ΠΟΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΟΤΙ ΕΝΑΣ ΕΝΗΛΙΚΑΣ ΕΧΕΙ ΔΕΠΥ;

Όλο και περισσότεροι ενήλικες διαγιγνώσκονται με ΔΕΠΥ τα τελευταία χρόνια, ενώ δεν είχαν ποτέ διακρίνει τα συμπτώματα. Ποια είναι αυτά;

Η σημαντική αύξηση στα περιστατικά ΔΕΠΥ τα τελευταία χρόνια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν τη διαταραχή αυτή σε σχέση με το παρελθόν, αλλά ότι γίνονται όλο και περισσότερες διαγνώσεις. Αυτή τη στιγμή, το 5-7% των παιδιών στον δυτικό κόσμο έχει διαγνωστεί, ενώ την ίδια ώρα παρατηρείται μια σταθερή αύξηση της τάξης του 3% κάθε χρόνο στις νέες διαγνώσεις ενηλίκων!

Δεν είναι παράλογο. Υπολογίζεται ότι το 74-76% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν τουλάχιστον έναν συγγενή που εμφανίζει τη διαταραχή. Όταν ο ένας γονέας πάσχει από αυτή, έχει πιθανότητες 57% να την κληροδοτήσει στο παιδί του. Συνεπώς, κάθε φορά που ένα παιδί σπεύδει για αξιολόγηση, η επιστημονική ομάδα του εκάστοτε κέντρου καλεί και τους γονείς να αξιολογηθούν.

Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο έμαθε πριν από μερικά χρόνια η ηθοποιός Busy Philipps ότι έχει ΔΕΠΥ: Επισκέφθηκε έναν ειδικό παιδαγωγό με την κόρη της και, καθώς εκείνος έκανε στο παιδί ορισμένες ερωτήσεις, όπως π.χ. αν δυσκολεύεται να αρχίσει και να τελειώσει εργασίες, η 40χρονη τότε Philipps συνειδητοποιούσε ότι αντιμετώπιζε τις ίδιες δυσκολίες. Η σχετική αξιολόγηση στην οποία υποβλήθηκε αργότερα επιβεβαίωσε την υποψία της και της έδωσε τρομερή ανακούφιση: «Στο παρελθόν πίστευα ότι απλά δεν είμαι αρκετά άξια. Ότι δεν είμαι έξυπνη, δεν τα πιάνω γρήγορα. Τώρα πλέον ξέρω ότι δεν είναι έτσι. Και ότι δεν είναι στο χέρι μου το πώς θα λειτουργεί ο εγκέφαλός μου», είχε πει χαρακτηριστικά.

iStock

Είναι δυνατόν ένας ενήλικας να έχει ΔΕΠΥ και να μην το έχει αντιληφθεί;

Σύμφωνα με σχετικό επιστημονικό άρθρο του Βρετανικού Συστήματος Υγείας: «Στους ενήλικες τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστούν συγκριτικά με τα παιδιά. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη έρευνας σε ενήλικες με ΔΕΠΥ. Καθώς η ΔΕΠΥ είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, πιστεύεται ότι δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε ενήλικες χωρίς να εμφανιστεί για πρώτη φορά κατά την παιδική ηλικία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως τα συμπτώματα που έχει ένα παιδί ή ένας έφηβος δεν συνεχίζονται στην ενήλικη ζωή».

Η απροσεξία, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα, που είναι από τα πιο γνωστά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ, επηρεάζουν και τους ενήλικες. Απλά εκδηλώνονται με πολύ διαφορετικό τρόπο, π.χ. η υπερκινητικότητα τείνει να μειώνεται, όμως η απροσεξία τείνει να παραμένει, ειδικά όσο αυξάνονται οι πιέσεις της ενήλικης ζωής.

