ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΓΧΥΣΕΙΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ

Αν έχεις πάρει πολλές φορές σίδηρο, είτε σε υγρή μορφή είτε σε χάπι, αν έχεις υπομείνει τη μεταλλική γεύση του για μεγάλα χρονικά διαστήματα και έχεις υποστεί τις παρενέργειές του χωρίς όμως να έχεις δει αποτελέσματα στις αιματολογικές ή –πιο σημαντικό– στα συμπτώματα που σε ταλαιπωρούν, τότε ήρθε η ώρα να μάθεις για τις ενδοφλέβιες εγχύσεις σιδήρου.

Δεν είναι μικρό το ποσοστό των ατόμων που παρουσιάζουν χαμηλές τιμές σιδήρου ή και φεριτίνης στο αίμα. Οι γυναίκες την περίοδο της εγκυμοσύνης είναι γνωστό ότι έχουν αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο, ενώ και οι περισσότερες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι υποψήφιες για σιδηροπενική αναιμία, λόγω της απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση.

Πέρα από αυτές τι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν κι άλλες. Υποψήφιοι για σιδηροπενική αναιμία είναι οι έφηβοι, άνθρωποι με φλεγμονώδεις παθήσεις (ειδικά του γαστρεντερικού συστήματος) που εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου, κοιλιοκάκη, ανεπάρκειες ή ακόμη και αιματολογικές δυσλειτουργίες.

Προσωπικά, γνωρίζω αρκετές γυναίκες κυρίως που έχουν είτε χαμηλό σίδηρο, είτε χαμηλά αποθέματα σιδήρου στις αποθήκες –τη λεγόμενη φεριτίνη– είτε σιδηροπενική αναιμία, μία κατάσταση κατά την οποία η απώλεια σιδήρου δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από την πρόσληψη τροφής.

Ποια είναι η σημασία του σιδήρου για τον οργανισμό;

Ο σίδηρος αποτελεί βασικό συστατικό της αιμογλοβίνης ή –όπως είναι πιο γνωστή– της αιμοσφαιρίνης, που είναι η χρωστική ουσία των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η αιμοσφαιρίνη έχει ως βασικό ρόλο να μεταφέρει οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα.

iStock

Καταλαβαίνουμε πως όταν ο σίδηρος βρίσκεται σε έλλειψη, το αίμα δεν μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά του. Αν ο σίδηρος βρίσκεται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα στο αίμα, μιλάμε για σιδηροπενική αναιμία και για συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, μειωμένες επιδόσεις, μειωμένη απόδοση των γνωστικών λειτουργιών, δυσκολία στη διατήρηση θερμοκρασίας σώματος, ζαλάδες, ταχυπαλμίες, εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και δύσπνοια.

Πότε δεν βοηθάνε τα συμπληρώματα σιδήρου;

Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γιατρός συστήνει συνήθως συμπληρώματα σιδήρου, όμως δεν βοηθούν πάντα. Οι πιο συχνοί λόγοι που μπορεί να συμβαίνει αυτό είναι:

– Να μην ανέχεσαι τον σίδηρο από το στόμα

Επειδή ο σίδηρος πρέπει να λαμβάνεται με άδειο στομάχι, είναι πιθανό να προκαλέσει ανεπιθυμήτες ενέργειες, όπως φούσκωμα, ναυτία, δυσκοιλιότητα ή ακόμη και αναγούλα.

– Να μην μπορεί να απορροφηθεί ο σίδηρος από το έντερο

Παθήσεις όπως οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, η κοιλιοκάκη ή ακόμη και άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις εμποδίζουν το έντερο να απορροφήσει τον σίδηρο που χρειάζεται, ώστε να γεμίσουν ξανά οι αποθήκες του σώματος.

– Να είναι μικρή η αποτελεσματικότητα

Μερικές φορές τα σκευάσματα που δεν προκαλούν αναγούλα ή άλλα συμπτώματα περιέχουν μικρές ποσότητες σιδήρου. Όσο μεγάλη όμως και να είναι η χορηγούμενη δόση, ο οργανισμός μπορεί να απορροφήσει μόνο μια μικρή ποσότητα (περίπου 10-20%).

iStock

«Η μέγιστη ποσότητα σιδήρου που μπορεί να απορροφήσει ο οργανισμός από το έντερο (σε περίπτωση χορήγησης από το στόμα) είναι 25 mg/ημέρα. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε απώλεια 60 ml αίματος την ημέρα. Εάν η φεριτίνη είναι πολύ χαμηλή ενώ συνεχίζει η απώλεια αίματος π.χ. σε γυναίκες με έμμηνο ρύση, ο οργανισμός δεν προλαβαίνει να γεμίσει τις αποθήκες του. Χρειάζεται μια πιο δραστική και γρήγορη λύση», αναφέρει η αιματολόγος Ζωή Σαούλη.

