά το στρες είναι πάνω από το κεφάλι μας.

Παίζει ρόλο και το γεγονός ότι σαν κοινωνία είμαστε εστιασμένοι στο ειδησιογραφικό δράμα. Δεν ασχολούμαστε με το τι συμβαίνει, ασχολούμαστε με το τι είναι αυτό που θα πονέσει περισσότερο. Επειδή λοιπόν, ο πόνος είναι προστατευτικός μηχανισμός, και έχει να κάνει μόνο με το πόσο αισθάνεται ο εγκέφαλός μας ότι κινδυνεύουμε ή όχι, όταν είμαστε στρεσαρισμένοι δεν έχουμε και την ανάλογη σωματική εκτόνωση που οδηγεί μετά στη χαλάρωση.

Εκτός αυτού, δεν κινούμαστε πλέον όπως κινούμασταν. Το σώμα αναπτύχθηκε για να κινείται δεκαπέντε, είκοσι χιλιόμετρα τη μέρα προς εύρεση νερού και τροφής. Όταν ξαφνικά έχεις περιοριστεί σε ένα γραφείο, σε ένα αυτοκίνητο, σε έναν καναπέ, είναι σαφές ότι από ένα σημείο και μετά, το σώμα μας δεν θα είναι πολύ ευχαριστημένο.

Το ξέρεις ότι είμαστε από τους πιο καρεκλοκένταυρους λαούς της Ευρώπης; Ότι στην Ελλάδα έχουμε τεράστια ποσοστά παιδικής και ενήλικης παχυσαρκίας; Ότι το ποσοστό των ανθρώπων που γυμνάζεται συστηματικά δεν ξεπερνάει το 41%, εκ των οποίων μόνο το 16% ασκείται πάνω από τρεις ώρες την εβδομάδα;

– Πλέον δεν κινούνται αρκετά ούτε τα παιδιά, σωστά;

Ακριβώς. Το ποσοστό των κοριτσιών που αθλούνται είναι 9-10% και των αγοριών 11-13%. Σήμερα, μικροί και μεγάλοι έχουμε πολύ λιγότερη κίνηση στη ζωή μας, πολύ περισσότερο στρες, περιορισμό της ικανότητάς μας να κινούμαστε, άρα είναι λογικό να έχουμε και περισσότερο πόνο.

– Ποιοι είναι οι πιο συχνοί πόνοι σήμερα;

Οι περισσότεροι πονάμε στον αυχένα, γιατί είμαστε αρκετές ώρες σκυμμένοι. Πολύς κόσμος έχει πόνους στο γόνατο, στη μέση και στους ώμους.

– Για τον πόνο στον αυχένα ευθύνεται η πολύωρη χρήση υπολογιστή;

Δεν είναι μόνο ο υπολογιστής. Είναι πάρα πολλοί οι λόγοι και ο πιο βασικός είναι ότι δεν κάνουμε γυμναστική.

iStock

– Ισχύει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δουλεύει οχτώ ώρες την ημέρα, κατά βάση μπροστά σε υπολογιστή. Και προσπαθεί να γυμναστεί δυο φορές την εβδομάδα. Προφανώς δεν είναι ιδανική συνθήκη, αλλά τι θα μπορούσε να αλλάξει έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η σύγχρονη καθημερινότητα;

Δεν αρκούν δύο φορές την εβδομάδα, χρειαζόμαστε άσκηση, κίνηση κάθε μέρα. Το ξέρω ότι δεν είναι εύκολο. Συχνά οι ασθενείς μου μου λένε «δεν έχω χρόνο». Το κατανοώ. Έχει αποδειχτεί, όμως, ότι έστω και 15 λεπτά τη μέρα να κάνεις άσκηση –ειδικά υψηλής έντασης διαλειμματική άσκηση– έχει σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα με το να κάνεις μία ώρα κανονική άσκηση.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το μίνιμουμ της φυσικής δραστηριότητας για να είμαστε υγιείς είναι 150 λεπτά καρδιοαναπνευστικής άσκησης την εβδομάδα. Ή πέντε μέρες από ένα τριαντάλεπτο, ή τρεις μέρες από ένα πενηντάλεπτο. Έστω δεκαπέντε λεπτά την ημέρα είναι καλύτερα από το τίποτα.

