ΤΑ SOS ΓΙΑ ΤΑ ΗΛΙΑΚΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟ

Τα ηλιακά εγκαύματα δεν είναι καθόλου αθώα. Κυρίως επειδή μπορεί να προξενήσουν μακροπρόθεσμες βλάβες. Μία δερματολόγος εξηγεί τους κινδύνους και επισημαίνει όχι μόνο τα βασικά μέτρα προστασίας, αλλά και ένα όχι και τόσο γνωστό tip για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των βλαβερών συνεπειών του ήλιου.

Το ηλιακό έγκαυμα είναι βλάβη του δέρματος από την υπερβολική έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου (UV). Προκαλείται κυρίως από την υπεριώδη ακτινοβολία UVB του ηλίου που φτάνει στην επιφάνεια της γης κυρίως τις μεσημεριανές ώρες.

Κλινικά, το έγκαυμα από τη UVB εμφανίζεται 12-24 ώρες μετά την έκθεση, αλλά εάν αυτή είναι υπερβολική εμφανίζεται πολύ νωρίτερα. Τα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος διαστέλλονται, δημιουργείται ερυθρότητα, φλεγμονή και πρήξιμο. Το σώμα στέλνει κύτταρα του ανοσοποιητικού για να επιδιορθώσει τη βλάβη. Ενώ ορισμένα κύτταρα του δέρματος μπορούν να επισκευαστούν, μερικά πεθαίνουν (στην ιατρική αυτό λέγεται απόπτωση κυττάρων της επιδερμίδας).

Αν και η υπεριώδης ακτινοβολία UVA που εκπέμπεται από τον ήλιο ή τεχνητές πηγές (solarium) είναι λιγότερο ερυθηματογόνος από τη UVB, μπορεί επίσης υπό συνθήκες να κάψει το δέρμα.

iStock

Το έγκαυμα εμφανίζεται με συμπτώματα όπως κοκκίνισμα της επιδερμίδας, ευαισθησία στο άγγιγμα έως και πόνο, πρήξιμο και σε κάποιες περιπτώσεις φυσαλίδες, φουσκάλες.

Μετά από μερικές μέρες παρατηρούμε το γνωστό ξεφλούδισμα. Στις περιοχές αυτές μπορεί αργότερα να εμφανιστούν κηλίδες, δυσχρωμίες, σπίλοι (ελιές), αγγειακές βλάβες, ρυτίδες, χαλάρωση, ενώ αυξάνεται η πιθανότητα καρκινογένεσης με την πάροδο του χρόνου.

Ηλιακό έγκαυμα: Τι κάνουμε «μετά»;

• Απομακρυνόμαστε αμέσως από τον ήλιο.
• Κάνουμε συχνά δροσερά μπάνια ή ντους. Η έγκαιρη ψύξη (μέσα σε 30 λεπτά από το έγκαυμα) μειώνει το βάθος της βλάβης και τον πόνο, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η υπερβολική ψύξη μπορεί να οδηγήσει σε υποθερμία. Θα πρέπει να γίνεται με κρύο νερό 10-25^οC και όχι με παγωμένο, καθώς το τελευταίο μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω βλάβη.
• Βγαίνοντας από την μπανιέρα ή το ντους, στεγνώνουμε απαλά με την πετσέτα (ταμποναριστά) και αφήνουμε λίγο νερό στο δέρμα. Στη συνέχεια, εφαρμόζουμε μια ενυδατική κρέμα, ώστε να παγιδευτεί το νερό, πράγμα που θα βοηθήσει στη μείωση της ξηρότητας.
• Δεν είναι κακή ιδέα να πάρουμε κάποιο παυσίπονο, όπως ακετυλοσαλικυλικό οξύ, ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη.
• Πίνουμε επιπλέον νερό, επειδή βοηθά στην πρόληψη της αφυδάτωσης.
• Δεν πειράζουμε τις φυσαλίδες ή τις φουσκάλες μέχρι το δέρμα να επουλωθεί. Συνιστάται ήπια αντισηψία (π.χ. με οκτενιδίνη), ενώ αν σπάσουν ή διανοιχτούν, εφαρμογή και τοπικών αντιβιοτικών αλοιφών (π.χ. φουσιδικού οξέος, μουπιροσίνης)
• Δεν ξεφλουδίζουμε το δέρμα, το αφήνουμε το να ξεκολλήσει μόνο του.

iStock

Πόσο πρέπει να προσέχουμε και με ποιους τρόπους;

• Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να περιορίσουμε την έκθεση στον ήλιο από τις 10 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα, όταν οι ακτίνες UV είναι ισχυρότερες.
• Τα βρέφη και τα παιδιά έως 2 ετών δεν πρέπει να εκτίθενται απευθείας στον ήλιο.
• Αποφεύγουμε το μαύρισμα της ηλιοθεραπείας και το solarium, που έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί βλάβες. Όσον αφορά το μαύρισμα, μπορούμε να το αποκτήσουμε ακόμη και κάτω από μια ομπρέλα, καθώς οι ακτίνες του ήλιου αντανακλώνται στις επιφάνειες, όπως η άμμος και η θάλασσα.
• Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος. Αν παίρνουμε αντιβιοτικά, π.χ. δοξυκυκλίνη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), ρετινοειδή, διουρητικά, καλύτερα να αποφύγουμε την έκθεση στον ήλιο.

Πώς χρησιμοποιούμε τα αντηλιακά

• Εφαρμόζουμε καθημερινά αντηλιακό ευρέος φάσματος με υψηλή προστασία από τις ακτίνες UVA και UVB, 20- 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο.
• Ανανεώνουμε τουλάχιστον κάθε 2-3 ώρες, όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο και πιο συχνά μετά το κολύμπι και την εφίδρωση.
• Εφαρμόζουμε επαρκή ποσότητα σε όλες τις εκτεθειμένες περιοχές, δηλαδή 6 κουταλάκια του γλυκού, που αντιστοιχούν σε μια γεμάτη χούφτα, όσο ένα σφηνάκι, σε κάθε επάλειψη. Προσοχή σε σημεία επικίνδυνα για έγκαυμα που παραλείπονται: περιοχή γύρω από τα μάτια, χείλη, αυτιά, λαιμό, αυχένα, cou-de-pied, παλάμες-πέλματα, νύχια. (Μην ανησυχείτε για τη βιταμίνη D, διότι σύμφωνα με τις μελέτες η ανεπάρκειά της δεν προκύπτει από τη χρήση των αντιηλιακών).

Πόσο απαραίτητα είναι τα καπέλα και τα ειδικά ρούχα;

Αν πρόκειται να μείνουμε αρκετές ώρες στον ήλιο ή έχουμε ευαισθησία, όλα αυτά είναι απαραίτητα. Ακόμη όμως κι αν δεν ισχύει κάτι τέτοιο, η προσεκτική επιλογή ρούχων, η χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου συστήνεται.

iStock

1. Φοράμε καπέλο με φαρδύ γείσο, μακρυμάνικα πουκάμισα, μακριά παντελόνια. Προτιμώνται υφάσματα σκούρα, με σφιχτή πλέξη, που δεν φεγγίζουν.
2. Προτείνονται ρούχα ειδικής ύφανσης με ενσωματωμένο δείκτη προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία, που είναι ένας εύκολος τρόπος για να προστατέψουμε το δέρμα από τον ήλιο σε περίπτωση που θέλουμε να αποφύγουμε τα αντιηλιακά. Αυτά τα ρούχα βαθμολογούνται από το UPF (Ultraviolet Protection Factor). Ένα ρούχο με UPF 50 θα μπλοκάρει το 98% όλων των ακτίνων UVA και UVB. Τέτοια προστατευτικά ρούχα διατίθενται στην αγορά για άντρες, γυναίκες και παιδιά, καθώς και προστατευτικά γάντια και καπέλα.
3. Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου που φιλτράρουν τις ακτίνες UV οι οποίες προκαλούν βλάβες και στα μάτια (έγκαυμα στον κερατοειδή χιτώνα, καταρράκτη, εκφύλιση ωχράς κηλίδας, καρκίνο, μελάνωμα).

Ουσίες με φωτοπροστατευτική δράση

Είναι πιθανό ορισμένες αντιοξειδωτικές ουσίες που λαμβάνονται από το στόμα να προσφέρουν βέλτιστη προστασία από τα ηλιακά εγκαύματα και τις βλαβερές μακροπρόθεσμες συνέπειες του ήλιου. Ορισμένες φυτικές ουσίες μπορεί να λειτουργήσουν ως προσροφητικά των ακτίνων UV και αντιοξειδωτικά. Μεταξύ των πιο μελετημένων φυτικών ουσιών που έχουν αποδεδειγμένη φωτοπροστατευτική δράση είναι το εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, τα καροτενοειδή και το εκχύλισμα Polypodium leucotomos.

Η Χαριτωμένη Βαβούλη είναι Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος, Επιμελήτρια Α' στην Α' Κλινική Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α, Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός».