ΠΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΟΝΟΪΟ ΚΑΙ ΤΗ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ;

Ο πνευμονοϊός και η γρίπη των πτηνών είναι ασθένειες που έρχονται πρώτες στις μηχανές αναζήτησης. Έχουμε λόγο να ανησυχούμε;

Ένας ακόμα ιός μοιάζει να μην είναι τίποτα παραπάνω από έναν ακόμα ιό, μέχρι τη στιγμή που θα ανακοινωθεί ο πρώτος θάνατος και θα αναπαραχθεί τόσο πολύ από μέσα και κοινωνικά δίκτυα, που αναπόφευκτα θα προκαλέσει ανησυχία. Με τον πνευμονοϊό και τη γρίπη των πτηνών να αποτελούν τις ασθένειες που έρχονται πρώτες στις μηχανές αναζήτησης τις τελευταίες εβδομάδες, δεν έχασαν ευκαιρία οι «κυβερνο-επιστήμονες» να κάνουν λόγο για τις πανδημίες ή έστω επιδημίες που θα δώσουν αφορμή για νέα εμβόλια και εγκλεισμούς.

Τι ισχύει πραγματικά αναφορικά με αυτούς τους «νέους» ιούς και κατά πόσο έχουμε λόγους να ανησυχούμε;

Τι πρέπει να ξέρουμε για τον πνευμονοϊό

Ο πνευμονοϊός (hΜPV), που θα βρεις και ως μετα-πνευμονοϊό και που φαίνεται να παρουσιάζει κάποια έξαρση αυτή την εποχή στην Κίνα, είναι σύμφωνα με το New Scientist ένας από τους πολλούς διαφορετικούς ιούς που είναι γνωστοί ως ιοί του κρυολογήματος επειδή μολύνουν τα κύτταρα της αναπνευστικής οδού. Προκαλεί συμπτώματα «κοινού κρυολογήματος», όπως πονόλαιμο, καταρροή, βήχα και φτάρνισμα, τα οποία μπορεί να επιμείνουν για λίγες μέρες.

Φωτορεαλιστική απεικόνιση του πνευμονοϊού. © iStock

Δεν πρόκειται για νέο ιό. Μάλιστα, οι επιστήμονες λένε ότι πιθανότατα όλοι μας έχουμε περάσει κάποτε λοίμωξη από hMPV: μελέτες αντισωμάτων δείχνουν ότι σχεδόν όλοι μολύνονται από αυτόν μέχρι την ηλικία των 5 ετών. Όπως και με τη γρίπη, οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν εκ νέου καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους, καθώς η ανοσία εξασθενεί και νέες παραλλαγές εξελίσσονται.

Έχουμε λόγους να ανησυχούμε για τον πνευμονοϊό;

Όχι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, παρόλο που πολλές περιοχές στο βόρειο ημισφαιρίου (όπως η Ελλάδα) έχουν αυξημένο επιπολασμό του hMPV. Ο ΠΟΥ αναφέρει χαρακτηριστικά:

Σε πολλές χώρες του βόρειου ημισφαιρίου, οι τάσεις στις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού αυξάνονται αυτή την εποχή. Αυτές οι αυξήσεις συνήθως προκαλούνται από εποχιακές επιδημίες αναπνευστικών παθογόνων όπως η εποχική γρίπη, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) και άλλοι κοινοί αναπνευστικοί ιοί, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου μεταπνευμοϊού (hMPV), καθώς και των πνευμονιών από μυκόπλασμα.

Πολλές χώρες διεξάγουν τακτική παρακολούθηση για οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις και κοινά παθογόνα του αναπνευστικού.

Στην ανακοίνωσή του ο ΠΟΥ συνεχίζει:

Πρόσφατα, υπήρξε ενδιαφέρον για κρούσματα hMPV στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένων ενδείξεων ότι γέμισαν τα νοσοκομεία.

Ο hMPV είναι ένας κοινός αναπνευστικός ιός που βρέθηκε να κυκλοφορεί σε πολλές χώρες από τον χειμώνα έως την άνοιξη, αν και δεν κάνουν διαγνωστικά τεστ και δεν δημοσιεύουν όλες οι χώρες τακτικά δεδομένα σχετικά με τις τάσεις του hMPV.