– Για τι είδους άσκηση μιλάμε;

Χρειάζεται, εκτός από τα 150 λεπτά καρδιαγγειακής άσκησης, να κάνουμε και άσκηση για ενδυνάμωση με αντιστάσεις (ασκήσεις με το βάρος του σώματος, με λάστιχα ή ιμάντες TRX, Pilates κ.ά.) – ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα. Επίσης, χρειάζονται 150 λεπτά καρδιαγγειακή άσκηση. Οπότε το ιδανικό είναι πέντε φορές την εβδομάδα από ένα τριαντάλεπτο περπάτημα (ή τρέξιμο, ποδήλατο, χορό, κολύμπι), συν 3-4 ώρες την εβδομάδα ασκήσεις με βάρη.

iStock

– Όταν δουλεύεις 8 ώρες τη μέρα, έχεις τις μετακινήσεις, θες να δεις τα παιδιά σου, να κάνεις τις δουλειές του σπιτιού, πόσο εφικτό είναι να σου μείνει χρόνος για γυμναστική σε καθημερινή βάση, ακόμα κι αν σου αρέσει και δεν την κάνεις καταπιεστικά;

Αν αρρωστήσεις, το μυοσκελετικό μπορεί να σου καταργήσει την κίνηση για τουλάχιστον 3 με 10 μέρες. Δεν θα μπορείς να πας στη δουλειά, να δεις τα παιδιά σου, δεν θα μπορείς να κάνεις τίποτα. Θα αναγκαστείς να καθίσεις σε ένα κρεβάτι να κοιτάς το ταβάνι, με χιλιάδες άγχη στο μυαλό –από το βιοποριστικό μέχρι άγχη για τις εκκρεμότητες της καθημερινότητας– γιατί δεν άκουγες το σώμα σου που σου έλεγε «δεν αντέχω να κάθομαι οκτώ ώρες χωρίς να κινούμαι». Όλοι μπορούμε να βρούμε τρόπο να βάλουμε τη γυμναστική στη ζωή μας. Είναι ανάγκη του σώματος.

– Και το 8ωρο στη δουλειά που για τους περισσότερους ανθρώπους συνεπάγεται να είναι καθηλωμένοι σε μια καρέκλα, δεν είναι πολύ επιβαρυντικό; Τι μπορείς να κάνεις αν η εργασία σου είναι καθιστική;

Μπορείς να κάνεις συχνά διαλείμματα στο γραφείο, να έχεις ένα yoga mat και να κάνεις ασκήσεις τρία πεντάλεπτα μέσα στην ημέρα – σύνολο ένα δεκαπεντάλεπτο. Ή να πάρεις ένα standing desk.

Άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι μπορούν να αγοράσουν έναν μεταχειρισμένο διάδρομο και να τον βάλουν ακόμα και στο μπαλκόνι αν δεν έχουν χώρο, ή να συνεννοηθούν με όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας και να τον βάλουν στην ταράτσα το καλοκαίρι με ένα σκίαστρο, ή σε έναν κοινόχρηστο χώρο και να κάνουν όλοι οι ένοικοι. Όσο κάνεις διάδρομο μπορείς να διαβάζεις και να απαντάς για παράδειγμα τα mail σου. Πήρα στατικό ποδήλατο στον πατέρα μου –ετών 89– την περίοδο της καραντίνας και κάνει 10 χλμ την ημέρα.

Μπορείς να κατεβαίνεις με τις σκάλες – δεν το συνιστώ όμως σε ανθρώπους που δεν γυμνάζονται συστηματικά. Μπορείς, αφού φας, αντί να καθίσεις στον καναπέ και να δεις ταινία, να πας μια βόλτα γύρω-γύρω το τετράγωνο. Όπου και να μένεις, με ό,τι καιρό και να κάνει. Θα μπορούσες να αποφασίσεις να σηκώνεσαι 15’ πιο νωρίς το πρωί και να κάνεις μία βόλτα το τετράγωνο.

Πες μου έναν άνθρωπο 25-50 χρονών που αυτή τη στιγμή δεν καταναλώνει ένα μισάωρο τη μέρα στο να κάνει scroll down στο κινητό του. Υπάρχουν τρόποι να βάλουμε την κίνηση στη ζωή μας, διάθεση χρειάζεται.