ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ);

Η 3η Τετάρτη του Νοεμβρίου είναι αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Με τη βοήθεια ειδικής πνευμονολόγου, εντοπίσαμε τα σημεία που πρέπει να προσέξεις αν είσαι καπνιστής.

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, γνωστή ως ΧΑΠ, είναι μια ύπουλη ασθένεια, που σήμερα, 4 χρόνια μετά την πανδημία της Covid-19, έχει σημειώσει αρνητικά ρεκόρ όσον αφορά τα νέα περιστατικά αλλά και την επιδείνωση των ήδη υπάρχοντων.

Η ΧΑΠ ευθύνεται για 3 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, η οποία επισημαίνει ότι η έγκαιρη διάγνωση έχει τεράστια σημασία στη διαχείριση και πρόγνωση της νόσου στο μέλλον.

«Οφείλεται σε ποσοστό 90% στο κάπνισμα, αν και η ατμοσφαιρική ρύπανση σε αστικά κέντρα και σε ορισμένους επαγγελματικούς χώρους δεν είναι ευκαταφρόνητη. Για πολλά χρόνια, συνήθως πάνω από 10-15, η ασθένεια αναπτύσσεται σιωπηλά, προκαλώντας ήπιες ενοχλήσεις, χωρίς να δίνει ανησυχητικά συμπτώματα που να προειδοποιούν. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως η σιωπηλή ασθένεια», εξηγεί ο Συντονιστής Ομάδας ΧΑΠ της ΕΠΕ, Γεώργιος Χειλάς, Πνευμονολόγος, Επιμελητής Α' ΕΣΥ, στην 5η Πνευμονολογική Κλινική του νοσοκομείου Σωτηρία.

iStock

Τι είναι η ΧΑΠ και ποια είναι τα είδη της

Η ΧΑΠ αποφράσσει τους βρόγχους, δηλαδή τους αεραγωγούς μέσω των οποίων αναπνέουμε, και καταστρέφει τους ιστούς των πνευμόνων. Δυστυχώς, μόνο όταν το 50-60% των πνευμόνων έχει καταστραφεί ο ασθενής αρχίζει να έχει ανησυχητικά συμπτώματα και κρίσεις δύσπνοιας και λοίμωξης που τον οδηγούν στον γιατρό.

Η ΧΑΠ παρουσιάζει δύο τύπους, που μόνο ο πνευμονολόγος μπορεί να διακρίνει: το εμφύσημα και τη χρόνια βρογχίτιδα. Η τελευταία αφορά έναν παραγωγικό βήχα, ο οποίος υπάρχει για τουλάχιστον 3 μήνες κάθε χρόνο, για διάστημα 2 ετών.

Το εμφύσημα είναι μία μορφή χρόνιας πάθησης των πνευμόνων. Εκδηλώνεται όταν καταστρέφεται η ελαστικότητα των αερόσακων (κυψελίδων) στους πνεύμονες. Έτσι, οι αεραγωγοί στενεύουν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της πρόσληψης οξυγόνου από τον οργανισμό.

Η ασθένεια αυτή σε μερικές περιπτώσεις είναι γενετική, δηλαδή προκαλείται από μετάλλαξη του DNA και οφείλεται στην έλλειψη της πρωτεΐνης α1-αντιθρυψίνης που παράγεται φυσιολογικά στο ήπαρ.

Παράγοντες που επιβαρύνουν

Όσον αφορά τους παράγοντες που επιβαρύνουν ούτως ώστε να εκδηλωθεί η ΧΑΠ, εκτός από το κάπνισμα και την ατμοσφαιρική ρύπανση η ειδική πνευμονολόγος Κυριακή Ασημομύτη επισημαίνει επίσης την έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες, ακόμη και στον καπνό από τα τζάκια, τις συνθήκες ορισμένων επαγγελμάτων, όπως αυτές στις οποίες υποβάλλονται οι αμμοβολιστές, και πολύ λιγότερο το παθητικό κάπνισμα, το οποίο, αν και δεν έχει αποδειχτεί ότι ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό, συνιστάται να αποφεύγεται.

iStock

Αν πάλι έχει αρχίσει να αναπτύσσεται η νόσος, οι πολλές και επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του αναπνευστικού και οι συννοσηρότητες –για παράδειγμα ο διαβήτης ή η κακοήθης παχυσαρκία, εξαιτίας της οποίας πιέζεται και το το διάφραγμα– θα την επιδεινώσουν.

Τα συμπτώματα που θα σε στείλουν στον γιατρό

Δυστυχώς, από μόνος σου δεν μπορείς να καταλάβεις αν έχεις ή όχι ΧΑΠ. Αν όμως είσαι καπνιστής και άνω των 40 ετών, έχεις θέσει υποψηφιότητα να εμφανίσεις.