Ενώ ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να νοσηλευτούν με βρογχίτιδα ή πνευμονία, οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί με hMPV έχουν ήπια συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό παρόμοια με το κοινό κρυολόγημα και αναρρώνουν μετά από λίγες ημέρες.

Επειδή τα παιδιά δείχνουν να βάλλονται συνηθέστερα από τον πνευμονοϊό, αξίζει να ακούσουμε τι είπε για  πρόσφατα σε τηλεοπτική συνέντευξη η παιδίατρος  Άννα Παρδάλη:

Εφόσον πρόκειται για τον κοινό, συνηθισμένο ιό, δεν μας ανησυχεί. Μπορούμε να τον ανιχνεύουμε και ξέρουμε πότε νοσεί ένα παιδί. Δικαιούται να κάνει μια επιδημική έξαρση και αυτός, όπως κάθε άλλος ιός.

Φυσικά, όπως επισήμανε σε τηλεοπτικές δηλώσεις η παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ, ορισμένες περιπτώσεις πληθυσμιακών ομάδων θα ταλαιπωρηθούν περισσότερο από τον ιό. Ο λόγος για άτομα που πάσχουν ήδη από κάποιο νόσημα και για παιδιά που μαζί με τον hΜPV έχουν κολλήσει και τον ιό της γρίπης ή τον ιό RSV, επομένως τα συμπτώματά τους θα είναι βαρύτερα.

Αυτά, πάντως, δεν απέχουν από τα γνωστά συμπτώματα της γρίπης: πυρετός, μπούκωμα, πονοκέφαλος, συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό.

Τέλος, αντιική θεραπεία για τον πνευμονοϊό δεν υπάρχει, μόνο χορηγείται φαρμακευτική αγωγή επί των συμπτωμάτων.

Τι πρέπει να ξέρουμε για τη γρίπη των πτηνών

Η γρίπη των πτηνών (H5N1) είναι μία ιογενής νόσος που επίσης μετρά πολλές δεκαετίες. Μολύνει κυρίως τα πουλερικά και τις πάπιες, ωστόσο έχει τη δυνατότητα να προσαρμοστεί και να μεταδοθεί και στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο συγκεκριμένος τύπος της γρίπης των πτηνών εμφανίστηκε στην Κίνα το 1996 και από τότε έχει μεταδοθεί σε πάνω από 60 χώρες.

Ερευνητής πραγματοποιεί τεστ αντιγόνου σε γάλα από αγελάδα που έχει εμβολιαστεί κατά της γρίπης των πτηνών, στο ερευνητικό κέντρο των ΗΠΑ. © USDA Agricultural Research Service / AP Photo

Στις 6 Ιανουαρίου 2024 ανακοινώθηκε ότι ένας άνθρωπος στη Λουιζιάνα των ΗΠΑ έχασε τη ζωή του από τη γρίπη των πτηνών, χωρίς όμως η ασθένειά του να προήλθε από άλλον άνθρωπο, κάτι που δείχνει ότι ο κίνδυνος για το γενικό κοινό είναι χαμηλός.

Για την ακρίβεια, ο ασθενής, ηλικίας 65 ετών και με υποκείμενα νοσήματα, φαίνεται πως εκτέθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο σε έναν συνδυασμό οικόσιτων πουλερικών και άγριων πουλιών, όπως τουλάχιστον ανακοίνωσαν υγειονομικοί αξιωματούχοι της Λουιζιάνα.

Οι αμερικανικές υγειονομικές αρχές επισήμαναν ότι σχεδόν 70 άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν κολλήσει γρίπη των πτηνών από τον Απρίλιο του 2024 (οι περισσότεροι από αυτούς αγρότες, καθώς ο ιός κυκλοφορεί μεταξύ κοπαδιών πουλερικών και κοπαδιών γαλακτοπαραγωγής) και ανάρρωσαν επιτυχώς.

