PSA: Η ΕΞΕΤΑΣΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΘΕ ΑΝΤΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΑ 45

Αν κλείνεις τα 45, ήρθε η ώρα να κάνεις το πρώτο PSA τεστ, μια εξέταση αίματος που αφορά στον καρκίνο του προστάτη και σώζει ζωές.

Ο προστάτης, ένα τόσο δα όργανο που κρύβεται πίσω από την ουροδόχο κύστη, μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή, καθώς φαίνεται ότι παρά την ονομασία του δεν προστατεύει τον άντρα. Ενίοτε, μάλιστα, του δημιουργεί προβλήματα. Το πιο σοβαρό από αυτά είναι ο καρκίνος του προστάτη, που αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους άντρες.

Μπορεί να κάνει κάτι κανείς γι’ αυτό; Ναι. Να τον προλάβει σε πρώιμο στάδιο εντάσσοντας στο ετήσιο τσεκάπ του την εξέταση PSA (Prostate-Specific Antigen). Το Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο ανιχνεύεται στο αίμα των αντρών.

Ανάλογα με την τιμή που θα ανευρεθεί, η εξέταση επαναλαμβάνεται μετά από έναν χρόνο ή και πιο σύντομα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός παραπέμπει τον εξεταζόμενο σε περαιτέρω έλεγχο, για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει κακοήθεια.

Υπερηχογράφημα προστάτη. iStock

Το PSA σαραντάρησε

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η διεθνής επιστημονική κοινότητα υποδέχτηκε με μεγάλες προσδοκίες αυτή την απλή ως διαδικασία εξέταση αίματος, που έμελλε να αλλάξει τα δεδομένα στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Ενός καρκίνου που αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους άντρες. Μέσα σε αυτά τα σαράντα χρόνια η αξιοπιστία του PSA και η διαγνωστική του αξία στον γενικό ανδρικό πληθυσμό επαναξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Τα αποτελέσματα της μακροβιότερης μέχρι σήμερα μελέτης πληθυσμού, που ξεκίνησε στο Γκέτεμποργκ το 1995 με τη συμμετοχή 20.000 αντρών, ανακοινώθηκαν στη διεθνή επιστημονική κοινότητα τον Δεκέμβριο του 2018. Τον Αύγουστο του 2022 επαναδημοσιεύτηκαν στην επίσημη Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρίας, ενισχύοντας τη θέση του PSI στην πρώιμη διάγνωση του προστατικού καρκίνου.

ΟΣΟ ΠΙΟ ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΕΓΧΟ PSA, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΑΞΙΟΠΙΣΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ, ΓΙΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ.

Η επιστήμονας που πήρε την ευθύνη της μελέτης της έρευνας είναι η Ουρολόγος Dr Maria Franlund, μέλος του ερευνητικού  προσωπικού του Πανεπιστημίου του Γκέτεμπουργκ της Σουηδίας και επικεφαλής του Ουρολογικού Τμήματος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σαλγκρένσκα του Γκέτεμπουργκ . Η Dr Franlund μελέτησε διεξοδικά τα αποτελέσματα της έρευνας που ως κύριο σκοπό είχε εξαρχής την πληρέστερη κατανόηση των επιπτώσεων του ελέγχου του PSA.

Μπορεί να έχει επιπτώσεις μία εξέταση; Η απορία είναι εύλογη και η απάντηση απλή: Αναλόγως. Στην περίπτωση του PSA, η ανεύρεση αυξημένων τιμών οδηγεί μεγάλο αριθμό ατόμων σε αναίτιες βιοψίες, οι οποίες ενέχουν κίνδυνο επιπλοκών. Έχει δηλαδή «ευαίσθητο» συναγερμό, καθώς η τιμή του αυξάνεται και από καλοήθεις παθήσεις.

Freepik

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το PSA χάνει μέρος της αξίας του στην πρώιμη διάγνωση του προστατικού καρκίνου. Αντίθετα, η σουηδική μελέτη που προαναφέραμε δικαιώνει την εξέταση και μάλιστα πανηγυρικά, καθώς στο συμπέρασμά της αναφέρεται ότι μετά από 22 χρόνια παρακολούθησης χιλιάδων αντρών διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος ήταν κατά 30% χαμηλότερος για εκείνους που είχαν υποβληθεί σε ελέγχους.

