ΤΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΜΕΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΣΗ ΜΕ COVID-19 ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ;

Τι πρέπει να κάνουν –ενήλικες και παιδιά– αφού ξεπεράσουν την Covid-19; Χρειάζεται να επισκεφτούν καρδιολόγο ή πνευμονολόγο; Πρέπει να πάνε αμέσως ή μετά από ένα διάστημα; Ένας οδηγός για τη μετά την Covid πορεία μας.

Δεν ξέρω για εσάς, εμείς πάντως έχουμε μπερδευτεί με τις αντιφατικές οδηγίες των γιατρών σχετικά με το τι εξετάσεις πρέπει να κάνουμε μετά τη νόσηση με Covid-19. Το βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει αυστηρό πρωτόκολλο, τουλάχιστον για τους νοσούντες που δεν εμφανίζουν συμπτώματα Long-Covid. 

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι Long-Covid ασθενείς ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν, εφόσον το τοπίο με τα συμπτώματα είναι ευρύ και δεν έχει οριστεί πλήρως. Εξακολουθεί να ορίζεται, καθώς η πανδημία και τα χαρακτηριστικά του ιού εξελίσσονται. 

Έχεις ή όχι Long-Covid;

Ως προς αυτό, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα: Αν έχετε συμπτώματα μακροχρόνιας Covid, απευθυνθείτε στον γιατρό σας για να σας κατευθύνει, ή επισκεφτείτε κάποιο από τα ιατρεία που λειτουργούν στα νοσοκομεία – πλέον δέχονται και ασθενείς που δεν χρειάστηκαν νοσηλεία.  

Το ερώτημα παραμένει για εκείνους που δεν έχουν συμπτώματα, μικρούς και μεγάλους. Τι πρέπει να κάνουν αφού ξεπεράσουν την ίωση; Να πάνε σε καρδιολόγο ή πνευμονολόγο; Να έχουν περάσει 2 μήνες ή να πάνε αμέσως; Να κάνουν τα παιδιά αιματολογικές εξετάσεις και καρδιολογικό έλεγχο; Τι είναι εκείνο που καθορίζει τη μετά την Covid-19 πορεία μας; 

Καθώς τα κρούσματα είναι υπόθεση οικογενειακή, απευθυνθήκαμε στους ειδικούς τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες, για να μας βοηθήσουν να συντάξουμε έναν οδηγό με τις βασικές και απαραίτητες εξετάσεις. 

Έλεγχος μετά την Covid-19 για ενήλικες

Επικρατούν δύο βασικές απόψεις: Πρώτον, εφόσον δεν ξέρουμε ακόμη τι αλλοιώσεις αφήνει πίσω της η Covid-19, καλό είναι να γίνεται έλεγχος, τουλάχιστον πνευμονολογικός, εργαστηριακός (εξετάσεις αίματος) και, εφόσον υπάρξει κάποιο εύρημα, καρδιολογικός. Δεύτερον, το αν θα γίνει περαιτέρω έλεγχος ή όχι εξαρτάται από το πώς νόσησε ο ασθενής. 

«Με πυρετό, πόνο στο στήθος και δύσπνοια, ακόμη και χωρίς πτώση του κορεσμού, κάνουμε περαιτέρω έλεγχο», αναφέρει η ειδική πνευμονολόγος Κυριακή Ασημομύτη. «Επειδή οι αλλοιώσεις που κάνει ο ιός στους πνεύμονες μπορεί να μην έχουν ακροαστικά ευρήματα, χρειάζεται εκτίμηση από πνευμονολόγο», εξηγεί.  

Σε ποιον να απευθυνείς

Πότε πρέπει να πάει κανείς στον πνευμονολόγο και τι εξετάσεις θα χρειαστεί να κάνει; Δέκα μέρες μετά τη νόσηση, σύμφωνα με την ειδικό, θα πρέπει να γίνει η επίσκεψη. Ο γιατρός θα συστήσει ακτινογραφία θώρακος σε εκείνους που το πέρασαν πιο ελαφριά και αξονική τομογραφία σε όσους υπήρχε πνευμονία ή ακόμη και υποψία σημαντικής επιβάρυνσης του κατώτερου αναπνευστικού. 

Ταυτόχρονα, συστήνεται και αιματολογικός έλεγχος. «Ζητάμε αιματολογικές εξετάσεις για να ελέγξουμε τους δείκτες φλεγμονής και τα προϊόντα αποδομής ινώδους (Δ-διμερή). Ούτως ή άλλως η κάθε ίωση μπορεί να αφήσει πίσω της φλεγμονή, πόσο μάλλον η Covid-19. Όμως εδώ μας ενδιαφέρουν αυτοί οι δείκτες και για πιθανή θρόμβωση», αναφέρει η κ. Ασημομύτη. 

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Καρδιολογικός έλεγχος

Όσον αφορά την καρδιά, δύο επιπλοκές είναι αυτές που συνδέονται με την Covid-19: η μυοκαρδίτιδα, που συνήθως συμβαίνει άμεσα και δίνει συμπτώματα, ώστε να οδηγηθεί ο ασθενής στον γιατρό, και το περικαρδιακό υγρό, για το οποίο η εκτίμηση πρέπει να γίνει σε δεύτερο χρόνο, δηλαδή 10-15 μέρες μετά τη νόσηση.

