ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ (ΚΑΡΠΑ);

Μπορεί να βλάψεις κάποιον κάνοντάς του καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση; Πόσο σημαντικό είναι να μάθουν οι μαθητές να κάνουν ΚΑΡΠΑ; Αυτές είναι μερικές από τις απορίες που μας λύνει ο Γεώργιος Λάτσιος, Επιμελητής Επεμβατικός Καρδιολόγος και Υπεύθυνος Εκπαίδευσης ΚΑΡΠΑ της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

Πόσο εύκολα θα θυσίαζες το Σαββατοκύριακό σου και κάμποσα ευρώ για μάθεις Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση; Αυτό ήταν το ερώτημα που είχα θέσει σε παλαιότερο κείμενό μου, με αφορμή ένα περιστατικό στο οποίο είχα γίνει μάρτυρας πηγαίνοντας μια μέρα στο γραφείο.

Αυτό το περιστατικό (και τα λόγια της κ. Αγγελικής Σανταμούρη, που σήμερα στα 45 της απολαμβάνει τη ζωή με την οικογένειά της χάρη στην ΚΑΡΠΑ που δέχτηκε τρία χρόνια πριν από μια φίλη και στη συνέχεια από το πλήρωμα του ασθενοφόρο και τους γιατρούς του νοσοκομείου) ήταν ο λόγος που λίγες βδομάδες μετά βρέθηκα σε ένα σχετικό σεμινάριο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και συνομίλησα με τον Γεώργιο Λάτσιο, Επιμελητή Επεμβατικό Καρδιολόγο και Υπεύθυνο Εκπαίδευσης ΚΑΡΠΑ.

– Πόσο σημαντική είναι η σωστή εκπαίδευση στην Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση για την επιβίωση ενός ατόμου που υπέστη καρδιακή ανακοπή;

Θα το πω απλά: Αν δεν κάνουμε κάτι σε έναν άνθρωπο που έχει πάθει ανακοπή τα πρώτα λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης είναι 0%. Αν κάνουμε κάτι λάθος, ο άνθρωπος αυτός έχει πιθανότητες επιβίωσης από καθόλου μέχρι π.χ. 1%. Αν κάνουμε σωστή ΚΑΡΠΑ το πρώτο λεπτό κι έχουμε στη διάθεσή μας απινιδωτή, το ποσοστό μπορεί να φτάσει μέχρι και το 90%. Στην περίπτωση, τώρα, που δεν έχουμε απινιδωτή, υποστηρίζουμε την κυκλοφορία με την ΚΑΡΠΑ μέχρι να έρθει εξειδικευμένη βοήθεια. Ακόμα και τότε, τα ποσοστά επιβίωσης είναι υψηλότερα από το να μην κάνουμε τίποτα.

Άλλωστε, οι 9 στις 10 ανακοπές δεν γίνονται μπροστά σε γιατρούς, αλλά μπροστά σε απλούς πολίτες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι τελευταίοι να είναι εκπαιδευμένοι στην αναγνώριση της ανακοπής και στο να παρέχουν άμεσα ΚΑΡΠΑ μέχρι να έρθει αυτή η βοήθεια. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο γρήγορα κι αν έρθει ο απινιδωτής, η μηχανή του ΕΚΑΒ, το ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ δύσκολα θα είναι στο συμβάν μέσα στα πρώτα κρίσιμα λεπτά. Στα τρία λεπτά έχει επέλθει εγκεφαλικός θάνατος. Ο χρόνος, τα δευτερόλεπτα είναι αμείλικτα.

Αν λάβουμε υπόψη τα ευρωπαϊκά στατιστικά (γιατί για την Ελλάδα δεν έχουμε), κάθε μέρα στο λεκανοπέδιο της Αττικής έχουμε γύρω στα 10 με 14 περιστατικά ανακοπής. Το πόσοι θα επιβιώσουν είναι άλλο θέμα, αλλά θα έπρεπε σε όλα να γίνεται ΚΑΡΠΑ. Σε γενικές γραμμές, υστερούμε συνολικά στην εκπαίδευση, στην υποχρεωτικότητα της μάθησης, στους first responders. Δεν υστερούμε ούτε στο ΕΚΑΒ, ούτε στα νοσοκομεία.

