Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ Ο ΠΟΝΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΟΣ ΤΟ ΒΡΑΔΥ

Αν νομίζεις ότι ο πόνος σου γίνεται πιο έντονος το βράδυ, σου λέμε ότι δεν είναι ιδέα σου. Οι ειδικοί εξηγούν γιατί συμβαίνει αυτό και τι μπορείς να κάνεις για να το διαχειριστείς.

Πέφτεις να κοιμηθείς και, αντί να αφεθείς σε όνειρα γλυκά, δεν μπορείς να κλείσεις μάτι, γιατί πονάει π.χ. το δόντι σου, το αυτί σου, το γόνατό σου, η μέση σου. Ο πόνος ήταν εκεί κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά τώρα δεν σε αφήνει να ξεκουραστείς. «Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος επιδεινώνεται τη νύχτα και μπορεί να επηρεάσει δραματικά τον ύπνο», λέει η Ellen Slawsby, διευθύντρια υπηρεσιών πόνου στο Ινστιτούτο Benson-Henry.

Αν και οι περισσότεροι νιώθουμε πόνο πολλές φορές στη ζωή μας, ο ορισμός του αποδεικνύεται δύσκολος. Το 2020, η Διεθνής Ένωση για τη Μελέτη του Πόνου (IASP) τον όρισε ως μια δυσάρεστη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία, που συνδέεται με υπάρχουσα ή ενδεχόμενη ιστική βλάβη και εκφράζεται με όρους που υποδηλώνουν τον χαρακτήρα και την έκταση της βλάβης.

Το νόημα του πόνου

Έχουμε την τάση να θεωρούμε αυτό το συναίσθημα ως κάτι αρνητικό, αφού πρόκειται για μια δυσάρεστη εμπειρία. Όμως, «σκοπός του πόνου είναι να μας προειδοποιήσει ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης που μας βοηθά να προστατευτούμε από κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν τη σωματική μας ακεραιότητα. Ένα “σύστημα συναγερμού” που έχει ο εγκέφαλος για να μας πει ότι κινδυνεύουμε και να μας προτρέψει να φτάσουμε σε ασφαλές σημείο. Είναι δυσάρεστο, ώστε να νιώθουμε την ανάγκη να το αποφύγουμε», εξηγεί η Rocío de la Vega de Carranza, ερευνήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγας. Ωστόσο, δεν είναι απάντηση σε κάποιο ερέθισμα. Η σύγχρονη αντίληψη περί πόνου τον αντιλαμβάνεται ως προϊόν του εγκεφάλου.

Freepik

Η θεωρία «ελέγχου της πύλης»

Γιατί, λοιπόν, αυξάνεται η αίσθηση του πόνου το βράδυ και πώς μπορεί αυτό να βοηθήσει στην επιβίωση; Η απάντηση βρίσκεται στη λεγόμενη «θεωρία του ελέγχου της πύλης», που προτάθηκε το 1965 σε µια προσπάθεια ερµηνείας των ενδογενών µηχανισµών που ελέγχουν τον πόνο. Έχει σχέση µε τον τρόπο που ένα ερέθισµα µπορεί να διαφοροποιηθεί σε επίπεδο νωτιαίου µυελού.

Όπως εξηγεί η de Carranza, υπάρχει μια πύλη στο νωτιαίο μυελό που επιτρέπει ή δεν επιτρέπει στα επώδυνα ερεθίσματα να περάσουν στον εγκέφαλο και υπάρχουν ορισμένα πράγματα που προκαλούν το κλείσιμο ή το άνοιγμα της πύλης αυτής, με αποτέλεσμα να νιώθουμε λιγότερο ή περισσότερο πόνο. «Ένα παράδειγμα είναι το τρίψιμο του δέρματος όταν έχουμε χτυπήσει. Η αίσθηση της τριβής ανταγωνίζεται την αίσθηση του πόνου και τον κάνει λιγότερο αισθητό».

Το βράδυ, λοιπόν, δεν υπάρχει κάτι που να σου αποσπά την προσοχή από τον πόνο. Ούτε εικόνες, ούτε ήχοι, ούτε συνομιλίες. Έτσι, τον νιώθεις εντονότερα.

Freepik

Πότε ο πόνος το βράδυ είναι εντονότερος

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Brain επισημαίνει, επίσης, τους κιρκάδιους ρυθμούς ως πιθανό βασικό παράγοντα στο φαινόμενο της νυχτερινής ευαισθησίας στον πόνο. Επιστήμονες με επικεφαλής τον Claude Gronfier στο Ερευνητικό Κέντρο Νευροεπιστημών της Λυών έριξαν φως στην αλλαγή της ευαισθησίας στον πόνο, προτείνοντας ότι το κιρκάδιο ρολόι διαμορφώνει αυτές τις αλλαγές, με την υψηλότερη και χαμηλότερη ένταση να σημειώνεται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ημέρας. Η εργασία της ομάδας αποκάλυψε την επίδραση αυτών των ρυθμών στον πόνο, δείχνοντας ότι ένα σύντομο, επώδυνο ερέθισμα θερμότητας έγινε αντιληπτό ως πιο επώδυνο γύρω στις 3 π.μ. και λιγότερο επώδυνο περίπου στις 3 μ.μ.

iStock

Είμαστε ευάλωτοι τις νύχτες

Σχόλιο που δημοσιεύτηκε στην παραπάνω μελέτη επισημαίνει ότι από εξελικτική άποψη είμαστε πιο ευάλωτοι στα αρπακτικά τη νύχτα, γιατί τότε κοιμόμαστε. Είναι λογικό, επομένως, ότι μια χαμηλότερη ένταση ερεθισμάτων θα ήταν επαρκής για να μας αφυπνίσει σε περίπτωση κινδύνου. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να καταλάβουμε γιατί νιώθουμε περισσότερο πόνο το βράδυ, αλλά φαίνεται ότι ο εγκέφαλός μας εξακολουθεί να προσπαθεί να μας προστατεύσει ενώ κοιμόμαστε.

Πώς να διαχειριστείς τον πόνο το βράδυ

Εάν ο πόνος το βράδυ σε κρατά ξύπνιο, η Slawsby προτείνει μια σειρά από στρατηγικές, που μπορεί να σε βοηθήσουν να κοιμηθείς καλύτερα. Για αρχή, πριν ξαπλώσεις «αφιέρωσε τουλάχιστον 20 λεπτά σε μια χαλαρωτική δραστηριότητα, η οποία βοηθά στην επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού και της αναπνοής, στη μείωση των επιπέδων κορτιζόλης και στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης έξαρσης του πόνου». Μπορείς, για παράδειγμα, να κάνεις ένα ζεστό ή δροσερό ντους ή μια σειρά από ήπιες διατάσεις ή στάσεις γιόγκα.

iStock

Φρόντισε το υπνοδωμάτιό σου να είναι όσο το δυνατόν πιο σκοτεινό γίνεται και διατήρησέ το δροσερό. Χρησιμοποίησε άνετα μαξιλάρια και στηρίγματα σε περιοχές που πονούν (π.χ. βάλε μαξιλάρια κάτω από τα γόνατα, εάν σε πονάει η μέση σου).

«Αν φοβάσαι ότι δεν θα κοιμηθείς εξαιτίας του πόνου, υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι έχεις κοιμηθεί καλά στο παρελθόν και μπορείς να το κάνεις ξανά. Είναι δύσκολο να αλλάξεις νοοτροπία, αλλά μια πιο θετική οπτική θα βοηθήσει στο μετριασμό του πόνου».

Εάν ο πόνος το βράδυ σε ξυπνήσει, αφήσε το σώμα σου να ανακάμψει για να μπορέσεις να κοιμηθείς ξανά. Άκου απαλή μουσική ή διάβασε ένα βιβλίο. Κάνε ασκήσεις αναπνοής. Αυτό μπορεί να απομακρύνει την προσοχή σου από τον πόνο και να σε βοηθήσει να χαλαρώσεις.