«Αν το υγρό παραμείνει στην καρδιά, μπορεί να τη ζορίσει και να προκαλέσει αύξηση παλμών ή αρρυθμία. Ίσως χρειαστεί αντιφλεγμονώδη ή –αν είναι λίγο– θα απορροφηθεί από μόνο του, αλλά αυτό πρέπει να το πει ένας καρδιολόγος», εξηγεί η κ. Ασημομύτη. 

Ευπαθείς απέναντι στις λοιμώξεις

Εκείνο που τονίζει είναι ότι η Covid-19 μάς αφήνει πιο ευπαθείς απέναντι σε μικροβιακές λοιμώξεις. «Επειδή ουσιαστικά είμαστε πιο επιρρεπείς μετά τη νόσηση και σε μικροβιακή λοίμωξη και στον έρπητα, έχουμε την οδηγία να ενισχύσουμε τον εμβολιασμό κατά του πνευμονιόκοκκου και του έρπητα ζωστήρα στους μεγαλύτερους ασθενείς και στις ευπαθείς ομάδες», σχολιάζει.

Φυσικά, όσοι νοσούν ελαφριά και είναι εμβολιασμένοι έχουν λιγότερες πιθανότητες για Long-Covid ή άλλες επιπλοκές. Καθώς όμως ο ιός λειτουργεί ύπουλα, μία επίσκεψη είτε σε παθολόγο, είτε σε πνευμονολόγο σε πρώτη φάση, λίγες μέρες μετά τη νόσηση, είναι σημαντική για να κρίνει εκείνος αν χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. 

Έλεγχος στα παιδιά

Με τα παιδιά, τα πράγματα είναι απλούστερα, αφού φαίνεται ότι νοσούν ηπιότερα και δεν εμφανίζουν τόσο συχνά συμπτώματα Long-Covid. Η παιδίατρος-νεογνολόγος Μάιρα Μυλωνοπούλου υπογραμμίζει πως, εφόσον τα παιδιά νοσήσουν ήπια και τα συμπτώματα υποχωρήσουν, δεν υπάρχουν οδηγίες ότι πρέπει να κάνουν όλες αυτές τις εξετάσεις. 

Εκείνο που θορυβεί τους παιδιάτρους είναι το λεγόμενο πολυσυστηματικό, φλεγμονώδες σύνδρομο –γνωστό ως (MIS-C)– που μπορεί να παρουσιαστεί 2-6 εβδομάδες μετά τη νόσηση. Πρόκειται για μια γενικευμένη φλεγμονώδη αντίδραση, που συνήθως παρουσιάζεται σε παιδιά έως 11 ετών και εκδηλώνεται με εξανθήματα και πυρετό. Είναι μια σοβαρή επιπλοκή, αλλά σπάνια, και πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα τον παιδίατρο, ο οποίος θα σας καθοδηγήσει ανάλογα.

«Τα παιδιά πρέπει να εξετάζονται καρδιολογικά και εργαστηριακά, μόνο όταν υπάρχουν παρατεταμένα συμπτώματα – κόπωση, πονοκέφαλος, δύσπνοια, βήχας, πονόλαιμος, αδυναμία συγκέντρωσης, αρθραλγίες, μυϊκοί πόνοι, βάρος στο στήθος και οτιδήποτε άλλο ασυνήθιστο δεν προϋπήρχε της νόσησης με Covid-19, και όχι όταν περνάνε τη λοίμωξη με τα συνηθισμένα συμπτώματα στο σπίτι», αναφέρει η κ. Μυλωνοπούλου. 

Ξεχωριστή περίπτωση είναι τα παιδιά-αθλητές, εννοώντας τους εφήβους που έχουν μια συστηματική –σχεδόν επαγγελματική– και έντονη σωματική δραστηριότητα σε σωματεία, και όχι τα παιδιά κάτω των 12 που κάνουν απλώς κάποιο σπορ. Εκεί το πρωτόκολλο επιβάλλει:

• Για αθλητές που δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα και σημεία λοίμωξης, δεν χρειάζεται περαιτέρω καρδιακός έλεγχος.
• Σε ασυμπτωματικούς ή ελαφρώς συμπτωματικούς αθλητές, oι πρόσφατες διεθνείς συστάσεις δείχνουν ότι καρδιαγγειακός έλεγχος πριν από την επιστροφή σε αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να μην είναι απαραίτητος.
• Σε αθλητές με ήπια έως μέτρια συμπτώματα λοίμωξης από Covid-19, συνιστάται κλινική εκτίμηση με φυσική εξέταση μετά την πάροδο 7 ημερών ασυμπτωματικής πορείας.

Καθώς επί του παρόντος δεν υπάρχουν μέτρα, φάρμακα ή άλλοι φυσικοί τρόποι πρόληψης των επιπλοκών, η Unicef συστήνει ως σημαντικότερο μέτρο την πρόληψη από την ίδια τη νόσηση και τον εμβολιασμό.