ΠΟΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΣΥΝΕΧΩΣ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΜΑΚΡΟΖΩΙΑΣ ΤΟΥΣ;

Τι είναι αυτό που κάνει ορισμένους πολίτες της νότιας Ευρώπης να ζουν περισσότερο; Πώς θα καταφέρουμε όσοι έχουμε την τύχη να ζούμε στις περιοχές αυτές να αυξήσουμε το προσδόκιμο ζωής μας;

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος είχε πει κάποτε ότι «τίποτα δεν είναι βέβαιο στη ζωή εκτός από τον θάνατο και τους φόρους». Άδικο δεν είχε, όμως φαίνεται πως ο θάνατος, όπως και οι φόροι, μπορεί να διαφέρουν σημαντικά στους αριθμούς από χώρα σε χώρα. Σύμφωνα με το World Economic Forum, παρατηρούνται μεγάλες διαφοροποιήσεις στη μακροζωία ακόμα και ανάμεσα στις σχετικά εύπορες χώρες αυτού του πλανήτη. Ενδεικτικά, ο μέσος όρος των γυναικών στην Ισπανία μπορεί να ζήσει ακόμα και 16 χρόνια παραπάνω από τη μέση Λετονή. Μπροστά στο αναπόφευκτο του θανάτου, το ενδεχόμενο αυτό δημιουργεί κάποια προοπτική. Με λίγα λόγια, δεν μας χαλάει.

Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον δημοσίευσε στα μέσα του 2024 τις προβλέψεις του για το προσδόκιμο ζωής ανά χώρα μέχρι το 2050. Ανάμεσα στην πρώτη 20άδα των χωρών με το υψηλότερο προσδόκιμο περιλαμβάνονται βέβαια πλούσιες χώρες, όπως η Ελβετία και η Σιγκαπούρη. Επιπλέον, η Νότια Ασία εκπροσωπείται από χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, γνωστοί ηγέτες στη μακροζωία εδώ και χρόνια.

Ωστόσο, το ενδιαφέρον των ερευνητών κίνησαν ορισμένες σχετικά πιο «φτωχές» χώρες που επίσης συμπεριλήφθηκαν στην 20άδα: Η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Πορτογαλία. Επίσης, καλές θέσεις κατέκτησαν η Μάλτα, το Σαν Μαρίνο και η Ανδόρρα. Μάλιστα, τις ημέρες της καταγραφής των δεδομένων, στην Ισπανία είχε εντοπιστεί η γηραιότερη πολίτης, η Maria Branyas Morera, η οποία πέθανε τον Αύγουστο του 2024 σε ηλικία 117 ετών.

Pexels Olly

«Η καλή υγεία και η μακροζωία στις χώρες αυτές είναι εντυπωσιακές αναφορικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ», αναφέρει η μελέτη, κάτι που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει αυστηρή σύνδεση μεταξύ πλούτου και υγείας. Χαρακτηριστική είναι η πρόγνωση ότι το μέσο προσδόκιμο ζωής στην Ισπανία το 2050 θα είναι τα 85,5 χρόνια, ενώ στη Δανία τα 83,5 χρόνια.

Τι βοηθά του πολίτες της νότιας Ευρώπης να ζουν περισσότερο;

– Ο ρόλος της διατροφής στη μακροζωία

Οι περισσότεροι ειδικοί θα απαντήσουν ότι η Μεσογειακή Διατροφή, δηλαδή η αυξημένη κατανάλωση ψαριών, δημητριακών, φρέσκων φρούτων, λαχανικών και ελαιόλαδου, είναι αυτή που κάνει θαύματα. Αμέτρητες μελέτες έχουν αποδείξει ότι μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικών και καρδιοπαθειών.

Βέβαια, ο αντίλογος λέει ότι ακόμα και ανάμεσα στις μεσογειακές χώρες οι διατροφικές επιλογές στις μέρες μας διαφέρουν, π.χ. στην Ισπανία καταναλώνεται πολύ τηγανητό ψάρι και αλατισμένα αλλαντικά. Επιπλέον, στις νότιες χώρες καταγράφονται υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και υψηλά ποσοστά καπνιστών (η Ελλάδα βρίσκεται στο top-3 με τους περισσότερους καπνιστές) και χρηστών κοκαΐνης (η Ισπανία έρχεται δεύτερη σε ποσοστά χρήσης).

ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑΤΙ ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ ΓΕΡΝΟΥΝ ΒΡΑΔΥΤΕΡΑ, ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΜΙΣΟ ΑΙΩΝΑ.

Ο Dan Buettner, ερευνητής της μακροζωίας που έχει γράψει διάφορα βιβλία αναφορικά με το πού βρίσκονται και πώς ζουν οι μακροβιότεροι άνθρωποι, επισημαίνει ότι για να κατανοήσουμε γιατί κάποιοι πληθυσμοί γερνούν βραδύτερα δεν θα πρέπει να παρατηρήσουμε τις σημερινές τους συνήθειες, μα αυτές που είχαν πριν από μισό αιώνα, όταν οι άνθρωποι κατανάλωναν αγροτικές τροφές, αποτελούμενες κυρίως από δημητριακά, όσπρια και βολβούς. Επιπλέον, προσθέτει, μπορεί στις μέρες μας ακόμα και στις «μπλε ζώνες» να έχουν εισχωρήσει τα επεξεργασμένα τρόφιμα του δυτικού κόσμου, ωστόσο η διατροφική κουλτούρα τους κάπως επιβιώνει και βάζει ένα μέτρο.

Pexels Tima Miroschnichenko

– Η καθημερινή κίνηση

Δεν είναι μόνο η διατροφή μα και η κίνηση που χαρακτηρίζει το αγροτικό παρελθόν των λαών αυτών, η οποία σε πολλές χώρες συνεχίζει να αποτελεί τρόπο ζωής. Οι Ισπανοί, για παράδειγμα, περπατούν περισσότερο από κάθε άλλο λαό της δυτικής Ευρώπης, και ο λόγος είναι ότι ζουν σε πολυπληθείς πόλεις που δεν ευνοούν τη χρήση αυτοκινήτου, ούτε καν μεταφορικών μέσων. Στον αντίποδα, στις χώρες των πιο δυσκίνητων πολιτών (π.χ. στην Αμερική και τη Σαουδική Αραβία) παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας.

Unsplash Yanny Mishchuk

– Η κοινωνική ζωή κλειδί στη μακροζωία

Στο πλαίσιο της καθημερινής τους κίνησης έξω, οι κάτοικοι της νότιας Ευρώπης καταφέρνουν να διατηρούν πιο ζωντανή και την κοινωνική τους ζωή. Οι πόλεις είναι χτισμένες γύρω από πλατείες και πάρκα όπου οι κάτοικοι συναντιούνται, κάθονται, τρώνε, κουβεντιάζουν. Φυσικά, το κλίμα των περιοχών αυτών ευνοεί την κοινωνική ζωή εκτός σπιτιού. Οι έρευνες πάντως δείχνουν ότι οι κοινωνικές επαφές είναι καθοριστικές για τη σωματική και ψυχολογική ευεξία του ατόμου.

Οι Ισπανοί έρχονται πρώτοι και οι Έλληνες δεύτεροι αναφορικά με το πόσο συχνά βλέπουν τους φίλους τους ή μέλη της οικογένειάς τους ανά εβδομάδα. Αυτό, βέβαια, αποτελεί και συνάρτηση του γεγονότος ότι πολλοί νέοι άνθρωποι στη νότια Ευρώπη δυσκολεύονται να βρουν αρκετά αποδοτικές δουλειές ώστε να μπορέσουν να αυτονομηθούν, οπότε αναγκάζονται να ζουν με τους γονείς τους. Οι οικογενειακοί δεσμοί παραμένουν στενοί στις χώρες αυτές, ειδικά στις περιόδους οικονομικών κρίσεων ή στην πανδημία.

Φυσικά, για να έχει νόημα η μακροζωία, χρειάζεται και να ζει κανείς καλά. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο στο δημοσίευμα του World Economic Forum είναι, για παράδειγμα, ότι οι κάτοικοι της Βουλγαρίας έχουν μικρότερο προσδόκιμο ζωής από τους Πορτογάλους, όμως παραμένουν υγιείς και δραστήριοι για περισσότερα χρόνια. Συνεπώς, ένα μεγάλο στοίχημα των χωρών της νότιας Ευρώπης είναι αυτό: Να διατηρήσουν τα υψηλά ποσοστά μακροζωίας τους, αυξάνοντας ταυτόχρονα και τα επίπεδα ικανοποίησης των πολιτών από τη ζωή τους εκεί.