ΟΙ ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΤΑ ΠΟΥ ΧΑΛΑΝΕ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΕΙΣ

Οι χειρότερες τροφές για τα δόντια μας δεν είναι μόνο αυτές που περιέχουν ζάχαρη. Πολλά από αυτά που τρώμε ή πίνουμε μπορεί να προκαλέσουν φθορές, οπότε ας δούμε και πώς θα προφυλαχθούμε.

Σε ποια τροφή πηγαίνει το μυαλό όλων μας ακούγοντας τη φράση «χαλασμένα δόντια»; Στη ζάχαρη. Υπάρχουν όμως πολλοί περισσότεροι εχθροί στο πιάτο ή το ποτήρι μας, τους οποίους δεν υποψιαζόμαστε καν. Ευτυχώς, υπάρχουν και αποτελεσματικοί τρόποι για να αποφύγει κανείς τη φθορά που προκαλούν στα δόντια οι ένοχες τροφές και τα ροφήματα.

Αυτό σημαίνει ότι –πέρα από τη «δίαιτα του μαγιό»– υπάρχει κάτι σαν η «δίαιτα» του χαμόγελου, δηλαδή μία διατροφή που θα αποκλείει όλες εκείνες τις μπουκιές που κολλάνε στα δόντια μας και προκαλούν τερηδόνα, φθείρουν το σμάλτο, τη σκληρή δηλαδή, εξωτερική επιφάνεια του δοντιού, ή διαταράσσουν τον βλεννογόνο του στόματος, με αποτέλεσμα τα βακτήρια να κάνουν πάρτι.

Πώς οι λάθος τροφές «επιτίθενται» στο στόμα

«Αξιολογώντας πόσο κακό μπορεί να είναι ένα γεύμα, ένα γλυκό ή ένα ποτό για την υγεία των δοντιών μας υπάρχουν δύο βασικά πράγματα που πρέπει να σκεφτούμε: τη σύνθεση και την ποιότητά του», λέει στους New York Times η βραζιλιάνικης καταγωγής παιδοδοντίατρος Dr. Apoena de Aguiar Ribeiro, αναπληρώτρια καθηγήτρια και ερευνήτρια στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill. Το επιστημονικό ενδιαφέρον της Dr. Ribeiro, το διδακτορικό της οποίας είναι στη μικροβιολογία, επικεντρώνεται στο μικροβίωμα του στόματος και στην συμμετοχή του –ή όχι– στη δημιουργία τερηδόνας. Το μικροβίωμα όχι μόνο του στόματος αλλά και οργάνων όπως το έντερο φαίνεται να παίζει μείζονα ρόλο στη διατήρηση ή όχι της υγείας μας και η έρευνα γύρω από αυτό γοητεύει ιδιαίτερα τους νέους επιστήμονες (ακόμα και το πώς μπορεί να ενισχυθεί το μικροβίωμα μωρών που γεννήθηκαν με καισαρική έχει γίνει αντικείμενο μελέτης).

Τι μαθαίνουμε λοιπόν από την Dr. Apoena de Aguiar Ribeiro; Ότι το στόμα μας φιλοξενεί περισσότερα από 700 είδη βακτηρίων, κάποια από αυτά καλά για την υγεία μας κάποια βλαβερά. Τα βλαβερά βακτήρια διασπούν τα σάκχαρα από τις τροφές και τα ποτά και τα μετατρέπουν σε οξέα, τα οποία με τη μεσολάβηση ορισμένων διαδικασιών και με την πάροδο του χρόνου οδηγούν στην εμφάνιση τερηδόνας.

iStock

Και δεν είναι μόνο αυτό: Εάν δεν είμαστε συνεπείς με το πλύσιμο των δοντιών μας και γενικότερα με τη στοματική μας υγιεινή, τα βακτήρια μπορούν να σχηματίσουν τη λεγόμενη πλάκα, η οποία με τη σειρά της επιδεινώνει την οξύτητα στο περιβάλλον του στόματος δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό ακόμη περισσότερων βακτηρίων. Εάν η οδοντική πλάκα μεγαλώσει και σκληρύνει αρκετά, μπορεί να μετατραπεί σε πέτρα, η οποία τελικά προκαλεί ουλίτιδα.

Η λίστα με τις κακές για τα δόντια μας τροφές

Όπως το φανταστήκατε: Στη λίστα κυριαρχούν όλες εκείνες οι τροφές που περιέχουν ζάχαρη, ακόμη και στην ελάχιστη ποσότητα μιας καραμέλας. Οι τροφές αυτές, σύμφωνα με τη Dr. Ribeiro, είναι εξαιρετικά κακές επιλογές καθώς «θρέφουν» τα βλαβερά βακτήρια. Η ζάχαρη, όπως γνωρίζουμε, δεν βρίσκεται μόνο στα γλυκά τρόφιμα αλλά και στα αρτοσκευάσματα που θεωρούμε αλμυρά όπως τα κρουασάν ή το ψωμί του τοστ. Εξαιρετικά επιβαρυντικοί για την υγεία των δοντιών είναι και οι σακχαρώδεις χυμοί φρούτων και τα αναψυκτικά.

iStock

Επίσης, τσίχλες, μασώμενες καραμέλες, ζελεδάκια και κάθε «κολλώδης» τροφή –ακόμη και τα αποξηραμένα φρούτα, όπως λέει η Dr. Ribeiro– κολλάνε στις γωνίες και τις σχισμές των δοντιών και στα μεταξύ τους κενά. Όταν η ζάχαρη παραμένει στα δόντια, τα επιβλαβή βακτήρια την αποθηκεύσουν στα κύτταρά τους και συνεχίζουν να παράγουν οξύ για ώρες αφότου έχουμε φάει.

