O ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΥΞΗΘΕΙ ΟΙ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Οι τροφικές αλλεργίες και οι αλλεργίες γενικότερα μπορεί να «χτυπήσουν» ένα άτομο σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι αιτίες δεν είναι πλήρως εξακριβωμένες, αλλά υπάρχουν δεδομένα που εξηγούν γιατί αυξάνονται τα κρούσματα.

Καθώς πλησιάζω στη συμπλήρωση μισού αιώνα ζωής, διαπιστώνω –με μεγάλη μου έκπληξη, είναι η αλήθεια– πως ανανεώνεται η λίστα με τα πράγματα στα οποία έχω αλλεργία. Ή που μου προκαλούν δυσανεξία. Η τελευταία σημείωση στη λίστα με τις τροφικές αλλεργίες είναι ο άνηθος (αρακά, χάρηκα που σε γνώρισα).

Θα εξηγήσω σε λίγο τη διαφορά μεταξύ τροφικής αλλεργίας και δυσανεξίας. Προς το παρόν, θα αναφέρω πως υπάρχει αύξηση στις αλλεργίες παγκοσμίως, σε βαθμό που αναφέρεται ως «επιδημία».

Μοιραία οι ερευνητές αποφάσισαν να ασχοληθούν με το θέμα γενικά και ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον πολλαπλασιασμό των τροφικών αλλεργιών. Διαπίστωσαν ότι:

• Οι κατασκευαστικές μας ρυθμίσεις έχουν «χαλάσει». Από τότε που η ιατρική νίκησε τα εντερικά παράσιτα –π.χ. ταινία–, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν είχε απειλές να αντιμετωπίσει και έριξε ρυθμούς, προετοιμαζόμενο για ένα τεράστιο χτύπημα. Στις ημέρες μας αρκεί για το φέρει ένα κάσιους ή λίγο τυρί καμαμπέρ. Γιατί; Όπως λένε οι ειδικοί, είναι σαν να ψάχνει το ανοσοποιητικό να κάνει κάτι για να παραμένει απασχολημένο. Ακόμα και αν πρόκειται για ανόητα πράγματα. Όπως η γύρη.
• Οι γονείς πια προστατεύουν υπερβολικά τα παιδιά τους, τα οποία δεν έρχονται σε επαφή από νωρίς με διάφορες ουσίες. Όταν –μοιραία– γίνεται το «συναπάντημα», είθισται να προκύπτει κάποιο θέμα. Είναι μαθηματικό το ζήτημα, καθώς όταν δοκιμάζεις 100 νέα πράγματα σε μεγάλη ηλικία, ένα θα σε πειράζει.

Χαρακτηριστικά, το 2000 η σύσταση των παιδιάτρων για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τροφικών αλλεργιών ήταν να μην εκτίθενται τα παιδιά σε φιστίκια ή προϊόντα με φιστίκι έως τα 3 τους έτη. Αργότερα έγινε γνωστό πως είναι ήδη αργά για να αποφευχθούν οι περισσότερες τροφικές αλλεργίες μέσω της έκθεσης. Το γεγονός ότι οι γονείς δεν τάιζαν τα παιδιά τους με αλλεργιογόνα, συνέβαλε στην αύξηση των αλλεργιών επειδή δεν δόθηκε ποτέ στο ανοσοποιητικό σύστημα η ευκαιρία να εκπαιδευτεί στην καλύτερη μαθησιακή του περίοδο (από τα 0 έως τα 3).

Έτσι, το 2017 η οδηγία έγινε να εκτίθενται τα παιδιά στα φιστίκια έως τους 4 μήνες ζωής τους, ιδιαίτερα εάν εμφάνιζαν έκζεμα. Προηγήθηκε μελέτη ορόσημο που διαπίστωσε ότι η πρώιμη έκθεση οδήγησε σε τεράστια μείωση της συχνότητας εμφάνισης αλλεργιών. Τα ευρήματα ενημέρωναν πως υπήρχε μείωση 81% των αλλεργιών στο φιστίκι, σε περίπτωση έκθεσης τους πρώτους 4 μήνες ζωής ενός βρέφους.

Τι είναι τροφική αλλεργία και τι δυσανεξία

Ο Christopher Warren, διευθυντής έρευνας για την υγεία του πληθυσμού στο κέντρο αλλεργιών των ΗΠΑ, είπε στην Washington Post ότι «η τροφική αλλεργία είναι ανοσοαπόκριση, ιδιαίτερα μια απόκριση από ένα αντίσωμα που ονομάζεται ανοσοσφαιρίνη Ε. Αυτή αναγκάζει το σώμα μας να απελευθερώσει τη βιοχημική ισταμίνη για να “νικήσει” τον εισβολέα. Η ισταμίνη προκαλεί κνησμό και πρήξιμο και, εάν συσσωρευτεί υπερβολική ποσότητα, σοβαρές γαστρεντερικές αντιδράσεις, ακόμη και αναφυλαξία».

