ΠΟΣΟ ΚΑΘΑΡΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΕΡΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ;

Μπορεί ο αέρας μέσα σε ένα σπίτι να είναι πιο επιβαρυμένος από τον αέρα έξω στον δρόμο; Και, αν συμβαίνει, υπάρχει τρόπος να περιορίσουμε αυτήν την ατμοσφαιρική ρύπανση;

Όταν μιλάμε για ατμοσφαιρική ρύπανση, συχνά η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τα καυσαέρια στους δρόμους και τις βιομηχανικές περιοχές. Τι γίνεται, όμως, με τον αέρα μέσα στο σπίτι μας; Μπορεί να είναι εξίσου (ή και περισσότερο) επιβαρυμένος από τον αέρα έξω από τους τέσσερις τοίχους που υποτίθεται μας προστατεύουν;

Παγκοσμίως, 3,8 εκατομμύρια θάνατοι το 2016 αποδόθηκαν στην ατμοσφαιρική ρύπανση των νοικοκυριών, σχεδόν όλοι σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (όπου ανήκει και η Ελλάδα) σημειώθηκαν περίπου 212.000 θάνατοι, στην Αμερική 82.000 και στην Ευρώπη 52.000.

Από πού προέρχεται η ρύπανση αυτή και τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση;

Πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης εσωτερικών χώρων

Η ποιότητα του αέρα στο σπίτι μας επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, που έχουν να κάνουν με το εξωτερικό περιβάλλον, με αντικείμενα που έχουμε στο σπίτι και με καθημερινές δραστηριότητες μέσα σε αυτό.

Μιας και δεν ζούμε σε ερμητικά κλειστά κουτιά, είναι φυσικό ρύποι που υπάρχουν στο περιβάλλον γύρω από το σπίτι μας να εισέρχονται σε αυτό από ρωγμές στους τοίχους, τις αποχετεύσεις και άλλα ανοίγματα. Τα καυσαέρια από την κυκλοφορία οχημάτων, οι καπνοί από τις καμινάδες εργοστασίων, φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα μπορεί να κυκλοφορούν στο σαλόνι μας, ανάλογα με την τοποθεσία που μένουμε (είναι δίπλα στην Κηφισίας ή δίπλα σε κάποιο πάρκο; Μήπως είναι κοντά σε κάποια ΒΙΠΕ ή αμπελώνες;).

Στους ρύπους του εξωτερικού περιβάλλοντος, η Αμερικανική Περιβαλλοντική Υπηρεσία κατατάσσει και το ραδόνιο. Πρόκειται για ένα φυσικό ραδιενεργό αέριο που συναντάμε στο έδαφος, στα πετρώματα, στο νερό, σε οικοδομικά υλικά, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να το αποφύγουμε.

Όσον αφορά άλλες πηγές που βρίσκονται μέσα στο σπίτι μας, αυτές ποικίλλουν, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εξάλειψή τους. Οι πιο συνηθισμένες από αυτές περιλαμβάνουν:

– Καπνός του τσιγάρου

Οι συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία μας είναι καλά τεκμηριωμένες και πλέον έχουν θεσπιστεί μέτρα για να περιορισμό της έκθεσής μας στον «δευτερογενή καπνό» σε δημόσιους χώρους και επιχειρήσεις. Ωστόσο, όσον αφορά την κατοικία μας, η χρήση προϊόντων καπνού μπορεί να αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες πηγές ρύπανσης. Το μόνο που χρειάζεται είναι να υπάρχει στο νοικοκυριό ένας καπνιστής.

– Συσκευές που καίνε καύσιμα

Κάθε οικιακή συσκευή που καίει στερεά καύσιμα (π.χ. ξύλο, πέλετ, κάρβουνα) ή πετρέλαιο, όπως οι σόμπες, οι θερμάστρες και οι ψησταριές, απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα επικίνδυνους ρύπους, όπως τα αιωρούμενα σωματίδια (μικροσκοπικά υλικά σε στερεή ή υγρή μορφή που αιωρούνται στον αέρα), το διοξειδίου του αζώτου και το μονοξείδιο του άνθρακα.

– Οικοδομικά υλικά και έπιπλα

Τα βερνίκια, οι κόλλες, οι ταπετσαρίες, τα χρώματα που χρησιμοποιούμε όταν φτιάχνουμε το σπίτι μας περιέχουν ενώσεις (VOC - πτητικές οργανικές ενώσεις), οι οποίες με την πάροδο του χρόνου εκλύονται στον χώρο μας. Μια τέτοια ένωση είναι π.χ. η φορμαλδεΰδη, που τη συναντάμε μεταξύ άλλων σε έπιπλα από MDF, μελαμίνες, κόντρα πλακέ, χαλιά, κουρτίνες.

Beazy / Unsplash

Ας μην ξεχνάμε, φυσικά, τον αμίαντο, που μπορεί να βρίσκεται σε τοίχους, πλακάκια, ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, κεραμίδια, συστήματα θέρμανσης, ιδιαίτερα αν το σπίτι είναι παλιό, και απελευθερώνεται στον αέρα είτε λόγω της φυσικής φθοράς του κτιρίου είτε λόγω μιας ανακαίνισης.

– Εμπορικά προϊόντα

Καθαριστικά προϊόντα, προϊόντα που έχουν να κάνουν με τη συντήρηση του σπιτιού, αρωματικά χώρου, προϊόντα προσωπικής φροντίδας, υλικά σχετικά με χόμπι, περιέχουν χημικές ουσίες που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα και μπορεί να οδηγήσουν σε βραχυπρόθεσμη αύξηση των ρύπων σε εσωτερικούς χώρους.