iStock

– Τι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους που προκαλεί στους απλούς πολίτες η κατάσταση αυτή;

Το άγχος είναι ένας παράγοντας που δεν μπορούμε να παραλείψουμε. Ωστόσο, όταν κάποιος παρακολουθεί τα πιστοποιημένα σεμινάρια, όταν εξασκείται επανειλημμένα, το άγχος θα μειωθεί και οι κινήσεις θα αρχίσουν να γίνονται σχεδόν μηχανικά. Ουσιαστικά, στοχεύουμε στο να γίνει η όλη διαδικασία αυτόματη, να αποτυπωθούν οι κινήσεις στη μυϊκή μας μνήμη και να μην χρειάζεται να σκεφτόμαστε. Είναι πολύ ωραίο συναίσθημα για έναν γιατρό, πόσο μάλλον για έναν πολίτη, να έχει επαναφέρει έναν συνάνθρωπό του στη ζωή.

– Πώς μπορεί κάποιος να ξεπεράσει τον φόβο να επέμβει σε ένα περιστατικό;

Θα σας πω αυτό που λέω και στους φοιτητές μου: όταν κάποιος είναι νεκρός, δεν μπορούμε να τον κάνουμε χειρότερα. Ό,τι και να του κάνουμε, είτε σωστό, είτε στραβό, η κατάσταση δεν μπορεί να επιδεινωθεί. Από το να μην κάνουμε ΚΑΡΠΑ, καλύτερα να κάνουμε «στραβή» ΚΑΡΠΑ. Αρκεί, βέβαια, να είμαστε σίγουροι ότι ο άνθρωπος που έχει πέσει μπροστά μας είναι νεκρός, όχι απλά λιπόθυμος, κάτι το οποίο μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε στα σεμινάρια.

ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΓΙΑΤΡΟ, ΠΟΣΟ ΜΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΟΛΙΤΗ, ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΠΑΝΑΦΕΡΕΙ ΕΝΑΝ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΥ ΣΤΗ ΖΩΗ.

– Ποιες είναι οι πιο συχνές παρανοήσεις που έχουν οι άνθρωποι σχετικά με την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση;

Η πιο συχνή απορία που ακούμε είναι το «τι θα γίνει αν του σπάσω κάποιο πλευρά». Είναι λάθος να σκεφτόμαστε ότι δεν ακουμπάμε τον νεκρό, μην τυχόν και του κάνουμε κάτι. Μεταξύ του να θάψουμε έναν άνθρωπο χωρίς σπασμένο πλευρό και του να τον επαναφέρουμε στη ζωή κι ας έχει σπασμένο πλευρό, η επιλογή είναι εύκολη.

Μάλιστα, υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια σαφής υπουργική απόφαση, η οποία απαλλάσσει τον διασώστη, τον καλό Σαμαρείτη, από οποιαδήποτε νομική ιατρική ευθύνη. Ένας άνθρωπος που πηγαίνει να βοηθήσει κάποιον συνάνθρωπό του σε ανακοπή δεν φέρει ευθύνη σε περίπτωση κακώσεων. Αρκεί, όπως είπαμε, να είμαστε σίγουροι ότι ο άνθρωπος αυτός είναι νεκρός.

Παρανόηση είναι η τεράστια σημασία που δίνουμε στις εμφυσήσεις. Καλό είναι να γίνονται, και αυτό διδάσκουμε, αλλά βασικότερο είναι οι συμπιέσεις στο θωρακικό τοίχωμα: push fast and hard. Αν κάποιος για οποιονδήποτε λόγο δεν θέλει να δώσει αέρα, να μην ανησυχεί. Τα πρώτα 5, 10 λεπτά της ανακοπής, ο αέρας έχει μικρή σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι βοηθάμε την καρδιά να δουλεύει με τις συμπιέσεις. Την περίοδο της πανδημίας, οι επίσημες οδηγίες ανέφεραν ότι δεν κάνουμε εμφυσήσεις, αλλά καλύπτουμε το πρόσωπο του ανθρώπου με μια πετσέτα και τον συμπιέζουμε στο στέρνο.

