ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΠΙΘΗΚΩΝ;

Μετά από δύο επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων στην Ελλάδα, αναρωτιόμαστε αν θα πρέπει να αρχίσουμε να ανησυχούμε για τη μεταδοτικότητα αυτής της νόσου. Είναι τα εμβόλια η λύση στην πρόληψη της εξάπλωσης του «νέου» ιού;

Έπειτα από τη δεύτερη καταγραφή κρούσματος της ευλογιάς των πιθήκων στην Ελλάδα στα μέσα Ιουνίου, οι ανησυχίες μας άρχισαν και πάλι να εντείνονται. Πόσο μεταδοτική είναι αυτή η νόσος; Υπάρχει θεραπεία; Είναι πιθανό να περάσουμε άλλη μία πανδημία ενώ καλά καλά δεν έχει τελειώσει η προηγούμενη; Και στην τελική, θα κάνουμε και άλλο εμβόλιο; 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει δηλώσει ότι η κατάσταση είναι απίθανο να κλιμακωθεί και να μετατραπεί σε πλήρη πανδημία, καθησυχάζοντάς μας τουλάχιστον προς στιγμήν. Ωστόσο, αξιολογεί τον κίνδυνο σε παγκόσμιο επίπεδο ως μέτριο, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι η πρώτη φορά που πολλά κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων αναφέρονται ταυτόχρονα σε πολλές διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και χώρες.

Εκτός από την Ελλάδα, μεταξύ των χωρών στις οποίες έχουν επιβεβαιωθεί κρούσματα της νόσου, βρίσκονται το Βέλγιο, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Η στρατηγική του «δακτυλιοειδούς εμβολιασμού»

Ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν μια στρατηγική που ονομάζεται «δακτυλιοειδής εμβολιασμός» για να προσπαθήσουν να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού. Η στρατηγική περιλαμβάνει τη χορήγηση εμβολίων κατά της ευλογιάς των πιθήκων σε άτομα που είναι γνωστό ότι έχουν εκτεθεί μέσω στενής επαφής με μολυσμένο άτομο.

Η Natalie Dean, βιοστατιστικός στο Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα της Τζόρτζια, τόνισε ότι αυτή η στρατηγική μπορεί να κρύβει κινδύνους και προκλήσεις. Όπως ανέφερε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, παρόλο που τα εμβόλια θεωρούνται ασφαλή και αποτελεσματικά για χρήση σε άτομα με λοίμωξη από ευλογιά, έχουν υποβληθεί σε περιορισμένες δοκιμές κατά της ευλογιάς των πιθήκων.

Επιπλέον, η στρατηγική του «δακτυλιοειδούς εμβολιασμού» βασίζεται σε έναν πολύ αυστηρό εντοπισμό επαφών, ο οποίος είναι δύσκολο να εφαρμοστεί σε ορισμένες χώρες. Άλλο ζήτημα που προκύπτει είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να συμφωνήσουν να εμβολιαστούν με εμβόλια τα οποία μπορεί να έχουν σπάνιες μεν, αλλά σοβαρές παρενέργειες, όπως ανέφερε η Dean στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature. Από την άλλη πλευρά, θεωρεί τον δακτυλιοειδή εμβολιασμό ένα ισχυρό εργαλείο, με την προϋπόθεση ότι για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να εφαρμοστεί νωρίς, όσο ακόμα οι αριθμοί των κρουσμάτων είναι διαχειρίσιμοι.

iStock

Ποια εμβόλια είναι διαθέσιμα

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι συγγενικός με τον ιό της ευλογιάς, γι' αυτό και το εμβόλιο της ευλογιάς μπορεί να προσφέρει κάποια προστασία και από την ευλογιά των πιθήκων. Σήμερα, είναι διαθέσιμοι δύο τύποι εμβολίων κατά της ευλογιάς, καθένας από τους οποίους περιέχει έναν ζωντανό ιό της ευλογιάς, που ονομάζεται Vaccinia. Αυτά τα εμβόλια θεωρείται ότι είναι περίπου 85% αποτελεσματικά κατά της ευλογιάς των πιθήκων, σύμφωνα με τον ΠΟΥ και του Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, οι οποίοι επικαλούνται παλαιότερα δεδομένα από την Αφρική, όπου σημειώνονται επιδημίες εδώ και δεκαετίες.

Όπως αναφέρει ο ΠΟΥ σε ανακοίνωσή του, ενώ τα εμβόλια κατά της ευλογιάς έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από την ευλογιά των πιθήκων, υπάρχει επίσης ένα εμβόλιο που έχει εγκριθεί για την πρόληψη της ευλογιάς των πιθήκων. Στην Ευρώπη είναι γνωστό με το όνομα Imvanex και παράγεται από τη δανική φαρμακοβιομηχανία Bavarian Nordic. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, το εμβόλιο αυτό περιέχει ζωντανό τροποποιημένο ιό δαμαλίτιδας που ονομάζεται «ιός δαμαλίτιδας τύπου Ankara», ο οποίος σχετίζεται με τον ιό της ευλογιάς. Το εμβόλιο αυτό ήδη χρησιμοποιείται σε χώρες όπως ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες για την πρόληψη της ευλογιάς των πιθήκων, ενώ έχουν αρχίσει και Ευρωπαϊκές χώρες να εμβολιάζουν με Imvanex, άτομα που έχουν έρθει σε στενή επαφή με κρούσματα.

Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη αρχίσει να εξοπλίζεται με την αγορά εμβολίων κατά της ευλογιάς των πιθήκων έπειτα από τη σύναψη σύμβασης με την εταιρία Bavarian Nordic για την αγορά 109.090 δόσεων του εμβολίου 3ης γενιάς.

Όπως αναφέρει η Εθνική Υπηρεσία Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, το εμβόλιο Imvanex είναι πιο αποτελεσματικό όταν χορηγείται εντός 4 ημερών από την ημερομηνία έκθεσης για την πρόληψη της νόσου. Ωστόσο, μπορεί να χορηγηθεί έως και 14 ημέρες μετά την έκθεση, κάτι το οποίο μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα αλλά να μην αποτρέψει τη νόσο.

iStock

Υπάρχει περίπτωση μαζικού εμβολιασμού στην Ελλάδα;

Όπως σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, στην Ελλάδα ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς σταμάτησε τη δεκαετία του 1970. Αυτό σημαίνει ότι άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν κατά πάσα πιθανότητα εμβολιαστεί και αναμένεται να έχουν κάποιον βαθμό προστασίας έναντι της ευλογιάς των πιθήκων, χωρίς ωστόσο αυτό να μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά.

Η Επιτροπή τονίζει επίσης ότι ένδειξη μαζικού εμβολιασμού για την προστασία από την ευλογιά των πιθήκων δεν υπάρχει, λόγω των επιδημιολογικών και κλινικών χαρακτηριστικών της νόσου. Αναφέρει ότι ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει επιλεκτικά, σε άτομα που είχαν στενή επαφή με κρούσμα, όπως άτομα του στενού περιβάλλοντος και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό (εντός 4 ημερών μετά την έκθεση) και προληπτικά σε άτομα που εργάζονται σε χώρους με αυξημένο επαγγελματικό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων.