ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙΣ ΦΙΛΟΣ ΜΕ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΕ ΑΝΟΙΑ;

Το να χάνεις τη μνήμη σου είναι ούτως ή άλλως πολύ δύσκολο. Αναλογιστείτε, λοιπόν, πόσο πιο δύσκολος γίνεται αυτός ο αγώνας όταν στην πορεία χάνεις και τους φίλους σου. Όμως, είναι εφικτό να παραμείνετε φίλοι με έναν άνθρωπο που ζει με άνοια;

Οι στενοί μας φίλοι μετριούνται πιθανότατα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που μοιραζόμαστε μαζί τους τη ζωή μας, με όλες τις χαρές και τις λύπες της. Είναι εκείνοι που μας δέχονται όπως ακριβώς είμαστε, μας ακούν και μας συμπαραστέκονται. Η ανάγκη γι’ αυτές τις ξεχωριστές φιλίες δεν μειώνεται επειδή κάνει την εμφάνισή της μία ασθένεια, όπως η Ήπια Νοητική Διαταραχή, η νόσος Αλτσχάιμερ ή κάποια άλλη μορφή άνοιας. Στην πραγματικότητα, αυτή ακριβώς τη στιγμή είναι που χρειαζόμαστε περισσότερο τους φίλους μας.

Όμως συχνά ο φόβος, η θλίψη ή ο θυμός γι’ αυτό που συμβαίνει, η άγνοια για τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται και εξελίσσεται η άνοια ή η αμηχανία που γεννά η συναναστροφή με έναν άνθρωπο που θυμίζει όλο και λιγότερο τον φίλο που αγαπήσαμε, μας κάνουν να απομακρυνόμαστε. Τα παραπάνω συναισθήματα αποτελούν απολύτως φυσιολογικές αντιδράσεις μπροστά σε μία νόσο που αναπόφευκτα βάζει σε δοκιμασία και τις φιλικές σχέσεις. Ωστόσο, το αν θα επιτρέψουμε σε μία ασθένεια να σημάνει το τέλος μιας φιλίας ή όχι είναι καθαρά μια προσωπική επιλογή.

Οι παρακάτω πληροφορίες θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τον τρόπο με τον οποίο μπορείτε να αναπροσαρμόσετε τις σκέψεις, τη στάση και τη συμπεριφορά σας ώστε να διατηρήσετε ζωντανή τη φιλία σας με έναν άνθρωπο που έχει διαγνωστεί με νόσο Αλτσχάιμερ ή κάποια άλλη μορφή άνοιας.

iStock

Τι να κάνετε όταν μάθετε ότι φίλος σας έχει άνοια

– Μην το βάλετε στα πόδια

Να υπενθυμίζετε συνεχώς στον εαυτό σας πως ένα από τα πράγματα που έχει ανάγκη το άτομο με άνοια είναι ένας πολύ καλός φίλος. Μην εγκαταλείψετε μια καλή φιλία λόγω της νόσου. Σκεφτείτε πόσο θα σας λείψει αργότερα ο φίλος σας και πόσο ίσως μετανιώσετε που δεν διατηρήσατε την επαφή μαζί του.

– Ενημερωθείτε

Αν αισθάνεστε ότι δεν γνωρίζετε αρκετά πράγματα για τη νόσο, αναζητήστε πληροφορίες σε βιβλία ή σε έγκυρες πηγές του διαδικτύου, δείτε σχετικές ταινίες, παρακολουθήστε ενημερωτικές ομιλίες. Η γνώση πλέον βρίσκεται παντού.

– Συζητήστε τις απορίες σας με την οικογένεια του φίλου σας

Επειδή ο κάθε άνθρωπος με άνοια είναι διαφορετικός, μιλήσετε με τα μέλη της οικογένειας του φιλικού σας προσώπου και διατυπώσετε ανοιχτά τις απορίες σας για το πώς εκδηλώνεται η νόσος στο συγκεκριμένο άτομο, τι πρέπει να περιμένετε, πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε δύσκολες ή παράξενες συμπεριφορές και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε.

iStock

– Αποδεχθείτε τον φίλο σας όπως είναι σήμερα

Θα διαπιστώσετε ότι είναι πολύ ευκολότερο να διαχειριστείτε τη νόσο αν αποδεχθείτε τον φίλο σας έτσι ακριβώς όπως είναι τώρα, παρά αν θρηνείτε διαρκώς για τον άνθρωπο που υπήρξε στο παρελθόν.

Πώς να παραμείνετε φίλοι και να συνεχίσετε να απολαμβάνετε την παρέα ενός ανθρώπου που ζει με άνοια

– Να είστε ο εαυτός σας

Δημιουργήστε μια χαλαρή κι ευχάριστη ατμόσφαιρα, αποφεύγοντας την προσποιητή ευδιαθεσία. Διατηρήστε μια ευέλικτη στάση, χωρίς υψηλές προσδοκίες.

– Μην παίρνετε προσωπικά τα λάθη του φίλου σας

Για παράδειγμα, μπορεί να ξεχνάει λεπτομέρειες πρόσφατων γεγονότων ή εμπειρίες που έχετε μοιραστεί στο παρελθόν. Αυτό δεν είναι ένδειξη αδιαφορίας, αλλά ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της άνοιας.