– Υπερβολική υγρασία

Η συσσώρευση υγρασίας ευνοεί την ανάπτυξη μούχλας, συμβάλλοντας στην κακή ποιότητα του ενδοοικιακού αέρα. Επιπλέον, όταν ξύλινα ή μεταλλικά προϊόντα μαζεύουν υγρασία, χαλάνε γρηγορότερα και αυξάνεται ο ρυθμός με τον οποίο απελευθερώνονται άλλοι ρύποι.

– Βιολογικοί παράγοντες

Τα ακάρεα σκόνης, ένα σημαντικό αλλεργιογόνο, αναπτύσσονται σε υγρά και ζεστά περιβάλλοντα, ενώ τα στάσιμα νερά (π.χ. στο πιατάκι της γλάστρας) αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη μούχλας και βακτηρίων, αλλά και τόπο όπου τα έντομα γεννούν τα αβγά τους. Έτσι, πέρα από τα παραπάνω, στους ενδοοικιακούς ρύπους περιλαμβάνονται βακτήρια, ιοί, το τρίχωμα ζώων, η σκόνη, τα ακάρεα και η γύρη.

Πώς επηρεάζει η ατμοσφαιρική ρύπανση την υγεία μας

Ένας ανεξήγητος ερεθισμός στα μάτια, τη μύτη και τον λαιμό, ο πονοκέφαλος ή μια ζάλη που σας ταλαιπωρεί, η κούραση που δεν λέει να περάσει μπορεί να είναι αποτέλεσμα της έκθεσής μας σε κάποιον ενδοοικιακό ρύπο. Η ίδια αιτία μπορεί να κρύβεται πίσω από την εμφάνιση ή την επιδείνωση συμπτωμάτων ορισμένων ασθενειών, όπως το άσθμα. Συνήθως τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται λίγο μετά από μία μόνο έκθεση ή από επαναλαμβανόμενες εκθέσεις, και είναι βραχυπρόθεσμα. Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται για τη θεραπεία τους είναι η εξάλειψη της έκθεσής μας στην πηγή ρύπανσης.

Άλλες επιπτώσεις στην υγεία μπορεί να εμφανιστούν είτε χρόνια μετά την έκθεσή μας στους παραπάνω ρύπους, είτε μετά από μεγάλες ή επαναλαμβανόμενες περιόδους έκθεσης. Πρόκειται για επιδράσεις πιο σοβαρές, που μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα, ακόμα και στην εμφάνιση καρκίνου.

Αν και οι ρύποι που βρίσκονται συνήθως στον αέρα των εσωτερικών χώρων μπορούν να προκαλέσουν πολλές βλάβες στην υγεία μας, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τις συγκεντρώσεις ή τις περιόδους έκθεσης που είναι απαραίτητες για την εμφάνιση συγκεκριμένων προβλημάτων. Επίσης, κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά στην έκθεση σε ενδοοικιακούς ρύπους, καθώς η ευαισθησία μας επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες, όπως η ηλικία και προϋπάρχουσες παθήσεις.

Kelly Sikkema / Unsplash

Λαμβάνουμε τα μέτρα μας

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μέσα στο σπίτι είναι αυτό που καθημερινά κάνει η μαμά μου: Σηκώνεται νωρίς το πρωί και ανοίγει τα παράθυρα να μπει φρέσκος αέρας. Ο καθημερινός αερισμός προφανώς βοηθάει στην απομάκρυνση των ρύπων από τους εσωτερικούς χώρους, ταυτόχρονα όμως επιτρέπει την εισροή άλλων, ως εκ τούτου δεν είναι μια μόνιμη λύση.

Η αμερικανική οργάνωση Consumer reports προτείνει μερικούς ακόμα τρόπους να βελτιώσουμε την κατάσταση:

1. Περιορίζουμε την υγρασία. Πώς; Επιδιορθώνουμε τυχόν διαρροές νερού και χρησιμοποιούμε αφυγραντήρα.

2. Κάνουμε μπάνιο τα κατοικίδιά μας, τα χτενίζουμε τακτικά και καθαρίζουμε συχνά τα αντικείμενά τους.

3. Βάζουμε ένα χαλάκι στην εξώπορτα, για να σκουπίζουμε τα παπούτσια μας, τα οποία καλό είναι να αφαιρούμε πριν αρχίσουμε να κυκλοφορούμε στο σπίτι.

4. Εάν διαθέτουμε σύστημα θέρμανσης και ψύξης, δεν παραμελούμε το καθάρισμα και το άλλαγμα των φίλτρων, ιδιαίτερα όταν υπάρχει καπνός ή γύρη.

5. Αποφεύγουμε να ανάψουμε φωτιά ή να καίμε κεριά με κλειστές πόρτες και παράθυρα. Μπορεί να είναι ρομαντικά, αλλά απελευθερώνουν αιθάλη και καπνό.

6. Αποφεύγουμε τα αρωματικά χώρου και τα στικς. Τα προϊόντα αυτά απλώς καλύπτουν τις οσμές, χωρίς να βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, ενώ αντιθέτως την επιβαρύνουν.

7. Χρησιμοποιούμε ηλεκτρική σκούπα αντί για την απλή, ειδικά αν έχουμε κατοικίδιο, και προτιμούμε για το ξεσκόνισμα ένα πανί μικροϊνών από ένα βαμβακερό.

8. Στρώνουμε χαλιά μόνο όπου χρειάζεται, γιατί παγιδεύουν ρύπους, όπως ακάρεα σκόνης, τρίχωμα ζώων, σπόρια μούχλας.

9. Όταν είναι δυνατόν, χρησιμοποιούμε σπιτικά προϊόντα καθαρισμού, όπως μείγμα λευκού ξιδιού με νερό.