ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ 7 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ «ΚΑΙΝΕ» ΚΑΘΕ ΚΑΠΝΙΣΤΗ

Ζητήσαμε από την πνευμονολόγο Αγγελική Φλώρου να απαντήσει σε όσα κάθε καπνιστής θέλει να ξέρει σχετικά με το τι πραγματικά προκαλεί το τσιγάρο στον οργανισμό του.

Όταν συνάντησα την πνευμονολόγο Αγγελική Φλώρου προκειμένου να μου περιγράψει τι ακριβώς συμβαίνει σε ένα ιατρείο διακοπής καπνίσματος και γιατί επιλέγοντας αυτόν τον δρόμο αυξάνεις κατακόρυφα τις πιθανότητες να κόψεις οριστικά το τσιγάρο, είπαμε μεταξύ αυτών και πολλά ακόμα.

Μιλήσαμε για το ηλεκτρονικό τσιγάρο στο οποίο έχουν στραφεί τα τελευταία χρόνια πολλοί καπνιστές ως πιο «αθώο» από το κλασικό, για τα προϊόντα ατμίσματος με υγρά που προτιμώνται από τους νεότερους (ακόμα και από έφηβους), για το κατά πόσο ευθύνεται καταρχάς το τσιγάρο για τα υψηλά ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα και το αν υπάρχει τρόπος να αντισταθμιστεί η βλάβη που προκαλεί με έναν κατά τ’ άλλα υγιή τρόπο ζωής.

Είπαμε και πολλά ακόμα που είμαι σίγουρη πως, αν καπνίζεις, ίσως σε κάνουν να το σκεφτείς περισσότερο την επόμενη φορά που θα το ανάψεις.

– Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, το 2014 η Ελλάδα είχε  το υψηλότερο ποσοστό καπνίσματος στην Ευρώπη, περίπου 40%. Σύμφωνα με έρευνα του 2023, το ποσοστό μειώθηκε στο 28%, με μεγάλο μέρος των καπνιστών να έχουν στραφεί σε εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης. Ποια είναι η δική σας εικόνα αναφορικά με τους Έλληνες καπνιστές σήμερα;

Και η δική μου εικόνα είναι ότι συνολικά στον πληθυσμό την τελευταία δεκαετία υπάρχει μείωση στους καπνιστές όλων των προϊόντων. Υπάρχει όμως μια αύξηση στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Και αυτό που διαπιστώνω, κοινωνικά πιο πολύ γιατί δεν παρακολουθούμε τέτοιες ηλικίες, είναι ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη διείσδυση των νέων καπνικών προϊόντων στις εφηβικές ηλικίες. Πολύ μεγάλη.

Η πνευμονολόγος Αγγελική Φλώρου. Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

– Δεν είναι, όμως, αυτά τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος προτιμότερα από το τσιγάρο;

Ας πούμε γι’ αυτά τα εναλλακτικά προϊόντα: Από τη μία έχουμε τα θερμαινόμενα τσιγάρα, που λένε ότι δεν έχουν πίσσα και έχουν μόνο νικοτίνη. Είναι γεγονός ότι τα τσιγάρα αυτά δεν παράγουν μονοξείδιο του άνθρακα. Δηλαδή, αν κάνουμε μια μέτρηση με τα μηχανήματα που έχουμε στο ιατρείο θα δούμε ότι το μονοξείδιο του άνθρακα σε έναν καπνιστή που καπνίζει μόνο θερμαινόμενο τσιγάρο μάλλον θα είναι πολύ χαμηλό.

Ωστόσο, δεν παύουν και αυτά τα τσιγάρα να είναι εθιστικά. Έχει διαπιστωθεί ότι οι πιο πολλοί που τα επιλέγουν καπνίζουν πολύ περισσότερο, σχεδόν τα διπλά, αφενός γιατί αυτό το προϊόν τελειώνει πολύ γρηγορότερα και κυρίως γιατί το καπνίζουν και σε χώρους όπου το κανονικό τσιγάρα απαγορεύεται γιατί δεν βγάζει πολύ καπνό και δεν ενοχλεί ενδεχομένως πολύ τους διπλανούς. Τι ακριβώς θα προκαλέσουν αυτά τα προϊόντα θα το ξέρουμε έπειτα από δεκαετίες.

iStock

Το ίδιο, από την άλλη, ισχύει και για τις αμπούλες με τα υγρά που βλέπουμε πιο πολύ να καπνίζουν οι έφηβοι. Δεν είναι καθόλου σίγουρο τι συμβαίνει με το υγρό που περιέχεται σε αυτές τις αμπούλες όταν περνά μέσω του ατμοποιητή σε αέρια φάση. Εξάλλου, οι ατμοποιητές αυτοί έχουν πάρα πολλά αρωματικά, ορισμένα εκ των οποίων έχουν ενοχοποιηθεί για κακοήθειες. Η εικόνα που αυτή τη στιγμή έχουμε είναι ότι κάποια από αυτά θα απαγορευτούν.