Και τα εσπεριδοειδή μπαίνουν στη λίστα;

Η αλήθεια είναι ότι φρέσκα φρούτα, όπως τα εσπεριδοειδή ή οι μπανάνες, και λαχανικά ή αμυλούχα τρόφιμα, όπως οι πατάτες και το ρύζι, είναι εν δυνάμει εχθροί των δοντιών μας, επειδή περιέχουν είτε σάκχαρα είτε οξέα τα οποία φθείρουν τα δόντια. Επειδή όμως περιέχουν επίσης τα συστατικά εκείνα που ενισχύουν τη συνολική υγεία μας, η οποία επηρεάζει και τη στοματική υγεία, ο οδοντιατρικός κόσμος κάνει τα στραβά μάτια.

Μα καλά, τα ποτά πώς καταστρέφουν τα δόντια μου;

Επειδή δεν τα μασάμε, δεν σημαίνει ότι ορισμένα ποτά δεν χαλάνε τα δόντια μας. Τα αναψυκτικά με ζάχαρη, οι χυμοί, τα μιλκ-σέικ και τα ενεργειακά ποτά κατηγορούνται ευθέως για συνέργεια στη δημιουργία τερηδόνας. Η Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας και παιδοδοντίατρος Dr. Rocio Quinonez εξηγεί στους New York Times ότι στην ουσία τα ποτά αυτά «πλένουν» τα δόντια μας με κολλώδη και ζαχαρούχα διαλύματα.

Τα δόντια μας ξεκινούν να καταστρέφονται όταν το pH του στόματός μας πέσει κάτω από το 5,5 και τα αναψυκτικά συνήθως έχουν pH 3-4. Επίσης, ένοχα ποτά και ροφήματα είναι οι καφέδες και τα αλκοολούχα ποτά, που καταναλώνονται συχνά αναμειγνυόμενα με σιρόπια και ζάχαρη.

iStock

Οδηγίες για γερά δόντια

Το σάλιο είναι μέρος της φυσικής άμυνας του στόματος. Προστατεύει τα δόντια με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτός είναι η περιεκτικότητά του σε διττανθρακικά ιόντα, που βοηθούν στην εξουδετέρωση της οξύτητας του στόματος. Καλό είναι να:

• Μείνετε ενυδατωμένοι. Όταν το στόμα μας στεγνώνει, σημαίνει ότι πρέπει να πίνουμε περισσότερο νερό.
• Μην τσιμπολογάτε: Από τη στιγμή που θα φάμε ή θα πιούμε κάτι, χρειάζονται περίπου 20-30 λεπτά για να μπορέσει το σάλιο να δημιουργήσει προστατευτικούς για τα δόντια μηχανισμούς. Οπότε, αν τρώμε όλη την ώρα, μένουμε απροστάτευτοι/ες.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και μειώστε ή κόψτε το κάπνισμα, καθώς και οι δύο συνήθειες μειώνουν τη σιελόρροια κι έτσι τα υπολείμματα τροφών και τα σάκχαρα μένουν στα δόντια με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
• Ορισμένες παθήσεις και κάποιες φαρμακευτικές αγωγές μπορούν να μειώσουν την παραγωγή σάλιου ή να αλλάξουν τη σύστασή του. Αν σας συμβαίνει αυτό, συμβουλευτείτε τον οδοντίατρό σας. Εκείνος μπορεί να σας συστήσει προϊόντα που θα ενυδατώσουν φυσικά το στόμα σας.

Τι άλλο μπορώ να κάνω;

• Όσο κι αν φαίνεται απλοϊκό σαν σκέψη, το να πίνετε νερό στο τέλος κάθε γεύματος ή αφού τελειώσετε με το ποτό ή το ρόφημά σας βοηθάει στην απομάκρυνση των σακχάρων.
• Δοκιμάστε τα υποκατάστατα ζάχαρης στα γλυκά ή στα ροφήματά σας, τα οποία δεν συμβάλλουν στη δημιουργία τερηδόνας, καθώς δεν «ταΐζουν» τα παθογόνα βακτήρια που δημιουργούν τα οξέα τα οποία συμμετέχουν στο σχηματισμό τερηδόνας.
• Μασήστε τσίχλα με ξυλιτόλη, η οποία έχει αντιμικροβιακή δράση. Μασώντας τρεις φορές την ημέρα τσίχλα με ξυλιτόλη αυξάνεται η ροή του σάλιου σας και συγχρόνως επιβραδύνεται η παραγωγή οξέος των βακτηρίων του στόματος.
• Το μαύρο και το πράσινο τσάι φαίνεται ότι βοηθούν στην πρόληψη της τερηδόνας, καθώς περιέχουν φθόριο και έχουν υψηλότερα επίπεδα pH.
• Επισκεφτείτε τον οδοντίατρο μία φορά στο εξάμηνο.
• Να είστε σχολαστικοί με τη φροντίδα των δοντιών σας: Βούρτσισμα πρωί-βράδυ και πριν τον ύπνο μία καλή «βόλτα» στην οδοντοστοιχία σας με οδοντικό νήμα. Έτσι θα σώσετε τα δόντια σας, των οποίων η υγεία συνδέεται με την καλή κατάσταση όλου του οργανισμού μας.