ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΠΟΥ ΣΤΗΝΕΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Οι ψηφιακές εφαρμογές για την υγεία είναι μια πραγματικότητα αχανής και άγνωστη για πολλούς. Ο Έλληνας ερευνητής Παντελής Νατσιάβας, αν και δεν είναι ο μοναδικός στον τομέα του, μάς εξήγησε με τι ασχολείται ένα εργαστήριο Ηλεκτρονικής Υγείας και πώς μπορεί να ωφεληθεί ο κλάδος από αυτές τις δραστηριότητες.

Όλοι συμφωνούμε ότι ο κλάδος της υγείας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο και έχει ανάγκη να περάσει σε μια νέα εποχή εξατομικευμένης παροχής φροντίδας. Με την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης και τα νέα δεδομένα που προέκυψαν στον κλάδο μετά την πανδημία της Covid-19, κάτι τέτοιο φαίνεται πιο εφικτό.

Ένας τομέας που αναπτύσσεται ταχύτατα και στον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει όπως μάθαμε τεράστια ποσά είναι αυτός της Ηλεκτρονικής Υγείας. Ίσως φαντάζει απρόσωπο και άσχετο με τις ανάγκες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην υγεία –και ενδεχομένως να είναι– όμως τα όσα μπορούν και αξίζει να επενδυθούν τώρα στην Ηλεκτρονική Υγεία αποτελούν απαραίτητο σκαλοπάτι για να εξελιχθεί ο κλάδος της ιατρικής. Με άλλα λόγια, αυτά που χτίζουμε σήμερα στο κομμάτι της Ηλεκτρονικής Υγείας θα τα βρούμε μπροστά μας σε πολύ λίγα χρόνια.

Για τη δουλειά που γίνεται σε αυτό το επίπεδο μιλήσαμε με τον Παντελή Νατσιάβα, ερευνητή, ηλεκτρολόγο-μηχανικό και μηχανικό ηλεκτρονικών υπολογιστών στο εργαστήριο Ηλεκτρονικής Υγείας στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη.

Ο Δρ. Νατσιάβας δεν είναι ο πρώτος ούτε ο μοναδικός ερευνητής στην Ελλάδα που ασχολείται με το αντικείμενο. Αντιθέτως, είναι αρκετοί. Ωστόσο δέχτηκε αμέσως να μας ξεναγήσει σε αυτό το δυσνόητο για τον περισσότερο κόσμο αντικείμενο και να φωτίσει τις πτυχές του.

Ο Παντελής Νατσιάβας (PhD στην ανάπτυξη υπολογιστικών μεθόδων για την ασφάλεια φαρμάκων), εργάζεται στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΙΝΕΒ|ΕΚΕΤΑ) όπου εδρεύουν περισσότεροι από 100 επιστήμονες που ασχολούνται με όλο το φάσμα των βιοεπιστημών (βιολόγοι, γιατροί, βιοχημικοί, ψυχολόγοι, πληροφορικοί, μηχανικοί, επιστήμονες δεδομένων, μαθηματικοί κ.λπ). Η ομάδα του αναπτύσσει υπολογιστικές μεθόδους και εφαρμογές λογισμικού που εστιάζουν στην ένταξη των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή κλινική πρακτική και στη χρήση τους ακόμα και από το σπίτι.

iStock

ΜyPal: Μια εφαρμογή παρηγορητικής φροντίδας

Αφορμή για την κουβέντα μας υπήρξε μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία, το project MyPal, το οποίο αφορά ογκολογικούς ασθενείς και έχει στόχο να βελτιώσει την παρηγορητική φροντίδα. «Ας είμαστε ειλικρινείς, παρηγορητική φροντίδα στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Οι ασθενείς παλεύουν με την ασθένεια μόνοι τους στο σπίτι, ειδικά στα τελευταία στάδια», μου λέει, σπεύδοντας να διευκρινίσει ότι η εφαρμογή που αναπτύχθηκε δεν εφαρμόζεται στην κλινική πράξη στη χώρα μας, αλλά αποτελεί ένα ερευνητικό έργο.

Και πάλι, όμως, δεν είναι μικρό πράγμα μία εφαρμογή που δίνει τη δυνατότητα στους ασθενείς, τόσο τους ενήλικες όσο και τα παιδιά, να καταγράφουν την πορεία της υγείας τους όσο παραμένουν στο σπίτι και να ενημερώνουν μέσω του κινητού τους το γιατρό τους. Ας είναι και σε ερευνητικό στάδιο.

Το MyPal είναι μια ηλεκτρονική πλατφόρμα υγείας που χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και μεθόδους για να υποστηρίξει τους ογκολογικούς ασθενείς με διάφορους τρόπους. Μέσω αυτής, οι ασθενείς μπορούν να καταγράφουν και να παρακολουθούν τα συμπτώματά τους, ενημερώνοντας τον γιατρό τους, αλλά και να βελτιώσουν τις γνώσεις τους για την ασθένειά τους.

Τι μπορεί να προσφέρει;

Μέσω απλών ερωτήσεων, οι ασθενείς μπορούν να κρατήσουν ένα ημερολόγιο με τα φυσικά και τα ψυχολογικά συμπτώματά τους, και να ενημερώνουν τον γιατρό τους. Για τα παιδιά, η διαδικασία αυτή γίνεται πιο ευχάριστα μέσω ενός game, ενώ το MyPal προσφέρει μια εφαρμογή και στους φροντιστές των παιδιών με καρκίνο.

Με αυτή την πλατφόρμα, οι ασθενείς μπορούν να συμμετέχουν οι ίδιοι στη διαχείριση της νόσου τους και να έχουν λόγο στη λήψη αποφάσεων. «Είμαστε ακόμα σε πρώιμο στάδιο όσον αφορά τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στον τομέα της υγείας, αλλά αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πολλές χρόνιες νόσους, όχι μόνο για τον καρκίνο» αναφέρει ο Δρ Νατσιάβας.

Πάνω από 200 ενήλικες και έφηβοι ασθενείς με καρκίνο σε 5 χώρες της ΕΕ (Τσεχία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία και Σουηδία) συμμετείχαν σε κλινικές μελέτες στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου που συνολικά διήρκεσε περίπου 4 χρόνια, χρησιμοποιώντας αυτή την εφαρμογή, ώστε να διαπιστωθούν οι δυνατότητές της, αλλά ο Δρ. Νατσιάβας αγαπάει να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.

«Αυτοί οι ασθενείς έχουν ένα βασικό χαρακτηριστικό: είναι πάρα πολύ ταλαιπωρημένοι και δεν θέλουν στην πραγματικότητα να έχουν αλληλεπίδραση με γιατρούς και νοσοκομεία. Τι κάνουν λοιπόν πολύ συχνά; Υποφέρουν και πονάνε, αλλά δεν πηγαίνουν ξανά στο νοσοκομείο. Έτσι, η κατάστασή τους επιδεινώνεται, μέχρι που φτάνει στο απροχώρητο και τότε πηγαίνουν στο νοσοκομείο. Δυστυχώς όμως τότε η κατάσταση μπορεί να μην είναι διαχειρίσιμη. Τι θα γινόταν αν είχαν επικοινωνήσει εγκαίρως; Αυτό θέλουμε να μάθουμε», αναφέρει.

Τόσο για τον γιατρό όσο και για τον ασθενή έχει σημασία να μεταφέρεται εγκαίρως η πληροφορία μέσω του κινητού τους, να αποφεύγονται τα πολλά τηλεφωνήματα και οι μη απαραίτητες επισκέψεις στο νοσοκομείο. «Στην πραγματικότητα, αυξάνεται η ροή της πληροφορίας προς τον γιατρό, ενώ παραλλήλως μειώνεται η όχληση προς τον ασθενή», σχολιάζει.

Παρακολουθώντας τις παρενέργειες των φαρμάκων

Όλα αυτά βέβαια σχετίζονται και με τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων, αντικείμενο στο οποίο εξειδικεύεται ο συνομιλητής μου. Άλλωστε η «φαρμακοεπαγρύπνηση», ο επιστημονικός τομέας παρακολούθησης της ασφάλειας των φαρμάκων αλλά και των διαδικασιών για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου και τη βελτίωση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων από τη χρήση τους, έγινε πολύ επίκαιρη μετά την πανδημία.

Φανταστείτε ότι τα φάρμακα και τα εμβόλια δοκιμάζονται συνήθως σε περιορισμένες ομάδες ανθρώπων και σε ορισμένο βάθος χρόνου. Με τις νέες τεχνολογίες όμως δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθούμε την επίδραση των φαρμάκων στην πραγματική τους χρήση.

iStock

Φανταστείτε, γιατροί, νοσοκομεία, φαρμακοποιοί και ασθενείς να μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε μια μεγάλη βάση δεδομένων, στην οποία θα αναφέρονται όλα όσα αφορούν ένα συγκεκριμένο φάρμακο...

Στο εργαστήριο Ηλεκτρονικής Υγείας στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη έστησαν ένα υπολογιστικό εργαλείο, μια πλατφόρμα η οποία ενσωματώνει διάφορες πηγές πληροφορίας, αλλά κυρίως τα δεδομένα των νοσοκομείων.

«Επειδή στα νοσοκομεία χορηγούνται διάφορα φαρμακευτικά σχήματα, αλλά δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα μετά από ένα μεγάλο διάστημα του πώς εξελίχθηκαν οι ασθενείς που τα έλαβαν. Μήπως ανέπτυξαν κάποια άλλη νόσο;» εξηγεί ο Δρ. Νατσιάβας.

Απαραίτητα τα πληροφοριακά συστήματα στα νοσοκομεία

Για να έχεις δεδομένα λοιπόν για τα φάρμακα, για να μπορείς να είσαι σίγουρος, πρέπει να έχεις ενημερωμένα πληροφοριακά συστήματα τα οποία να επικοινωνούν μεταξύ τους, και στον τομέα αυτό η χώρα μας βρίσκεται πάρα πολύ πίσω.

Η ευρωπαϊκή έρευνα και η καινοτομία στον τομέα της υγείας συνεπάγεται τη διασυνοριακή συνεργασία, την αμοιβαία ανταλλαγή γνώσεων και πόρων και την από κοινού βελτίωση των συστημάτων υγείας και υγειονομικής περίθαλψης.