ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΗΝΙΣΚΟΥΣ ΣΟΥ ΠΡΙΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ

Το κίνημα «Save the Miniscus» καλεί γιατρούς και ασθενείς να ενημερωθούν για το πώς να προστατεύσουν και να διαφυλάξουν ένα κομβικό για την κινητικότητα μέρος του σώματός μας.

Τα τελευταία χρόνια, η χρήση κάμερας στην αρθροσκοπική χειρουργική δίνει στους ορθοπαιδικούς χειρουργούς τη δυνατότητα να «σώζουν» τμήματα οργάνων του σώματος που στο παρελθόν ο ασθενής μπορεί να «έχανε» εντελώς. Το κίνημα «Save the Miniscus» απευθύνεται σε αυτή τη λογική, καλώντας τόσο τους γιατρούς όσο και τους ασθενείς να ενημερωθούν για το πώς να προστατεύσουν και να διαφυλάξουν ένα κομβικό για την κινητικότητα μέρος του σώματός μας.

Το OW επικοινώνησε με τον ορθοπαιδικό χειρουργό Παναγιώτη Κοντοβαζαινίτη, Διδάκτορα Ιατρικής Σχολής Παν. Αθηνών, Διευθυντή Δ' Ορθοπαιδικής Κλινικής Αθλ. Κακώσεων και Αρθροπλαστικών Γόνατος-Ισχίου Νοσ. Μητέρα, προκειμένου να καταλάβουμε τον ρόλο που παίζουν οι μηνίσκοι μας, πώς μπορεί άθελά μας να τους τραυματίζουμε, αλλά και πώς θα τους προστατεύσουμε ώστε να μην φτάσουμε στα γεράματα να γκρινιάζουμε ότι πονάνε τα γόνατά μας.

– Τι είναι οι μηνίσκοι και πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν;

Οι μηνίσκοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και «αμορτισέρ», αφού λειτουργούν ως ένα εξάρτημα εντός του γονάτου που ενώνει τον μηρό με την κνήμη, συμβάλλοντας στη λειτουργία τους. Συγκεκριμένα, είναι δύο ινοχόνδρινοι δίσκοι (σαν σκληρό τζελ) σε σχήμα C, διαχωρίζονται σε έσω και έξω μηνίσκο, και ο ρόλος τους είναι διπλός:

1. Η απορρόφηση των κραδασμών της άρθρωσης.
2. Επειδή η άρθρωση στον μηρό και στην κνήμη δεν έχει απόλυτο συνταίριασμα, οι δίσκοι αυξάνουν αυτό που λέμε την επαλληλία της άρθρωσης. Δηλαδή, λειτουργώντας σαν δύο μαξιλαράκια, δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε ο μηρός να εφάπτεται πολύ καλύτερα στην κνήμη.

iStock

– Μπορεί κανείς να γεννηθεί με προβληματικούς μηνίσκους;

Υπάρχει περίπτωση να γεννηθεί κανείς με κάποια από τις εξής δύο παθολογίες: Η μία, εξαιρετικά σπάνια, είναι η συγγενής έλλειψη μηνίσκου, δηλαδή το να μην έχει ο ασθενής μηνίσκο.

Λίγο πιο συχνή είναι ο δισκοειδής μηνίσκος, που αντί να έχει ημικυκλικό σχήμα έχει άλλη μορφολογία, είναι σαν δίσκος. Εξαιτίας αυτού δεν έχει καλή επαλληλία η άρθρωση, δηλαδή δεν εφάπτεται ωραία ο χόνδρος του μηρού στον χόνδρο της κνήμης. Έτσι δεν κατανέμονται σωστά τα φορτία στην άρθρωση, με αποτέλεσμα π.χ. ένα παιδί που αθλείται να μπορεί να κάνει ρήξη του φαινομενικά υγιούς μηνίσκου. Τότε, ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα πρέπει να επέμβει για να φτιάξει έναν φυσιολογικό μηνίσκο.

Μπορεί κανείς να γεννηθεί με αυτή την κατάσταση, αλλά επειδή για να αναπτυχθεί ο μηνίσκος χρειάζονται αρκετά χρόνια, θα γίνει εμφανής πολύ αργότερα, π.χ. στα 12, 14 ή και 16, όταν θα συμβεί η ρήξη ή όταν παρουσιαστεί κάποια δυσκολία.

iStock

– Τι επιβαρύνει τους μηνίσκους

• Τα πολλά κιλά: Όταν ένας άνθρωπος από νεαρή ηλικία έχει πολλά παραπάνω κιλά, η επιβάρυνση που δέχεται το γόνατο είναι πολλαπλάσια.
• Η εργασία: Άτομα που αναγκάζονται σε χειρωνακτική εργασία, που ανεβοκατεβαίνουν συχνά σκάλες (π.χ. οι οικοδόμοι) ή που ασχολούνται με αγροτικές δουλειές στην επαρχία έχουν προβλήματα στα γόνατα πολύ πιο συχνά, π.χ. εμφανίζουν ρήξη μηνίσκου ή αρθρίτιδα.
• Τα σπορ: Κάποιος μπορεί να κάνει ρήξη μηνίσκου τραυματίζοντας το γόνατό του στο ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλεϊ, το σκι κ.ο.κ. ή γενικότερα κάνοντας ασκήσεις στο γυμναστήριο που έχουν βαθιά καθίσματα, βαθιά γονατίσματα, όπως π.χ. οι άρσεις θανάτου. Τότε επιβαρύνει το γόνατό του με πολλαπλάσια κιλά από αυτά που αντέχει και μπορεί να τραυματίσει τον μηνίσκο.

iStock

– Πώς μπορούμε να προστατεύουμε τους μηνίσκους μας σε βάθος χρόνου;

Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι η διατήρηση όσο το δυνατόν πιο σταθερού βάρους.