– Μιας και ο απινιδωτής είναι τόσο σημαντικός, σε τι κατάσταση βρίσκεται το δίκτυο απινιδωτών στη χώρα μας;

Κανένας δεν ξέρει, αν και έχει γίνει κατ' επανάληψη επικοινωνία με το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, ώστε να γίνει μια κεντρική καταγραφή. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν αρκετές καταγραφές από διαφορετικούς φορείς (ανάμεσα σε αυτούς και η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία), αλλά καμία δεν είναι επίσημη, πλήρης και επικαιροποιημένη. Στα Τρίκαλα, για παράδειγμα, έχει γίνει μια εκπληκτική προσπάθεια και οι κάτοικοι έχουν χάρτες με τους διαθέσιμους απινιδωτές. Αυτό δεν ισχύει για τη Λάρισα, που βρίσκεται παραδίπλα.

Πριν λίγα χρόνια, σε μια επαρχιακή κωμόπολη, πέθανε ένας συνάνθρωπός μας από ανακοπή, χωρίς να λάβει πρώτες βοήθειες. Την επόμενη μέρα, οι κάτοικοι ανακάλυψαν ότι στο φαρμακείο απέναντι υπήρχε απινιδωτής, αλλά κανένας δεν ήξερε ούτε την ύπαρξή του, ούτε τον τρόπο χρήσης του. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ο άνθρωπος αυτός θα ήταν τώρα ζωντανός. Πάντως, είναι άσχημο να μαθαίνεις ότι υπήρχαν τα απαραίτητα εργαλεία, αλλά κανείς δεν ήξερε γι' αυτά.

iStock

– Τι συμβαίνει σε επίπεδο σχολείων στην Ελλάδα όσον αφορά τα μαθήματα Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης;

Στην Ευρώπη έχει ήδη ξεκινήσει μια προσπάθεια με το πρόγραμμα Kids Save Lives και η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία έχει εκπαιδεύσει, για παράδειγμα, όλα τα σχολεία του Δήμου Αλμυρού. Όσο καλή κι αν είναι η πρωτοβουλία αυτή, το ζητούμενο δεν είναι να εκπαιδεύσουμε 15χρονους μαθητές στη βασική ΚΑΡΠΑ, αλλά τον μάχιμο πληθυσμό που περπατάει στον δρόμο.

Χώρες όπως η Δανία και η Σουηδία ξεκίνησαν το πρόγραμμα αφού πρώτα είχαν εκπαιδεύσει τους πολίτες ηλικίας 18 με 65, τους γιατρούς, τους νοσηλευτές, το προσωπικό των νοσοκομείων. Δεν ξεκίνησαν την εκπαίδευση στη βασική ΚΑΡΠΑ από πολίτες ηλικίας 12 με 18 χρονών. Πώς το έκαναν; Συνέδεσαν την εκπαίδευση αυτή με το δίπλωμα οδήγησης. Με άλλα λόγια, για να πάρεις δίπλωμα οδήγησης, πρέπει να κάνεις και ένα σεμινάριο πιστοποιημένης καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης. Με τον τρόπο αυτό, κατάφεραν να τριπλασιάσουν τα ποσοστά επιβίωσης από εξωνοσοκομειακή ανακοπή.

– Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε σε όσους θα διαβάσουν αυτό το κείμενο;

Στους πολίτες θα ήθελα να πω: Εκπαιδευτείτε, γιατί η χαρά του να επαναφέρεις κάποιον είναι τεράστια. Από την άλλη, είναι λυπηρό να ξέρεις ότι θα μπορούσες να έχεις μάθει κάτι τόσο σημαντικό και να μην το έχεις κάνει. Όσο για τους ανθρώπους που χαράσσουν πολιτικές, θα έλεγα ότι πρέπει να περάσει η έννοια της πιστοποιημένης εκπαίδευσης στα νοσοκομεία, στην εκπαίδευση των ιατρών, στην εκπαίδευση των νοσηλευτών. Δεν μπορεί να πηγαίνουν Έλληνες γιατροί στην Αγγλία, στην Γερμανία και στην Κύπρο για ειδικότητα, και να τους ζητάνε εκπαίδευση στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση την οποία εμείς δεν τους έχουμε δώσει.