ΠΩΣ ΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ ΡΙΧΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Η αναζήτηση για προσιτούς οικονομικά, μη επεμβατικούς τρόπους διάγνωσης του καρκίνου χρησιμοποιεί ένα απροσδόκητο εργαλείο: μυρμήγκια.

Τα μυρμήγκια δεν είναι οι πρώτοι εκπρόσωποι του ζωικού βασιλείου που εικάζεται ότι μπορούν να μυριστούν –κυριολεκτικά– τον καρκίνο. Εδώ και χρόνια μελετάται η δυνατότητα των σκύλων να μυρίσουν την παρουσία του καρκίνου στη μυρωδιά που αποπνέει το σώμα μας. Έχει διαπιστωθεί ότι μπορούν να αναγνωρίσουν τον καρκίνο του πνεύμονα από την αναπνοή και από δείγματα ούρων ασθενών.

Έχει φανεί επίσης ότι σκύλοι ειδικά εκπαιδευμένοι για έξι μήνες μπορούν ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου να εντοπίσουν σημάδια μέσω του δέρματος, της αναπνοής, του ιδρώτα, των περιττωμάτων και των ούρων.

Σε άλλες μελέτες αποκαλύφθηκε πως τα ποντίκια επίσης φαίνεται να μπορούν να εκπαιδευτούν και να «μυριστούν» άλλα ποντίκια που έχουν όγκο.

Εντωμεταξύ, δοκιμές έχουν δείξει πως ένας τύπος σκουληκιών που ονομάζονται νηματώδη έλκεται από ορισμένες οργανικές ενώσεις που σχετίζονται με τον καρκίνο.

Νηματώδες σκουλήκι στο εργαστήριο, μέσα σε σε τρυβλίο καλλιέργειας Πέτρι. iStock

Πώς φτάσαμε στα μυρμήγκια

Ερευνητές από το γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) ήταν οι πρώτοι που ψάχνοντας για γρήγορους και αποτελεσματικούς –μη επεμβατικούς ή ακριβούς– τρόπους ανίχνευσης καρκίνου, έθεσαν στο επίκεντρο μελέτης τα μυρμήγκια. Συγκεκριμένα, το είδος Formica fusca (γνωστό και ως silky ή dusky ants).

Πρόκειται για είδος με εξαιρετικά ευαίσθητο σύστημα όσφρησης και καλή μνήμη, που δεν δαγκώνει έντονα. Τα στοιχεία αυτά βοηθούν τους ερευνητές να εκπαιδεύουν τα μυρμήγκια γρήγορα, συνήθως με ανταμοιβή διάλυμα ζάχαρης, που λατρεύουν. Στο διάλυμα είχε προστεθεί η μυρωδιά που έπρεπε να μάθουν να αναγνωρίζουν.

Μυρμήγκια του είδους Formica fusca, στη φύση. iStock

Αποδείχθηκε πως τα μυρμήγκια μπορούν να ξεχωρίσουν δύο διαφορετικές καρκινικές κυτταρικές σειρές. Στη δημοσίευση της μελέτης στο iScience τονίστηκε πως τα ευρήματα υποδήλωσαν ότι «η χρήση μυρμηγκιών ως ζωντανών εργαλείων για την ανίχνευση βιοδεικτών του ανθρώπινου καρκίνου είναι εφικτή, γρήγορη και λιγότερο επίπονη από τη χρήση άλλων ζώων».

Ο Baptiste Piquere, μέλος του εργαστηρίου του CNRS, συνεργάστηκε με το τμήμα της Χημικής Οικολογίας του Max Planck Institute της Γερμανίας για να περάσει τη μελέτη στο επόμενο επίπεδο: χρησιμοποίησε πραγματικούς όγκους.

Όπως εξήγησε στη Washington Post, φάνηκε πως τα μυρμήγκια είναι σε θέση να αναγνωρίζουν το άρωμα των ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων σε πρώιμο στάδιο, όταν οι πιθανότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης είναι πολύ περισσότερες.

Αυτό που έκανε με την ομάδα του ήταν να εμβολιάσουν κομμάτια ενός ανθρώπινου όγκου καρκίνου του μαστού σε ποντίκια. Κατόπιν, εκπαίδευσαν –για μόλις 10 λεπτά– 35 μυρμήγκια με διάλυμα ζάχαρης, το οποίο έβαλαν μπροστά σε ούρα ποντικιών με καρκίνο, ώστε να μάθουν τα έντομα να κάνουν τη σύνδεση. Όταν αφαίρεσαν το ζαχαρόνερο, τα μυρμήγκια πέρασαν περισσότερο χρόνο (20%) στα ούρα άρρωστων ποντικιών που είχαν τοποθετηθεί σε τρυβλία καλλιέργειας Πέτρι (petri dish), σε σύγκριση με το χρόνο που αφιέρωσαν στα ούρα των υγιών τρωκτικών.

Ο Dr. Piquere χαρακτήρισε τα ευρήματα «πολλά υποσχόμενα», ξεκαθαρίζοντας ότι προφανώς και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, όπως και να μπουν στη μέση παράγοντες όπως η διατροφή, η ηλικία κ.λπ. πριν πραγματοποιηθούν κλινικές δοκιμές με ανθρώπους. Διευκρίνισε ότι άπαξ και τα μυρμήγκια περάσουν όλα τα τεστ «δεν θα υπάρχει άμεση επαφή με ασθενείς». Απλώς θα δίνουν ούρα τα οποία θα τσεκάρουν τα έντομα στο εργαστήριο.