Συμπτώματα ΔΕΠΥ σε ενήλικες

Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ στους ενήλικες είναι πιο διακριτικά, ωστόσο υπάρχουν. Η Mayo Clinic συγκεντρώνει μια λίστα από αυτά:

• Παρόρμηση
• Αποδιοργάνωση και δυσκολία προτεραιοποίησης προβλημάτων
• Κακές δεξιότητες στη διαχείριση χρόνου
• Δυσκολία εστίασης σε μια εργασία
• Δυσκολία στο multitasking
• Υπερβολική δραστηριότητα ή υπερένταση
• Κακός προγραμματισμός
• Χαμηλή ανοχή στην απογοήτευση
• Συχνές εναλλαγές διάθεσης
• Προβλήματα διεξαγωγής και ολοκλήρωσης εργασιών
• Ευερεθιστότητα
• Δυσκολία στην αντιμετώπιση του άγχους

Το Βρετανικό Σύστημα Υγείας περιλαμβάνει σε δική του λίστα τα εξής:

• έλλειψη προσοχής στη λεπτομέρεια,
• να χάνεις ή να τοποθετείς πράγματα σε λάθος σημεία,
• αμνησία,
• δυσκολία να σιωπήσει και να μιλήσει στη σειρά του,
• θολώνει τις απαντήσεις και συχνά διακόπτει τους άλλους,
• ακραία ανυπομονησία,
• επικίνδυνες δραστηριότητες, συχνά χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η προσωπική ασφάλεια ή η ασφάλεια των άλλων – π.χ. επικίνδυνη οδήγηση.

iStock

Σχετικές καταστάσεις που συνυπάρχουν σε ενήλικες με ΔΕΠΥ

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι, όπως συμβαίνει σε παιδιά και εφήβους, έτσι και στους ενήλικες η ΔΕΠΥ μπορεί να εμφανιστεί παράλληλα με άλλα προβλήματα ή καταστάσεις. Από τα πιο κοινά είναι η κατάθλιψη, ενώ μπορεί επίσης να είναι:

• Διαταραχές προσωπικότητας – καταστάσεις στις οποίες ένα άτομο διαφέρει σημαντικά από το μέσο άτομο ως προς το πώς σκέφτεται, αντιλαμβάνεται, αισθάνεται ή σχετίζεται με τους άλλους.
• Διπολική διαταραχή – μια κατάσταση που επηρεάζει τη διάθεση, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται από το ένα άκρο στο άλλο.
• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) – μια κατάσταση που προκαλεί ιδεοψυχαναγκαστικές σκέψεις και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που διαπιστώνεται σε ενήλικες με ΔΕΠΥ είναι ότι τα προβλήματα συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη διαταραχή μπορεί να προκαλέσουν δυσκολίες στις σχέσεις και την κοινωνική αλληλεπίδραση. H Philipps εξομολογείται ότι μέχρι να διαγνωστεί βίωνε ένα εσωτερικό χάος που της δημιουργούσε πρόβλημα στη δουλειά της, π.χ. στο να είναι συνεπής, αλλά και στη σχέση με της παιδί της, π.χ. πολλές φορές δεν κατάφερνε να είναι στην ώρα της για να το πάρει από διάφορα μαθήματα.

Μετά τη διάγνωση

Τι έκανε η ηθοποιός μετά τη διάγνωση; Ακολούθησε ένα συγκεκριμένο θεραπευτικό πλάνο με φαρμακευτική αγωγή και συμπεριφορική θεραπεία, και τα συμπτώματά της είναι πλέον πολύ πιο εύκολα αντιμετωπίσιμα.

Η ΔΕΠΥ εξάλλου δεν είναι μία κατάσταση που «θεραπεύεται». Η αναγνώριση και η αποδοχή της, εφόσον έχει γίνει σωστή διάγνωση, είναι το πρώτο βήμα. Από εκεί και πέρα, όπως αναφέρεται σε άρθρο του Πανελλήνιου Σωματείου Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), απαιτείται:

• Εκπαίδευση πάνω στη διαταραχή και ενημέρωση του στενού μας περιβάλλοντος γι’ αυτήν.
• Φάρμακα που αυξάνουν την αναστολή αντίδρασης και δίνουν χρόνο και χώρο στις εκτελεστικές λειτουργίες να δουλέψουν.
• Ψυχοθεραπεία που λειτουργεί συμπληρωματικά και επουλωτικά.