Αυτό που συμβαίνει είναι πως όταν τρώμε μια πρωτεΐνη, είναι –πιθανότατα– θρεπτική ουσία. Όταν εισέρχεται μέσω του δέρματος, είναι πιθανώς επικίνδυνο παράσιτο. «Οτιδήποτε προκαλεί φλεγμονή στο δέρμα ή διευκολύνει την είσοδο ξένων ουσιών, μπορεί να καταστήσει πιο πιθανή μια σύγχυση του ανοσοποιητικού συστήματος». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα μωρό με έκζεμα, που είναι φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος, έχει πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει τροφική αλλεργία από ό,τι οι φίλοι του χωρίς την πάθηση.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Βοηθά επίσης να εξηγηθεί γιατί τα οστρακοειδή είναι μια τόσο συχνή αλλεργία που εμφανίζεται στους ενήλικες. «Η φύση της αντίδρασης», λέει ο Warren, «έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα αντισώματά μας αναγνωρίζουν κάτι και αποφασίζουν να το ξεφορτωθούν, μέσω φταρνίσματος, φλεγμονής, εμετού ή διάρροιας».

Αυτές οι ουσίες ευθύνονται για τα (αλλεργικά) συμπτώματα που αντιμετωπίζουμε. Συνθήκες από πόνος στο στομάχι, φούσκωμα, καούρες, διάρροια, πόνο στο στήθος και εξανθήματα έως βήχα και φαγούρα γύρω από το στόμα, πόνο στο στήθος και πρόβλημα στην κατάποση.

Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται αμέσως αφότου φάμε, πρόκειται για τροφική αλλεργία. Όταν εμφανίζονται σταδιακά, είναι δυσανεξία (βλ. τροφική ευαισθητοποίηση).

Γιατί όταν είμαστε αλλεργικοί στα οστρακοειδή, είμαστε και στα ακάρεα της σκόνης;

Όπως λένε οι ειδικοί, όταν κάποιος είναι αλλεργικός στα φιστίκια, είναι πιθανό να είναι αλλεργικός και σε άλλους ξηρούς καρπούς, όπως τα κάσιους ή τα καρύδια. Όταν είμαστε αλλεργικοί στα οστρακοειδή, όπως οι γαρίδες και οι καραβίδες, πιθανότατα είμαστε και στα ακάρεα της σκόνης! Ποια είναι η σύνδεση; Τα οστρακοειδή είναι βιολογικά παρόμοια με τα ακάρεα της σκόνης.

«Οι μύες τους αποτελούνται από τις ίδιες πρωτεΐνες και μόλις το ανοσοποιητικό μας σύστημα αρχίσει να αντιδρά στα ακάρεα, μπορεί να ανιχνεύσει στις γαρίδες την ίδια, πιθανώς επικίνδυνη, ένωση», λέει ο Warren. Τα ακάρεα της σκόνης (και τα περιττώματα τους) μας «βομβαρδίζουν» συνεχώς, πολύ πιο συχνά από ό,τι τα ο αστακός ή η γαρίδα τα έντερά μας, δίνοντας στο σώμα μας πολλές πιθανότητες να θεωρήσει τα αρθρόποδα απειλή.

«Η έρευνα για τις αλλεργίες στους ενήλικες παραμένει σπάνια, αλλά φαίνεται λογικό να υποθέσουμε ότι η έκθεση ενηλίκων στα ακάρεα της σκόνης μπορεί να ξεγελάσει το σώμα σας και να πιστέψει ότι τα οστρακοειδή είναι επικίνδυνα».

Ο λόγος που οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις αλλεργίες

Μελέτες έχουν αποκαλύψει πως οι γυναίκες μπορεί να έχουν περισσότερες αλλεργίες επειδή έχουν πιο επιθετικό ανοσοποιητικό σύστημα. Ειδικά κατά την αναπαραγωγική ηλικία.

Ο Warren εξήγησε ότι αυτό ενδεχομένως να έχει νόημα, υπό το πρίσμα της εξέλιξης του είδους: «Οι άνθρωποι και άλλα ζώα είναι πιο πιθανό να μεταδώσουν τα γονίδιά τους εάν αποφύγουν επιθετικά τις λοιμώξεις, ακριβώς τη στιγμή που αυτοί οι παθογόνοι εισβολείς θα μπορούσαν να μολύνουν τους απογόνους τους ή να περιορίσουν την ικανότητά τους να κυοφορήσουν ή να τα φροντίσουν».