Το δεύτερο είναι η μυϊκή ενδυνάμωση των μυών γύρω από το γόνατο.

Έπειτα, βοηθάνε οι ήπιες ασκήσεις τύπου Pilates, περπάτημα, τζόκινγκ. Χάρη σε αυτές το γόνατο κινείται, ο μηνίσκος λειτουργεί στην απορρόφηση των κραδασμών, λιπαίνεται το γόνατο και ουσιαστικά δημιουργούμε ένα υγιές περιβάλλον για το μηνίσκο.

Όταν κάποιος αθλείται πρέπει να έχει έναν μέσο όρο, δηλαδή δεν μπορεί ένας 50χρονος να αθλείται όπως ένας έφηβος, παίζοντας π.χ. ποδόσφαιρο πέντε φορές την εβδομάδα και πηγαίνοντας άλλες τόσες στο γυμναστήριο. Η δυνατότητα των γονάτων αλλάζει όσο περνούν τα χρόνια.

– Πώς τραυματίζουμε συνήθως τους μηνίσκους μας;

Οι μηνίσκοι τραυματίζονται από μία απλή κάκωση, χωρίς αυτή να εμπεριέχει το σπάσιμο του μηνίσκου, που προέρχεται από τη φυσική φθορά αυτού που αναπόφευκτα έρχεται καθώς μεγαλώνουμε. Ή μπορεί να επέλθει σε οποιαδήποτε ηλικία από ατύχημα στο πλαίσιο κάποιας αθλητικής δραστηριότητας. Αν πρόκειται για μια απλή κάκωση, με λίγο πάγο, ξεκούραση και ίσως κάποια παυσίπονα το πρόβλημα υποχωρεί.

Πιο σοβαρή περίπτωση τραυματισμού είναι η ρήξη του μηνίσκου, δηλαδή να σπάσει τμήμα αυτού λόγω π.χ. κάποιας πολύ έντονης κίνησης. Αυτό δεν επιδιορθώνεται με φυσικούς τρόπους, παρά απαιτείται αρθροσκόπηση. Με αυτήν είτε θα ραφτεί το σπασμένο κομμάτι (αν το επιτρέπουν οι συνθήκες και το βάρος του ασθενούς) είτε θα αφαιρεθεί το σπασμένο κομμάτι και θα μείνει ένα μεγάλο τμήμα υγιούς μηνίσκου.

Υπάρχουν, βέβαια, και ρήξεις μηνίσκου σε συνδυασμό με άλλες βλάβες, π.χ. με ρήξη χιαστού ή βλάβη του χόνδρου, οπότε απαιτούνται άλλες διαδικασίες.

Σε κάθε περίπτωση, ο μηνίσκος λόγω της ινοχόνδρινης φύσης του δεν μπορεί ποτέ να ξαναγίνει όπως ακριβώς ήταν, ο σπασμένος χόνδρος δηλαδή δεν ξαναφτιάχνει νέο χόνδρο. Αν, όμως, ο ασθενής ακολουθήσει τις οδηγίες του χειρουργού του και το μετεγχειρητικό πρωτόκολλο, μπορεί να κρατήσει τον χειρουργημένο μηνίσκο για το υπόλοιπο της ζωής του.

iStock

– Πώς θα γεράσουμε χωρίς να πονούν τα γόνατά μας;

Για να έχουμε πάντα ένα καλό γόνατο υπάρχουν ορισμένες οδηγίες που μπορούμε να ακολουθούμε σε όλη μας τη ζωή:

Η διατήρηση του βάρους μας

Όταν ο άνθρωπος περπατάει, τρέχει ανεβοκατεβαίνει σκάλες κ.λπ., η δύναμη που ασκείται στο γόνατο είναι πολλαπλάσια 7 με 8 φορές το βάρος του. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, τη σημασία του υγιούς βάρους.

Ένα καλό μυϊκό σύστημα

Η διατήρηση των μυών γύρω από το γόνατο, π.χ. τετρακέφαλου και δικέφαλο, είναι ένα ακόμα σοβαρό θέμα, γιατί ένα καλό μυϊκό σύστημα κρατάει πολύ καλύτερα το γόνατο και το κάνει πιο σταθερό. Υπάρχουν ασκήσεις ενδυνάμωσης του γονάτου χωρίς να γίνονται υπερβολές, ασκήσεις ευλυγισίας σαν αυτές που γίνονται στο Pilates, διατάσεις κ.λπ.

Μικρά καθημερινά τρικ

• Δεν χρειάζεται να κάνουμε πολλά γονάτισμα στη δουλειά μας, στο γυμναστήριο ή στο σπίτι.
• Στο γραφείο είναι καλό να βάζουμε την καρέκλα ψηλά, ώστε τα γόνατα να είναι σε μια πιο αμβλεία γωνία. Το ίδιο και στον καναπέ, στο σπίτι. Καλό είναι να μη βουλιάζουμε εκεί.
• Είναι σημαντικό να σηκωνόμαστε ανά 45 λεπτά και να περπατάμε.
• Άτομα που δουλεύουν σε κτίρια με πολλές σκάλες να επιλέγουν για πολλούς ορόφους το ασανσέρ. Παρότι οι σκάλες βοηθάνε γενικά στο μυϊκό σύστημα, με την πάροδο των ετών η επιβάρυνση στο γόνατο είναι μεγάλη.
• Όταν πηγαίνει κανείς για περπάτημα να επιλέγει όσο γίνεται καλό έδαφος (π.χ. το ταρτάν των γηπέδων) ή έστω να περπατά με ένα καλό αθλητικό παπούτσι.