ΠΩΣ ΚΟΙΝΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΟΥΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μία λοίμωξη από ένα κοινό βακτήριο είναι ικανή, αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα, να προκαλέσει μόνιμες ψυχιατρικές βλάβες σε ένα παιδί. Κι όμως, λίγοι το γνωρίζουν.

Τον Σεπτέμβριο του 2007, ο 7χρονος τότε Garrett Pohlman επέστρεψε στο σπίτι του κλαμένος και σε κατάσταση πανικού. Το μικρό παιδί έλεγε ότι έβλεπε ακτινοβολία να βγαίνει από τις πρίζες του σπιτιού, πουλιά έξω να ετοιμάζονται να επιτεθούν, έκανε περίεργους μορφασμούς και κουνούσε νευρικά τα χέρια και τα πόδια του. Μία ημέρα πριν, ο μικρούλης ήταν μια χαρά. Ξαφνικά, μια τρομακτική ψυχιατρική κατάσταση έδειχνε να τον καταβάλλει.

Τρεις μήνες και μια σειρά εξετάσεων αργότερα, ο Garrett συνήλθε. Στο νοσοκομείο αποκαλύφθηκε ότι είχε μολυνθεί με κάποιο βακτήριο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με αντιβιοτικά. Μαζί βελτιώθηκαν και τα ψυχιατρικά του συμπτώματα. Συγκεκριμένα, οι γιατροί διέγνωσαν ότι υπέφερε από PANDAS: Paediatric Autoimmune-Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcus, δηλαδή: Παιδιατρικές αυτοάνοσες-νευροψυχιατρικές διαταραχές που σχετίζονται με στρεπτόκοκκο.

Μπορεί ένα βακτήριο να πυροδοτήσει ψυχιατρικές βλάβες;

Στην περίπτωση του Garrett, την οποία περιγράφει σε άρθρο ο Economist, τα συμπτώματα παράνοιας προέκυψαν επειδή το ανοσοποιητικό του σύστημα απορρυθμίστηκε έπειτα από τη μόλυνση με στρεπτόκοκκο της ομάδας Α, ένα πολύ κοινό βακτήριο. Παρόμοια είναι και η κατάσταση με το ακρωνύμιο PANS (Paediatric Acute-onset Neuropsychiatric Syndrome, δηλαδή Παιδιατρικό Οξύ Νευροψυχιατρικό Σύνδρομο) που μπορεί να ενεργοποιηθεί λόγω άλλης λοίμωξης.

iStock

Κι όμως, όπως επισημαίνει ο Economist, λίγοι είναι οι γιατροί που γνωρίζουν για τις συγκεκριμένες νευροάνοσες διαταραχές και, ως εκ τούτου, για τις θεραπείες τους. Συγκεκριμένα, μελέτη στη Μ. Βρετανία έδειξε ότι σχεδόν οι μισοί παιδίατροι δεν έχουν καν ακούσει για την ασθένεια αυτή. Έτσι, ορισμένοι καθοδηγούν τους ασθενείς με εντελώς λανθασμένο τρόπο: Θεωρούν πως τα παιδιά έχουν αυτισμό ή τους δίνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, που όχι μόνο δεν θεραπεύουν την αιτία της ασθένειας, αλλά δημιουργούν πολύ χειρότερα προβλήματα. Πολλοί γονείς βρίσκονται ακόμα και κατηγορούμενοι, ότι εκείνοι κάνουν κάτι στο παιδί και του προκαλούν αυτές τις διαταραχές.

Για τον λόγο αυτό, από το 2007 μέχρι σήμερα η μητέρα του Garrett έβαλε στόχο ζωής να ενημερώσει και να παρακινήσει τους γιατρούς να λάβουν την ασθένεια πιο σοβαρά υπ’ όψιν τους. Δημιούργησε τη ΜΚΟ Understanding PANDAS/PANS και μέσω αυτής βοηθά γονείς παιδιών που νοσούν όχι μόνο να ενημερωθούν, αλλά και να βρουν γιατρούς που γνωρίζουν και μπορούν να τους βοηθήσουν. Επιπλέον, συμβάλλει στις σχετικές μελέτες που κατά καιρούς πραγματοποιούνται προκειμένου να βγουν συμπεράσματα και να προταθούν θεραπείες για την ασθένεια.

Όταν το ανοσοποιητικό επιτίθεται στον εγκέφαλο

Ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Βασίλης Γεωργαλάκης αναφέρεται στα PANDAS ως έναν υπότυπο παιδικής Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής που προκαλείται από λοίμωξη με στρεπτόκοκκο και στρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού εναντίον του εγκεφάλου του.

Εξηγώντας πώς συμβαίνει αυτό, οι επιστήμονες λένε πως έπειτα από μόλυνση με στρεπτόκοκκο ορισμένα παιδιά αρχίζουν να παράγουν αντισώματα που προκαλούν φλεγμονή στον εγκέφαλό τους, η οποία με τη σειρά της προκαλεί τα ψυχιατρικά συμπτώματα. Περαιτέρω μελέτες έδειξαν ότι τα αντισώματα αυτά επιτίθενται συγκεκριμένα στους χολινεργικούς ενδονευρώνες, κάποια κύτταρα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις διαταραχές των PANDAS. Ενώ τελευταία μελέτη έδειξε ότι μπλοκάροντας τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματος με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μπορεί να μειωθεί η ζημιά στον εγκέφαλο.

iStock

Με λίγα λόγια, έρευνα πλέον γίνεται και μάλιστα φέρνει στο φως πολλά ενδιαφέροντα ευρήματα, όπως για παράδειγμα ότι και άλλα είδη ψυχιατρικών καταστάσεων μπορεί να προκύψουν από λοιμώξεις. Ο Δρ Pittenger, ψυχίατρος στο Πανεπιστήμιο Yale, λέει ότι είναι πλέον σαφές ότι οι λοιμώξεις με Covid-19 μπορούν να προκαλέσουν ψύχωση, κόπωση και άλλα νευροψυχιατρικά συμπτώματα. Ένοχο για όλα αυτά είναι ένα ανοσοποιητικό σύστημα που δεν συμπεριφέρεται σωστά.

Ακόμα και η ιδέα ότι η σχιζοφρένεια μπορεί, κάποιες φορές, να αποτελεί μια αυτοάνοση διαταραχή είναι υπό διερεύνηση. (Δεν είναι τυχαίο ότι τα άτομα με οποιοδήποτε είδος αυτοάνοσης διαταραχής φαίνεται να έχουν περίπου 40% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ψυχωσικές διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια.)

Το 2018 ιδρύθηκε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο ασθενών με το όνομα EXPAND, το οποίο πιέζει για περαιτέρω ενημέρωση και ανεύρεση θεραπειών. Σε κάθε περίπτωση, όπως απέδειξε και η περίπτωση του Garrett, αν οι λοιμώξεις διαγιγνώσκονται έγκαιρα, η θεραπεία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική, αποτρέποντας κάθε μακροχρόνια ψυχιατρική βλάβη.