«Το πρόβλημα με τους καπνιστές είναι ότι επειδή δεν θέλουν ή/και δεν μπορούν να κόψουν το τσιγάρο, ασυνείδητα περιορίζουν κάποιες συνήθειες στην καθημερινότητά τους, όπως για παράδειγμα το έντονο περπάτημα, που επιφανειακά θα μειώσει το σύμπτωμα της δύσπνοιας, στην ουσία όμως δεν θα σταματήσει την εξέλιξη της νόσου», υπογραμμίζει η κ. Ασημομύτη.

Η δύσπνοια και το λαχάνιασμα κατά τη διάρκεια μιας κοπιαστικής σωματικής δραστηριότητας, που επιδεινώνονται συν τω χρόνω, είναι τα πιο σημαντικά συμπτώματα. «Αν δηλαδή πέρυσι ανέβαινες τα σκαλιά ενός ορόφου εύκολα ενώ φέτος λαχανιάζεις, αυτό αποτελεί ένδειξη», εξηγεί η γιατρός.

Επόμενο πιο ενδεικτικό σύμπτωμα είναι όταν ο βήχας –αυτός που οι καπνιστές αποκαλούν τσιγαρόβηχα– αλλάζει ποιότητα (από μη παραγωγικός σε παραγωγικός και το αντίστροφο) και ποσότητα (γίνει πιο έντονος και πιο συχνός).

Πιο βουβά συμπτώματα είναι η πνευμονική πίεση, η οποία μπορεί να εντοπιστεί μόνο κατά την καρδιολογική εξέταση –οπότε θα σε παραπέμψει ο καρδιολόγος στον πνευμονολόγο– και η καχεξία, λόγω αδυναμίας σωστού μεταβολισμού της τροφής.

Σε ποια εξέταση θα σε υποβάλλει

Η βασική εξέταση στην οποία σε υποβάλλει ένας πνευμονολόγος είναι η σπιρομέτρηση. Ο όγκος του αέρα που βγαίνει στο πρώτο δευτερόλεπτο είναι ενδεικτικός για τυχόν εξέλιξη της ΧΑΠ και καθοδηγεί τους γιατρούς σχετικά με το είδος και τη δοσολογία του κατάλληλου φαρμάκου.

iStock

«Από τη σπιρομέτρηση βγάζουμε το συμπέρασμα και για τη διάρκεια της αγωγής. Σε πρώιμη ΧΑΠ είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να λάβει μικρότερες δόσεις φαρμάκου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, παρά δόσεις εφόδου που θα σταματήσει μετά από λίγο καιρό», σημειώνει η κ. Ασημομύτη.

Στο πνευμονολογικό ιατρείο, οι ασθενείς απαντούν επίσης σε ένα ειδικό ερωτηματολόγιο μέσω του οποίου ο γιατρός καταλαβαίνει αν υπάρχει επιδείνωση.

Ποιοι πρέπει να ελέγχονται τακτικά στον πενυμονολόγο

• Οι ασθενείς κάτω των 65 που καπνίζουν.
• Οι άνθρωποι που έχουν περάσει ασθένειες οι οποίες προκαλούν χρόνιες παθήσεις στον πνεύμονα, όπως η φυματίωση.
• Όταν υπάρχει κληρονομικό εμφύσημα.
• Οι ασθενείς με επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, που προκαλούν βρογχίτιδες.

Από τα 45 κι έπειτα χρειάζεται μία σπιρομέτρηση αναφοράς, και μέχρι τα 55 μία ακτινογραφία κάθε 2 χρόνια. Μετά τα 55, η σπιρομέτρηση και η ακτινογραφία εντάσσονται στον ετήσιο έλεγχο.

Ποια είναι η καλύτερη θεραπεία;

Αν και η ΧΑΠ δεν θεραπεύεται, τα συμπτώματά της αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά με την κατάλληλη αγωγή, η οποία καθυστερεί σημαντικά την εξέλιξη της νόσου.

Υπάρχει πληθώρα βοηθητικών φαρμάκων ανάλογα με το στάδιο της νόσου και δεν είναι όλα εισπνεόμενα.

«Η ροφλουμιλάστη, μία μη στεροειδής αντιφλεγμονώδης δραστική ουσία που στοχεύει στη φλεγμονή των πνευμόνων έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Το μέλλον ωστόσο της θεραπευτικής προσέγγισης είναι οι βιολογικοί παράγοντες, που αναμένοουμε γιατροί και ασθενείς να χρησιμοποιηθούν και στην αντιμετώπιση της ΧΑΠ», σημειώνει η γιατρός.

Πώς μπορείς να προλάβεις τη ΧΑΠ

Μπορείς να προλάβεις τη ΧΑΠ αν κόψεις το κάπνισμα και είσαι συνεπής στον προληπτικό έλεγχο. Βοηθούν επίσης η αερόβια άσκηση (η οποία συμβάλλει και στη ρινική αποσυμφόρηση, καθώς σχεδόν όλοι οι αποφρακτικοί έχουν πρόβλημα και με τη μύτη), η απώλεια βάρους και η σωστή διατροφή, αλλά και η αποφυγή των αναπνευστικών λοιμώξεων. Όσο λιγότερα κρυολογήματα αρπάζεις κάθε χειμώνα, τόσο το καλύτερο!