Έχουμε λόγους να ανησυχούμε για τη γρίπη των πτηνών;

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, η γρίπη των πτηνών δεν φαίνεται να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά από τα πτηνά στα θηλαστικά, π.χ. στις αγελάδες (ο ιός εντοπίζεται τον τελευταίο χρόνο μέσα στο γάλα τους, αλλά να εξουδετερώνεται μέσω της παστερίωσης). Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι μολύνονται άνθρωποι που βρίσκονται κοντά σε αυτά τα ζώα.

Οι περισσότεροι που νοσούν εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, π.χ. κοκκινίλα στα μάτια, ενώ μπορεί να εμφανίσουν και τα κοινά συμπτώματα της γρίπης, όπως βήχα, στομαχικές διαταραχές κ.λπ.

Σε περίπτωση νόσησης, χορηγούνται αντιικά φάρμακα που μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων.

Φωτογραφία από εργαστήριο που συμμετέχει στις έρευνες για την ανάπτυξη εμβολίου. © Business Wire/AP Photo

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αγορά υπάρχει ήδη εμβόλιο κατά της Η5Ν1, το οποίο χορηγείται σε πτηνά σε περισσότερες από 30 χώρες ανά τον κόσμο, κυρίως στην Κίνα και τη Λατινική Αμερική. Η Ε.Ε. έχει συμφωνήσει να συμμετέχει στη στρατηγική του εμβολιασμού από τον Μάιο του 2023.

Την ίδια ώρα, προληπτικοί εμβολιασμοί κατά της γρίπης των πτηνών ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2024 και σε ανθρώπους, αρχικά στη Φινλανδία (προτείνει το εμβόλιο σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από τη γρίπη των πτηνών λόγω της εργασίας τους).

Οι μεγάλες φαρμακευτικές κάνουν αγώνα δρόμου αυτή τη στιγμή για το πρώτο mRNA εμβόλιο κατά της H5N1, το οποίο πρόκειται να είναι έτοιμο κατά τους επόμενους μήνες (φυσικά, οι κλινικές δοκιμές θα χρειαστούν περισσότερο διάστημα).

Μέχρι τότε, ο ΕΟΔΥ συνιστά ειδικά σε όσους εκτρέφουν πτηνά ή ζώα τον εμβολιασμό κατά της κοινής γρίπης, ο οποίος φαίνεται να μειώνει τη δυνατότητα του ιού της γρίπης των πτηνών να μετατραπεί σε πανδημικό ιό.

Οι ιοί ανά τον κόσμο καλά κρατούν

Στο πλαίσιο των δηλώσεών της αναφορικά με τις εποχικές ιώσεις γενικότερα την τρέχουσα περίοδο στην Ελλάδα, η κ. Ψαλτοπούλου είπε ότι «τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε στη χώρα μας είναι ό,τι θα περιμέναμε βάσει των εποχικών διακυμάνσεων, για τον χειμώνα».

Την ίδια ώρα, βέβαια, αμέτρητοι ιοί κάνουν τους τελευταίους μήνες το –ενίοτε θανατηφόρο– πέρασμά τους ανά τον κόσμο. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ:

• 14 εκατομμύρια κρούσματα Δάγκειου πυρετού και περισσότεροι από 10.000 σχετιζόμενοι θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο από 86 χώρες έχουν καταγραφεί από τον Ιανουάριο του 2024 μέχρι σήμερα.
• Περισσότερα από 480.000 κρούσματα του πυρετού Chikungunya έχουν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο, με περισσότερους από 200 σχετιζόμενους θανάτους – όλοι στη Βραζιλία.
• Όσο για τον πυρετό του Δυτικού Νείλου, το 2024 έως τις 20 Νοεμβρίου αναφέρθηκαν 1.375 κρούσματα τοπικής μετάδοσης της νόσου (αριθμούς άνω του μέσου μηνιαίου της  τελευταίας δεκαετίας). Κρούσματα εμφανίζονται σε 19 χώρες της Ευρώπης, κυρίως σε Ιταλία (449), Ελλάδα (217), Ισπανία (131) και Ουγγαρία (111). Η χώρα μας, μάλιστα, την ίδια περίοδο μετρά τους περισσότερους σχετιζόμενους θανάτους: 34 στο σύνολο.