Αυτή τη στιγμή, όμως, είναι τόσα πολλά, υπάρχει τόσο μεγάλη ποικιλία με χιλιάδες προϊόντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε δεν μπορούν να ελεγχθούν όλα επαρκώς.

Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό να γνωρίζουμε ότι δεν είναι αθώα προϊόντα, οπότε ας μη λειτουργούμε σα να μην τρέχει τίποτα με την εισπνοή τους. Το πόσο επικίνδυνα είναι και ποια θα είναι η βαρύτητά τους σε σχέση με τα κλασικά τσιγάρα θα το δούμε στο μέλλον, όταν θα έχουμε και συγκρίσεις ανάμεσα στα προϊόντα αυτά.

ΤΟ 90% ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΑΦΟΡΑ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΗΝ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ.

– Την ίδια ώρα, ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει ο πιο συχνός στους άνδρες, αλλά και ο πιο θανατηφόρος. Σε τι ποσοστό ευθύνεται γι’ αυτόν το τσιγάρο; Και πότε αυξάνονται οι πιθανότητες για έναν άνθρωπο να εμφανίσει καρκίνο στον πνεύμονα;

Ο καρκίνος καλπάζει και τα υψηλά ποσοστά του καρκίνου του πνεύμονα συγκεκριμένα αντικατοπτρίζουν και το κάπνισμα των προηγούμενων ετών. Για να μην πω ότι το τσιγάρο είναι η πρώτη αιτία καρκίνου του πνεύμονα κατά 100%, θα πω κατά 90%, γιατί μπορεί να φταίει και το παθητικό κάπνισμα και κάποιες επιδράσεις του περιβάλλοντος, ακόμα και κάποιες εργασίες στις οποίες οι άνθρωποι εισπνέουν ισχυρά καρκινογόνα, όπως το ραδόνιο, ο αμίαντος. Αλλά ουσιαστικά το 90% των περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα αφορά καπνιστές και πρώην καπνιστές.

Δυστυχώς, θέλει πολλά χρόνια για να φτάσει ένας άνθρωπος να έχει τον κίνδυνο του μη καπνιστή. Δηλαδή, πρέπει κάποιος να κόψει 15 χρόνια το κάπνισμα για να φτάσει να κινδυνεύει όσο και κάποιος που δεν κάπνισε ποτέ. Αν βέβαια το κόψει κανείς σε νέα ηλικία, αν δηλαδή έχει καπνίσει από μικρή ηλικία και σκεφτεί στα 35-40 να το κόψει, έχει ακόμα πολύ περιθώριο μπροστά του για να απομακρυνθεί από τον κίνδυνο.

Αυτό αναφορικά με τον καρκίνο του πνεύμονα, γιατί για άλλες παθήσεις έχουμε νωρίτερα θετικές επιδράσεις, π.χ. για την καρδιά, για τα αγγεία, για την αποφρακτική πνευμονοπάθεια και ένα σωρό άλλες παθήσεις.

– Παρ’ όλα αυτά, σήμερα δεν μπορεί κάποιος να πει ότι δεν υπάρχει ενημέρωση, ότι δεν ήξερε πόσο επιβλαβές είναι το τσιγάρο. Κι όμως, υπολογίζεται ότι πάνω από 2 εκατομμύρια Έλληνες συνεχίζουν να καπνίζουν. Γιατί;

Νομίζω ότι έχει να κάνει με το ότι το τσιγάρο και οποιοδήποτε προϊόν καπνικό δεν είναι απαγορευμένο, όπως είναι π.χ. η ηρωίνη ή το αλκοόλ στους ανήλικους. Επίσης, ένας καπνιστής δεν γίνεται επιθετικός, όπως κάποιος που πίνει. Είναι δηλαδή πιο αποδεκτός κοινωνικά και οι πιο πολλοί στην ηλικία που ξεκινούν να καπνίζουν νομίζουν ότι το ελέγχουν. Νομίζουν ότι δεν έχουν εξάρτηση. Υπάρχουν άνθρωποι που καπνίζουν 40 χρόνια και νομίζουν ότι είναι μια κακή συνήθειά τους, όχι εξάρτηση.