Συγκεκριμένα, δέκα χιλιάδες άντρες επιλέχθηκαν τυχαία και έλεγχαν το PSA κάθε δύο χρόνια. Αν  διαπιστώνονταν αυξημένες τιμές στην εξέταση, υποβάλλονταν και σε βιοψία. Άλλοι 10.000 αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Το συμπέρασμα, που συνέταξε η Dr Franlund, καθιστά σαφές ότι ο έλεγχος του PSA σχετίζεται με σημαντική μείωση του ποσοστού θανάτων εξαιτίας του καρκίνου του προστάτη.

Παρ’ όλα αυτά, η Αμερικανική Ογκολογική Εταιρία υπενθυμίζει ότι το PSA είναι μία εξέταση ενδεικτική: Υπάρχει ένα 15% των ανδρών με αποτέλεσμα PSA κάτω από 4, οι οποίοι έχουν τελικά καρκίνο του προστάτη που πιστοποιείται με βιοψία. Ακόμη, άντρες με επίπεδα PSA μεταξύ 4 και 10 έχουν περίπου 1 στις 4 πιθανότητας να έχουν καρκίνο του προστάτη. Οπότε, ο λόγος δίνεται στον ειδικό γιατρό.

Ο γιατρός μας ξέρει

«Όπως όλες οι σεξουαλικά ενεργές γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε τεστ Παπανικολάου, έτσι και όλοι οι άντρες άνω των 45 ετών πρέπει να υποβάλλονται ετησίως σε PSA», μας λέει ο Χειρουργός Ουρολόγος Νίκος Μαργέλης και συνεχίζει: «Δεν σημαίνει όμως ότι κάποιος με υψηλό PSA έχει οπωσδήποτε καρκίνο του προστάτη. Οι τιμές ανεβαίνουν και σε ορισμένες καλοήθεις παθήσεις. Όταν όμως δούμε να ξεπερνάει το ανώτατο φυσιολογικό όριο, το 4, πρέπει να αναρωτηθούμε: Τι συμβαίνει σε αυτόν τον άντρα;

iStock

»Συνήθως πίσω από την αυξημένη τιμή υπάρχει μία προστατίτιδα, μία φλεγμονή δηλαδή του προστάτη. Σε αυτή την περίπτωση δίνουμε αντιβίωση και επαναλαμβάνουμε την εξέταση. Αν δεν υποχωρήσει η τιμή με το πέρας της θεραπείας, συστήνουμε βιοψία για να σιγουρευτούμε ότι δεν υπάρχει κακοήθεια. Όσο πιο συνεπείς είμαστε με τον ετήσιο έλεγχο του PSA τόσο πιο αξιόπιστα είναι και τα αποτελέσματα, επειδή μας δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθούμε τις τιμές, οι οποίες κινητοποιούν τον γιατρό εάν αυξάνονται από χρονιά σε χρονιά. Αν κάθε χρόνο η τιμή ανεβαίνει, ακόμη κι αν δεν περάσει το 4 πρέπει να εξεταστούμε από ουρολόγο, καταρχήν για μία τουλάχιστον δακτυλική εξέταση, ώστε να αποκλειστεί κάτι σοβαρό. Η συμβουλή μου στους άντρες είναι να μην αποφεύγουν τη –δυσάρεστη ομολογουμένως– δακτυλική εξέταση, ακόμη κι αν έχουν φυσιολογικό PSA».

Ποιοι άντρες μπαίνουν σε στενότερη παρακολούθηση; «Όταν υπάρχει κληρονομικότητα, δηλαδή αδελφός ή πατέρας με καρκίνο του προστάτη. Τότε, συστήνουμε PSA ανά εξάμηνο. Επίσης, συστήνουμε την εξέταση σε κάθε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα όπως αιματουρία ή αιμοσπερμία».

Είναι τελικά τόσο μεγάλο το όφελος της εξέτασης; «Ειδικά στον καρκίνο του προστάτη είναι απόλυτο: Όσο πιο νωρίς διαγνωστεί, τόσο πιο μεγάλες είναι οι πιθανότητες ριζικής θεραπείας».