ΙΣΩΣ ΤΟ ΠΑΥΣΙΠΟΝΟ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ ΤΕΛΙΚΑ ΤΗΝ ΕΠΙΔΕΙΝΩΝΕΙ

Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν σχεδόν συστηματικά από ημικρανίες, αλλά λίγοι ξέρουν ότι μπορεί να προκαλούνται από το ίδιο το παυσίπονο.

«Σταμάτησα την παρακεταμόλη και ηρέμησα από τις ημικρανίες!» μου λέει φίλη έπειτα από αρκετό καιρό που είχαμε να μιλήσουμε. «Πώς γίνεται αυτό;» αναρωτιέμαι και μου ακούγεται σαν προσωπικό της γιατροσόφι. Κάνω λάθος, φυσικά, αφού τόσο οι επιστημονικές έρευνες δεκάδων ετών όσο και ο νευρολόγος κ. Γιώργος Ματίκας εξηγούν αυτό που λίγοι από εμάς έχουμε υπόψη: Η κατάχρηση αναλγητικών μπορεί να προκαλέσει συνεχόμενους πονοκεφάλους.

Οι πονοκέφαλοι είναι μία από τις πιο συχνές νευρολογικές καταστάσεις που θα επηρεάσουν κάποια στιγμή τον καθένα. Ένας ελαφρύς, βραχυχρόνιος πονοκέφαλος πιθανώς να μην σε ανησυχήσει, όμως αν συμβαίνει συχνά, έντονα και διαρκεί ώρες, πιθανώς να συνδέεται με πιο σοβαρές καταστάσεις που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση.

Οι περισσότεροι από εμάς, διαπιστώνοντας ότι με ένα αναλγητικό και ίσως λίγες στιγμές ανάπαυλας καταφέρνουμε να αντιμετωπίζουμε κάπως τους πονοκεφάλους, θεωρούμε ότι το πρόβλημα τελείωσε. Καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι έτσι, όταν τα αναλγητικά πλέον δεν αρκούν, ακόμα κι αν καταναλώνουμε σχεδόν καθημερινά από ένα. Για την ακρίβεια, τότε είναι που ο πονοκέφαλος και οι ημικρανίες μπορεί ακόμα και να επιδεινωθούν.

Πότε τα αναλγητικά έχουν αντίθετο αποτέλεσμα στον πονοκέφαλο

Ονομάζoνται «πονοκέφαλοι αναπήδησης» (rebound headaches) και συμβαίνουν όταν η συχνή χρήση αναλγητικών για τον πονοκέφαλο προκαλεί κεφαλαλγία κατάχρησης φαρμάκων. Σύμφωνα τόσο με τη MayoClinic όσο και με τον κ. Ματίκα, οι ειδικοί δεν έχουν καταφέρει να ανακαλύψουν ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό, πάντως έχουν διαπιστώσει ότι τα περισσότερα παυσίπονα για τον πονοκέφαλο μπορεί να οδηγήσουν σε αυτή την κατάσταση.

iStock

• Τα απλά παυσίπονα: Αυτά που χορηγούνται χωρίς καμία συνταγή γιατρού, μπορεί να συμβάλλουν στην κεφαλαλγία κατάχρησης φαρμάκων, ειδικά αν λαμβάνεις μεγαλύτερη από την ημερήσια συνιστώμενη δόση.
• Συνδυασμοί παυσίπονων: Αν, δηλαδή, λαμβάνεις κάποια παυσίπονα με παρακεταμόλη, ταυτόχρονα με άλλα που περιέχουν καφεΐνη ή ακεταμινοφαίνη.
• Οπιοειδή: Πρόκειται για παυσίπονα που προέρχονται από όπιο ή συνθετικές ενώσεις οπίου, που περιλαμβάνουν κοδεΐνη και ακεταμινοφαίνη, και μπορεί να οδηγήσουν σε κεφαλαλγία κατάχρησης φαρμάκων.
• Παυσίπονα ειδικά για την ημικρανία: Οι τριπτάνες, για παράδειγμα, ή αυτά που περιέχουν εργοταμίνη, μπορεί να συνδέονται με πονοκέφαλους αναπήδησης αν λαμβάνονται πάρα πολύ συχνά, ωστόσο το φαινόμενο με αυτά τα φάρμακα είναι πολύ σπανιότερο. Μάλιστα, μια νέα ομάδα φαρμάκων για τις ημικρανίες, γνωστά ως «gepants» δεν έχουν φανεί ακόμα να συνδέονται με τέτοιους πονοκεφάλους – θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω.