– Να μην είσαι συνεπής στη θεραπεία

Για να αποκατασταθεί η σιδηροπενία, χρειάζεται συνήθως μακροχρόνια θεραπεία (π.χ. 6 μήνες). Πόσο εύκολο όμως είναι να ακολουθείς τόσο πιστά τη θεραπεία, όταν υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις αλλά και προβλήματα κατά τη λήψη της;

– Άλλες πιθανές αιτίες

Υπάρχουν κι άλλες πιο σοβαρές καταστάσεις που εμποδίζουν την αποτελεσματική λήψη σιδήρου από το στόμα. Μπορεί να είναι η αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα που παίρνεις, μια σοβαρή απώλεια αίματος μετά από κάποιο χειρουργείο, μια οργανική ανεπάρκεια ή μια δύσκολη εγκυμοσύνη, οπότε τότε θα χρειαστείς μια πιο δραστική λύση. Αυτή τη λύση φαίνεται ότι προσφέρουν οι ενδοφλέβιες εγχύσεις σιδήρου.

Πότε χρειάζεσαι ενδοφλέβια έγχυση σιδήρου;

Οι εγχύσεις δεν συνταγογραφούνται συχνά, είτε επειδή παλιότερα είχαν συνδεθεί με αλλεργικές αντιδράσεις (τώρα τα συστατικά τους είναι πολύ πιο ήπια), είτε επειδή κοστίζουν ή αφορούν πιο σοβαρά περιστατικά και χορηγούνται στο νοσοκομείο. Ωστόσο, θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες και σε περιπτώσεις πιο απλές και συνηθισμένες, όταν η λήψη σιδήρου από το στόμα δεν αναπληρώνει το έλλειμμα και ο ασθενής συνεχίζει να ζει με σιδηροπενία και τις συνέπειές της στην υγεία του.

iStock

Εγχύσεις σιδήρου: Διαδικασία και παρενέργειες

Για να διαπιστώσεις αν χρειάζεσαι ενδοφλέβια έγχυση σιδήρου, είναι σκόπιμο να επισκεφτείς αιματολόγο με τις εξετάσεις σου και να συζητήσεις μαζί του τις απορίες σου. Σε περίπτωση που κρίνει ότι χρειάζεσαι, θα προγραμματίσει την εισαγωγή σου στο νοσοκομείο όπου θα λάβεις ενδοφλέβια τον σίδηρο που σου λείπει σε μία ή δύο δόσεις.

Η έγχυση διαρκεί τουλάχιστον 15 λεπτά και ακολουθείται από ένα διάστημα παρακολούθησης 30 λεπτών. Αυτό είναι απαραίτητο, διότι τυχόν αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίζονται συνήθως μισή ώρα μετά τη λήψη της αγωγής. Η εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων σήμερα σπανίζει σε σχέση με το παρελθόν, που τα συμπληρωματικά συστατικά ήταν λιγότερο φιλικά στον ανθρώπινο οργανισμό.

«Άλλες πιθανές σπάνιες παρενέργειες είναι: προσωρινές αλλαγές στη γεύση (π.χ. μεταλλική γεύση), πονοκέφαλος, αδιαθεσία ή τάση εμετού, πόνος στους μυς και τις αρθρώσεις, δύσπνοια, κνησμός, εξάνθημα, αλλαγές στην πίεση του αίματος ή του σφυγμού, καούρα και πρήξιμο στο σημείο έγχυσης. Μερικές φορές, οι παρενέργειες (π.χ. πονοκέφαλος, μυαλγίες και αρθραλγίες) μπορεί να εμφανιστούν μια-δυο μέρες αργότερα. Θα ελαττωθούν από μόνες τους τις επόμενες μέρες», λέει η αιματολόγος-ογκολόγος Μαρία Βεργουλίδου-Στυλιανίδη.

Η Αμερικανίδα συνάδελφος Jenessa Connor πάντως, που αντιμετώπιζε πολλά συμπτώματα λόγω σιδηροπενικής αναιμίας και δοκίμασε αυτή τη μέθοδο, περιγράφει σε σχετικό άρθρο ότι μέσα σε μία εβδομάδα άρχισε να νιώθει πολύ καλύτερα. Αν σκέφτεσαι κι εσύ αυτή την εναλλακτική, δεν έχεις παρά να το συζητήσεις με τον γιατρό σου.