ΠΩΣ ΤΟ ΚΡΥΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΣΟΥ

Σε κάποιος δεν αρέσει ο χειμώνας λόγω χαμηλών θερμοκρασιών. Σε άλλους δεν αρέσει γιατί τους κάνει να νιώθουν κάπως υποτονικά. Τελικά, μπορεί το κρύο να επηρεάσει τον εγκέφαλό μας;

Χειμώνας. Μετά από μια μεγάλη καθυστέρηση, οι θερμοκρασίες άρχισαν να πέφτουν και εμείς βάζουμε επιτέλους τα ζεστά μπουφάν και τα κασκόλ μας.

Σε αντίθεση με το σώμα μας, που αντιλαμβάνεται την διαφορά θερμοκρασίας, ο εγκέφαλός μας προστατεύεται από τον εξωτερικό κόσμο, καθώς περιβάλλεται από οστά, μεμβράνες (μήνιγγες) και εγκεφαλονωτιαίο υγρό. «Είναι κλειδωμένος μέσα σε ένα μονωμένο “χρηματοκιβώτιο” με το δικό του σύστημα θέρμανσης», αναφέρει κάπως παραστατικά ο νευρολόγος Clifford Segil στο περιοδικό Bustle.

Παρ’ όλα αυτά, τα μυστήρια του εγκεφάλου συναρπάζουν τους ερευνητές, οι οποίοι προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τη λειτουργία του, ψάχνοντας να βρουν αν και πόσο το κρύο τον επηρεάζει.

Ο εγκέφαλός μας στο κρύο

Μικρή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences διαπίστωσε ότι σε κρύο καιρό η εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με την προσοχή ήταν χαμηλότερη σε σχέση με το καλοκαίρι, ενώ η εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με τη μνήμη εργασίας (είδος βραχυπρόθεσμης μνήμης) ήταν υψηλότερη. Αν και φάνηκε ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την εποχή, η μελέτη δεν έδειξε να αλλάζει τη σκέψη ή την απόδοση. Παρόμοιο και το συμπέρασμα ανασκόπησης ερευνών στο περιοδικό Autonomic Neuroscience, που διαπίστωσε ότι η έκθεση στο κρύο δεν φαίνεται να προσφέρει κάποιο πρόσθετο όφελος όσον αφορά τη βελτίωση της γνωστικής απόδοσης.

Αλλά τα δεδομένα δεν σταματούν εδώ. Η μνήμη εργασίας φαίνεται να λειτουργεί καλύτερα σε συνθήκες θερμικής άνεσης. Οι γυναίκες είχαν καλύτερη απόδοση σε μαθηματικά και λεκτικά τεστ σε υψηλότερες θερμοκρασίες, ενώ οι άντρες τα πήγαν καλύτερα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, υποστηρίζουν άλλες μελέτες.

iStock

Ενδιαφέρουσα είναι και τα συμπεράσματα μελέτης που δημοσιεύτηκε πριν χρόνια στο περιοδικό Applied Cognitive Psychology, όπου Νορβηγοί συμμετέχοντες εκτέλεσαν σειρά νοητικών εργασιών το χειμώνα (όταν στη χώρα τους επικρατούσε μονίμως σκοτάδι) και ξανά το καλοκαίρι (όταν ο ήλιος δεν έδυε ποτέ).

Οι ερευνητές βρήκαν ελάχιστα στοιχεία αναφορικά με τις επιπτώσεις των εποχών στην εγκεφαλική λειτουργία, αλλά αυτά που βρήκαν ήταν υπέρ του χειμώνα. Όσον αφορά τους κρύους μήνες, οι συμμετέχοντες είχαν καλύτερες επιδόσεις σε δύο τεστ χρόνου αντίδρασης και ένα τεστ που περιλαμβάνει την ανάγνωση χρωμάτων, αγνοώντας το χρώμα με το οποίο ήταν γραμμένες οι λέξεις. Μόνο ένα τεστ έδωσε ένα ελαφρύ πλεονέκτημα στους θερινούς μήνες και αυτό ήταν για τη λεκτική ευχέρεια. Συνοψίζοντας τα ευρήματά τους, οι επιστήμονες έγραψαν ότι «παρά την υποκειμενική αίσθηση που μπορεί να έχει κάποιος ότι είναι ψυχικά υποτονικός τον χειμώνα, τα δεδομένα δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό».

iStock

Το κρύο και η διάθεσή μας

Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι το κρύο μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας. Κάθε χειμώνα διαβάζουμε συχνά για την εποχική κατάθλιψη, γνωστή SAD (Seasonal Affective Disorder). Η διαταραχή αυτή έχει συνδεθεί με μείωση της έκθεσης στο φυσικό φως, διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού ύπνου και χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D λόγω μικρότερων ημερών.

Προς το παρόν, πάντως, δεν είναι ξεκάθαρο αν οι εποχικές αλλαγές επηρεάζουν την εγκεφαλική δραστηριότητα. Είναι πιθανό ένα άνετο περιβάλλον να μας κάνει πιο παραγωγικούς, ενώ αντίθετα μια ενόχληση να επηρεάσει τη γνωστική μας απόδοση. Το τι θεωρεί ο καθένας άνετο ή ενοχλητικό περιβάλλον, ωστόσο, είναι υποκειμενικό. Συμπέρασμα; Ότι μπορεί όλοι να έχουμε δίκιο σχετικά με τους τρόπους που το κρύο επηρεάζει τις νοητικές μας λειτουργίες και την ψυχική μας διάθεση.