ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΑΝΤΙΣΤΡΕΦΕΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ

Μια νέα θεραπεία με βλαστοκύτταρα από το σώμα ασθενή δίνει ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους με διαβήτη. Το πείραμα πέτυχε σε μια νέα γυναίκα που έναν χρόνο μετά παράγει πλέον τη δική της ινσουλίνη και τρώει τα πάντα.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο διαβήτης «είναι μια χρόνια μεταβολική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (ή σακχάρου στο αίμα), η οποία με την πάροδο του χρόνου οδηγεί σε βλάβες στην καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια, τα νεφρά και τα νεύρα».

Οι περισσότεροι ασθενείς που ίσως γνωρίζεις έχουν διαβήτη τύπου 2, τον πιο συνηθισμένο. Εμφανίζεται όταν το σώμα γίνεται ανθεκτικό στην ινσουλίνη ή δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, γι' αυτό και συνήθως παρουσιάζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες ή σε άτομα που έχουν θέμα με το βάρος τους.

Ο διαβήτης τύπου 1, κάποτε γνωστός ως νεανικός διαβήτης ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, είναι μια χρόνια κατάσταση στην οποία το πάγκρεας παράγει λίγη ή καθόλου ινσουλίνη από μόνο του.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι ασθενείς χρειάζονται ειδική διατροφή με περιορισμένη πρόσληψη ζάχαρης και εξαρτώνται από θεραπείες ινσουλίνης. Υποβάλλονται επίσης σε συχνές ιατρικές εξετάσεις, γεγονός που συνεπάγεται τεράστια δαπάνη τόσο για τα άτομα και τις οικογένειές τους, όσο και για τα δημόσια συστήματα υγείας.

iStock

Αν σκεφτείς ότι ο διαβήτης επηρεάζει περισσότερους από 500 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, καταλαβαίνεις πόσο σημαντική είναι η εύρεση οριστικής θεραπείας. Ένα πολύ σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση μόλις ανακοινώθηκε στην ιατρική κοινότητα.

Μια μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη για τον διαβήτη

Για πρώτη φορά στην ιστορία, διεπιστημονική ομάδα γιατρών κατάφερε να αντιστρέψει τον διαβήτη τύπου 1 σε μια 25χρονη ασθενή από την Κίνα, η οποία υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων και λιγότερο από 3 μήνες αργότερα άρχισε να παράγει τη δική της ινσουλίνη.

Πρόκειται για την πρώτη ασθενή με διαβήτη τύπου 1 που κατάφερε μακρόχρονη διακοπή της ινσουλίνης, χρησιμοποιώντας αυτή την πρωτοποριακή θεραπεία με βλαστοκύτταρα, γεγονός που χαρίζει ελπίδα σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Έναν χρόνο μετά τη μεταμόσχευση, η γυναίκα (που δεν θέλησε να γνωστοποιηθεί το όνομά της) δεν έχει χρειαστεί να πάρει ινσουλίνη και τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της βρίσκονται εντός των φυσιολογικών τιμών στο 98% των περιπτώσεων, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell. 

iStock

Το έγγραφο, που υπογράφεται από 35 επιστήμονες από διάφορα κινεζικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, εξηγεί ότι η ανάλυση πραγματοποιήθηκε σε περίοδο ενός έτους και αντιστοιχεί σε μια πρώτη κλινική δοκιμή φάσης σε ανθρώπους.

Τα πρώτα αποτελέσματα είναι θετικά και για δύο άλλους ασθενείς που υποβλήθηκαν αργότερα στην ίδια θεραπεία, όμως πρέπει να περάσει τουλάχιστον ένας χρόνος από την επέμβαση για να επιβεβαιωθούν. Η επιτυχία της διαδικασίας θεωρείται ορόσημο για τη σύγχρονη ιατρική, αφού πρόκειται για την πρώτη περίπτωση στην οποία χρησιμοποιήθηκαν κύτταρα που λήφθηκαν από το σώμα της ασθενούς.

Πώς λειτουργεί η νέα θεραπεία με βλαστοκύτταρα

Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση ασθένεια στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα βήτα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Η ομάδα του κυτταρικού βιολόγου Deng Hongkui, στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, αρχικά απομόνωσε βλαστικά κύτταρα από το σώμα της ασθενούς και στη συνέχεια τα επανέφερε σε μια πολυδύναμη κατάσταση (iPS), από την οποία θα μπορούσαν να διαμορφωθούν σε οποιοδήποτε τύπο κυττάρου στο σώμα.

iStock

Έπειτα, χρησιμοποιώντας ειδικούς μεταγραφικούς παράγοντες, μετέτρεψε τα πολυδύναμα κύτταρα iPS σε βήτα κύτταρα, τα οποία αρχικά δοκιμάστηκαν σε πειραματόζωα. Η τεχνική επαναπρογραμματισμού βλαστικών κυττάρων αναπτύχθηκε πριν από περισσότερα από 20 χρόνια από τον Ιάπωνα ερευνητή Shinya Yamanaka στο Πανεπιστήμιο του Κιότο. Ωστόσο, το περιοδικό Nature σημειώνει ότι ο Dr Hongkui και η ομάδα του τροποποίησαν αυτή την τεχνική και «αντί να εισάγουν πρωτεΐνες που ενεργοποιούν την έκφραση γονιδίων, όπως είχε κάνει ο Yamanaka, εξέθεσαν τα κύτταρα σε μικρά μόρια».

Τα συν και τα πλην της νέας θεραπείας

Ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί να αντιμετωπιστεί και με μεταμόσχευση νησιδίων (μικρών τμημάτων) του παγκρέατος, ωστόσο η μέθοδος εφαρμόζεται σε πολύ περιορισμένη κλίμακα, λόγω έλλειψης δοτών και λόγω του μεγάλου αριθμού των νησιδίων που απαιτούνται. Φυσικά, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της απόρριψης λόγω ιστοσυμβατότητας, ενώ οι ασθενείς χρειάζεται να πάρουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Με τη νέα μέθοδο των βλαστοκυττάρων, όλοι αυτοί οι περιορισμοί καταρρίπτονται.

Τον Ιούλιο του 2023, τα βλαστοκύτταρα εγχύθηκαν στους κοιλιακούς μυς της ασθενούς, σε ποσότητα ισοδύναμη με περίπου 1,5 εκατομμύριο νησίδες του παγκρέατος, με επέμβαση που διήρκεσε λιγότερο από 1 ώρα. Η γυναίκα πέτυχε σταθερή ανεξαρτησία από την ινσουλίνη ξεκινώντας 75 ημέρες μετά τη μεταμόσχευση και σήμερα αναφέρει ότι πλέον μπορεί να φάει ζάχαρη και όλα όσα της αρέσουν.

Ωστόσο, πρέπει ακόμα να επαληθευτεί ότι τα κύτταρά της θα συνεχίσουν να παράγουν ινσουλίνη για έως και 5 χρόνια πριν θεωρηθεί θεραπευμένη. Φυσικά, απαιτούνται και περισσότερες κλινικές μελέτες, ωστόσο ένα πρώτο και πολύ μεγάλο βήμα έχει γίνει.