Από τη στιγμή που αρχίζει κάποιος να καπνίζει, πολύ γρήγορα, σε λίγες ημέρες έως εβδομάδες, η εξάρτηση στη νικοτίνη εγκαθίσταται και πλέον η διακοπή γίνεται δύσκολη. Δημιουργείται ένας περίεργος συνδυασμό σωματικής και ψυχολογικής εξάρτησης.

iStock

– Πώς γίνεται κάποιος που ξέρει ότι έχει τεράστιες πιθανότητες να εμφανίσει καρκίνο του πνεύμονα να συνεχίζει να καπνίζει;

Νομίζω ότι ένας που είναι 20-30 ετών δεν το σκέφτεται. Κάποιος που είναι 50 δεν ξέρω επίσης αν το σκέφτεται ή έχει άρνηση. Έχουμε πολλοί και τη νοοτροπία ότι «δεν θα συμβεί σ' εμένα». Εδώ βλέπουμε ανθρώπους που έχουν νοσήσει μέλη της οικογένειάς τους και έχουν χάσει ανθρώπους δικούς τους από την πάθηση αυτή και από άλλες παθήσεις που έχουν σχέση με το τσιγάρο, κι όμως συνεχίζουν να καπνίζουν.

– Κι αν κάποιος καπνίζει λίγο; Π.χ. 2-3 τσιγάρα την ημέρα; Δεν κινδυνεύει λιγότερο;

Σίγουρα η επιβάρυνση που έχει είναι και μια σχέση δοσοεξαρτώμενη όπως λέμε, δηλαδή λογικά έχει λιγότερο κίνδυνο για όλες αυτές τις παθήσεις από τον καπνιστή των 10, 20, 30, 40 τσιγάρων. Όμως παίζει ρόλο και το γονιδίωμά του, η κληρονομικότητά του, το περιβάλλον στο οποίο ζει. Ζει στην Αθήνα, ας πούμε, ή σε μια πιο καθαρή επαρχιακή πόλη; Σε ένα βουνό;

Πάντως, είναι και το περιορισμένο κάπνισμα δύσκολο να κοπεί. Θα του συνιστούσα να το κόψει, βέβαια, γιατί έχει βρεθεί ότι και τα 2-3 τσιγάρα μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά, ειδικά για καρδιολογικές παθήσεις.

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Ο ΚΑΠΝΟΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ.

– Υπάρχει τρόπος κάποιος που καπνίζει να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις του τσιγάρου; Με άσκηση, με σωστή διατροφή, με κάποιον άλλον τρόπο αντισταθμίζεται η βλάβη;

Αν θέλεις να σου απαντήσω μονολεκτικά, θα πω: όχι. Η καλή διατροφή, η καλή φυσική κατάσταση φυσικά παίζουν ρόλο στη συνολική υγεία ενός ανθρώπου. Εννοείται ότι ένας καπνιστής που τρώει και junk food είναι σε χειρότερη μοίρα από κάποιον καπνιστή που ακολουθεί υγιεινή διατροφή και ασκείται. Ωστόσο, μπορεί ο καπνιστής που ασκείται να έχει καλή αντοχή και καλή φυσική κατάσταση, να μετρήσουμε και την αναπνοή του και να είναι ακόμα φυσιολογική, αλλά αυτό που προκαλεί ο καπνός του τσιγάρου –και όλες οι ουσίες που περιέχει– στο επίπεδο του κυττάρου και οι μεταλλάξεις που μπορούν να αρχίσουν δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με την άσκηση και την καλή διατροφή.

Σίγουρα, βέβαια, αν ακολουθείς καλή διατροφή και ασκείσαι, είναι καλύτερο από το να κάνεις και κακή διατροφή και μια καθιστική ζωή και να έχεις πολλά κιλά και να καπνίζεις. Αλλά ακριβώς το τι κάνει στους βρόγχους, στον πνεύμονα και στην καρδιά το τσιγάρο δεν μπορεί να αντιρροπιστεί με τη σωστή διατροφή και την άσκηση.