– Ακολουθήστε ορισμένους βασικούς κανόνες αποτελεσματικής επικοινωνίας

Χρησιμοποιήστε απλή, θετική γλώσσα. Διατυπώστε σύντομες προτάσεις. Δώστε μόνο μία πληροφορία κάθε φορά. Βοηθήστε τον φίλο σας να πει αυτό που θέλει, χωρίς όμως να βιάζεστε να καλύψετε τα κενά. Χρησιμοποιήστε χιούμορ.

Μην προσπαθείτε να ελέγξετε τι μπορεί και τι δεν μπορεί να θυμηθεί κάνοντάς του ερωτήσεις. Και φυσικά, σε καμία περίπτωση μην μιλάτε γι’ αυτόν σαν να μην είναι παρών.

– Κάνετε πράγματα μαζί

Πάρτε την πρωτοβουλία και δώστε στο φίλο σας 1-2 επιλογές. Προτείνετε δραστηριότητες που δίνουν και στους δύο χαρά και θα του επιτρέψουν να συμμετέχει, στο βαθμό που μπορεί. Δραστηριότητες που βασίζονται σε παλιά ενδιαφέροντα ή χόμπι, σε ευχάριστες αναμνήσεις, στη μουσική και στην επαφή με το φυσικό περιβάλλον και τα ζώα συνήθως δημιουργούν ιδιαίτερα θετικά συναισθήματα. Τονίστε όλα όσα ο φίλος σας κάνει σωστά, προσπερνώντας τα λάθη.

iStock

– Ξεπεράστε τις δύσκολες συμπεριφορές επαναφέροντας την προσοχή στο παρόν

Αν έρθετε αντιμέτωποι με οποιαδήποτε δύσκολη συμπεριφορά (π.χ. αν επιμένει για κάτι που δεν ισχύει ή αν συμπεριφερθεί ακατάλληλα για την περίσταση) ο χρυσός κανόνας για να την αντιμετωπίσετε με επιτυχία είναι να τραβήξετε την προσοχή του ανθρώπου που ξεχνά σε κάτι πραγματικό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή.

– Αφιερώστε λίγο από το χρόνο σας στο πρόσωπο που φροντίζει τον φίλο σας

Κάνετε ένα τηλεφώνημα. Ρωτήστε αν χρειάζεται κάποια βοήθεια από εσάς. Προσφερθείτε να μείνετε με τον φίλο σας προκειμένου να κάνει ένα μικρό διάλειμμα από την καθημερινή φροντίδα του. Τέτοιου είδους κινήσεις έχουν για τον κύριο φροντιστή ενός ανθρώπου που ξεχνά πολύ μεγαλύτερη αξία απ’ όση μπορείτε να φανταστείτε.

iStock

Πώς να παραμείνετε φίλοι όταν η νόσος προχωρήσει

• Επιδιώξτε μια τακτικότητα στις επισκέψεις σας, ακόμα και αν η διάρκειά τους είναι σύντομη.
• Δεν έχει σημασία αν ο φίλος σας θα ξεχάσει την επίσκεψή σας μετά από λίγα λεπτά. Τα οφέλη της επαφής μαζί σας θα παραμείνουν, ακόμα κι αν η ανάμνησή της εξαφανιστεί σχεδόν αμέσως.
• Ξεκινήστε πάντα την επίσκεψή σας με τον ίδιο τρόπο: χαιρετήστε χαμογελαστά, λέγοντας ποιος είστε.
• Μην βιάζεστε. Ο φίλος σας μπορεί να χρειάζεται χρόνο για να καταλάβει ποιος είστε και γιατί βρίσκεστε εκεί. Άλλωστε, μπορεί να ξεχάσει το όνομα ή τη σχέση που σας συνδέει, αλλά πάντα θα θυμάται ότι είστε ένα οικείο και αγαπητό πρόσωπο.
• Αποφύγετε τη «μωρουδίστικη» ομιλία, καθώς κάνει το άτομο με άνοια να νιώθει υποδεέστερο. Αντιμετωπίστε τον φίλο σας ως ισότιμο, ενήλικα συνομιλητή, φροντίζοντας να απλοποιείτε τα νοήματα όταν χρειάζεται.
• Ακόμα και αν πλέον δεν μπορείτε να απολαύσετε από κοινού μια δραστηριότητα, να θυμάστε ότι η παρουσία σας και μόνο είναι ευχάριστη και ανακουφιστική για τον άνθρωπο που ξεχνά.
• Ακόμα και αν στο παρελθόν η σχέση σας με το φίλο σας μπορεί να μην ήταν διαχυτική, θα διαπιστώσετε ότι σε αυτή τη φάση της νόσου το άγγιγμα (το κράτημα των χεριών, ένα απαλό χάδι, μια αγκαλιά) γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό.

Αν αναρωτιέστε πώς να παραμείνετε φίλοι με έναν άνθρωπο που ζει με άνοια, να θυμίζετε στον εαυτό σας ότι το αν θα επιτρέψουμε στη νόσο Αλτσχάιμερ να σημάνει το τέλος μιας φιλίας ή όχι είναι καθαρά μια προσωπική επιλογή.

Η Όλγα Λυμπεροπούλου είναι γνωστική νευροψυχολόγος, Μ.Sc, με ειδίκευση στην τρίτη ηλικία και τις άνοιες, υπεύθυνη Κέντρου Διαταραχών Μνήμης.