Για να αποτραπεί ο πονοκέφαλος αναπήδησης, η βασική οδηγία είναι να μην γίνεται κατάχρηση των παραπάνω φαρμάκων. Τι σημαίνει, όμως, κατάχρηση και τι μπορείς να κάνεις όταν ο πονοκέφαλος δεν περνά διαφορετικά;

«Η σωστή διάγνωση του πονοκεφάλου είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπισή του»

Όπως λέει στο OW ο νευρολόγος Γιώργος Ματίκας, «στα κριτήρια του International Classification of Headache Disorders κατάχρηση είναι η χρήση αναλγητικού 15 ημέρες τον μήνα, για πάνω από 3 μήνες και, φυσικά, οι αντίστοιχες ημέρες πονοκεφάλου».

Συμπληρώνει, βέβαια, ότι «θέλει προσπάθεια για να κάνει κάποιος κατάχρηση αναλγητικών σε τέτοιον βαθμό. Το βλέπουμε όμως πάρα πολύ συχνά σε ημικρανικούς ασθενείς, στους οποίους ο πονοκέφαλος είναι αγωνιώδης και χρόνιος. Το παρατηρούμε ειδικά σε αυτούς που δεν τους έχουν δοθεί σωστές οδηγίες για την αντιμετώπιση του πόνου ή σε αδιάγνωστους πονοκεφάλους που προσπαθεί κανείς μέσω “αυτοφαρμακίας” να σταματήσει τον πόνο του, αλλά το παυσίπονο δεν πιάνει την πραγματική αιτία του πόνου».

iStock

Τι να κάνεις αν έχει ημικρανία σχεδόν καθημερινά;

«Δεν υπάρχει πρωτόκολλο παγιωμένο», λέει ο κ. Ματίκας. «Στην ουσία συνεχίζουμε το φάρμακο που έχει προκαλέσει τον φαρμακευτικό πονοκέφαλο και ταυτόχρονα το αλλάζουμε με ένα αντίστοιχο αναλγητικό άλλης χημικής κατηγορίας, ή περνάμε τον άρρωστο σε αγωγή πρόληψης, που είναι η καθημερινή λήψη φαρμάκου για να μην κάνει επεισόδια πονοκεφάλου, ώστε να μη χρειαστεί να πάρει τα οξείας φάσης παυσίπονα. Γιατί δεν είναι μόνο η παρακεταμόλη που κάνει αυτόν τον πόνο, είναι και τα οξείας φάσης παυσίπονα, τα οπιοειδή κ.ά.»

Αναφέρω στον νευρολόγο τα νέα φάρμακα για τις ημικρανίες που, όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν φαίνεται να προκαλούν πονοκέφαλο αναπήδησης. «Αυτά στην ουσία δεν είναι αναλγητικά, χτυπάνε στη ρίζα την αιτία που προκαλεί τον πόνο και αφορούν μόνο τους ημικρανικούς. Χάρη σε αυτά είναι πιο εύκολο να αντικαταστήσουμε το ένοχο φάρμακο που τους έχει προκαλέσει τον πόνο», απαντά.

«Σε κάθε περίπτωση, ο άνθρωπος που υποφέρει τακτικά από πονοκεφάλους το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει για να τους αντιμετωπίσει είναι η σωστή διάγνωση της κεφαλαλγίας. Ο κάθε πονοκέφαλος ανήκει σε ένα συγκεκριμένο σύνδρομο. Ακόμα και ο κλασικός πονοκέφαλος, από τον οποίον υποφέρουμε οι περισσότεροι, ανήκει στην κεφαλαλγία τάσεως, που δεν την πιάνουν τα αναλγητικά, όσα και να πάρει ο ασθενής. Έχει άλλον μηχανισμό. Ή τον ημικρανικό, η παρακεταμόλη δεν θα τον πιάσει καθόλου. Η σωστή διάγνωση του πονοκεφάλου είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπισή του, από νευρολόγο ή από εξειδικευμένο ιατρείο κεφαλαλγίας που θα βρει κανείς διαθέσιμο τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα με γιατρούς που έχουν μεγάλη εμπειρία», τονίζει ο γιατρός και συμπληρώνει:

«Πρέπει να αποφεύγεται η αυτοδιάγνωση. Οι περισσότεροι ασθενείς έρχονται αυτοδιεγνωσμένοι ή “διεγνωσμένοι” από κάποιον φίλο τους με ημικρανίες που τους φαίνεται ότι ταιριάζουν τα χαρακτηριστικά, όμως η δική τους περίπτωση μπορεί να μην έχει καμία σχέση. Και καμία σχέση δεν θα έχει η αντιμετώπισή της».