LONG COVID: ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΟΤΑΝ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ COVID-19 ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ 

Tο σύνδρομο Long Covid, των μακροχρόνιων δηλαδή συμπτωμάτων που ακολουθούν τη νόσο, άργησε να αναγνωριστεί επισήμως. Όμως είναι εδώ και βασανίζει πολλούς. Μια ασθενής διηγείται την εμπειρία της και μέσα από αυτήν παρακολουθούμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα σχετικά με τη μακροχρόνια νόσηση με Covid-19.

Άλλος έχει ταχυκαρδίες, άλλος μουδιάσματα. Άλλος κάνει κακό ύπνο και άλλος εμφανίζει σακχαρώδη διαβήτη. Άλλος χάνει βάρος και άλλος δεν μπορεί να πάρει τα πόδια του από την κούραση. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι με τα τόσο διαφορετικά συμπτώματα; Έχουν νοσήσει από Covid-19. Και ανήκουν στην κατηγορία των ασθενών Long Covid ή Post Covid (το ίδιο είναι).

Για να μπουν σε ένα πλαίσιο όλα αυτά τα τόσο διαφορετικά συμπτώματα και να αναγνωριστούν επισήμως κάτω από μια κοινή «ταμπέλα», μεσούσης μιας υγειονομικής κρίσης, χρειαζόταν χρόνος. Η επίσημη αναγνώριση της Long ή Post Covid από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας έγινε τον Οκτώβριο του 2021.

Τι είναι επισήμως η Long Covid;

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., η Post Covid-19 εμφανίζεται σε άτομα με ιστορικό πιθανής ή επιβεβαιωμένης λοίμωξης από SARS CoV-2, συνήθως 3 μήνες μετά την έναρξη της Covid-19, με συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον 2 μήνες και δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια άλλη διάγνωση.

Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση, δύσπνοια, γνωστική δυσλειτουργία κ.ά., και έχουν αντίκτυπο στην καθημερινή λειτουργικότητα. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται ξαφνικά μετά την ανάρρωση ή να επιμένουν σε συνέχεια της νόσησης. Μπορεί επίσης να εξασθενούν ή να υποτροπιάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Πόσα άτομα προσβάλλονται από Long Covid;

Τα στοιχεία είναι ακόμη ρευστά. Επισήμως, υπολογίζεται ότι περίπου το 10% των ασθενών που ανάρρωσαν –είτε νοσηλεύτηκαν είτε όχι– παρουσίασαν Long Covid. Παρ’ όλα αυτά, καθώς η πανδημία είναι σε εξέλιξη, τα δεδομένα και τα νούμερα αλλάζουν.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία από τον ΕΟΔΥ. Πρόχειρες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 70 χιλιάδες άτομα, πολλά από τα οποία δεν το γνωρίζουν καν. Συχνά ο κλινικός έλεγχος και οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν δίνουν σαφή ευρήματα.

Χριστίνα Αβδίκου

Η 40χρονη Τασούλα Μελισσοπούλου, πάντως, είναι ένας από τους Έλληνες που το πέρασαν, παρότι δεν χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Μια κατάσταση που διήρκεσε, όπως μας είπε, περίπου 4 μήνες.

Μια ασθενής Long Covid διηγείται

«Νόσησα τον Μάρτιο του 2021. Για 15 ημέρες ήμουν στο κρεβάτι. Με χαμηλό έως καθόλου πυρετό, αλλά με αφόρητους πόνους σε όλο το σώμα. Ήταν σαν να με είχαν δείρει. Τα πόδια μου δεν με βαστούσαν ούτε μέχρι το διπλανό δωμάτιο. Κοιμόμουν σχεδόν όλη την ώρα. Έπεφτα σε αδιανόητο λήθαργο. Όταν όμως σηκωνόμουν να πάω τουαλέτα, με έπιανε βήχας. Τη δεύτερη μέρα πήγα στο νοσοκομείο, με εξέτασαν και μου έδωσαν ψευδάργυρο, βιταμίνες C και D. Την 5η μέρα, που ο πυρετός ανέβηκε λίγο, μου συνταγογράφησαν αντιβίωση. Για 2 μέρες πήρα και κολχικίνη, την οποία όμως σταμάτησα λόγω γαστρεντερικών ενοχλήσεων.

»Καθώς οι μέρες περνούσαν, βελτιωνόμουν και σηκωνόμουν συχνότερα από το κρεβάτι, ο βήχας γινόταν πιο έντονος. Στις 15 μέρες, τα βασικά συμπτώματα εξαφανίστηκαν ξαφνικά. Όπως ακριβώς εμφανίστηκαν. Παρέμενε όμως ο βήχας και η κόπωση στο περπάτημα. Αναγκάστηκα να μείνω στο σπίτι 20 μέρες. Ήταν αδύνατο να βγω έξω. Η αναπνοή μου χειροτέρευε. Στέρευε όταν περπατούσα. Δεν έβγαζα βήματα».

«ΕΚΑΝΑ ΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΩ. ΟΛΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΕΡΠΑΤΟΥΣΑ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΒΗΧΑ».

Πώς έγινε η διάγνωση;

Έπασχε όντως από Long Covid; Έγινε τέτοια διάγνωση και από ποιον; «Επισκέφτηκα έναν παθολόγο – στο νοσοκομείο της Καβάλας δεν υπήρχε σχετικό ιατρείο. Μου μίλησε ξεκάθαρα για “κατάλοιπα από την Covid”. Μου ζήτησε να κάνω αξονική τομογραφία πνευμόνων και μου έδωσε εισπνεόμενα. Η αξονική δεν έδειξε λοίμωξη στον πνεύμονα, όπως υποψιαζόταν ο παθολόγος, και κάπως έτσι με έστειλε σε πνευμονολόγο.

»Στο ιατρείο του δεν μπόρεσα καν να ανταπεξέλθω στην εξέταση της σπιρομέτρησης. Νόμιζα ότι φυσούσα, αλλά δεν φυσούσα αρκετά ώστε να μπορέσει η συσκευή να το καταγράψει. Μου είπε ότι οι πνεύμονές μου ήταν “σκληροί”. Μου έγραψε μια μαγνητική τομογραφία η οποία έδειξε διόγκωση του θύμου αδένα.

»Ο γιατρός ήταν κατηγορηματικός. Είχα Long Covid. Έκανα ένα τρίμηνο θεραπεία με εισπνεόμενα, ένα ακόμη χάπι και ένα αντιαλλεργικό φάρμακο, για να μπορέσω αργά και σταδιακά να επανέλθω. Όλο αυτό το διάστημα περπατούσα με μεγάλη δυσκολία, ενώ ο βήχας παρέμενε».

Σημάδια βελτίωσης

«Ύστερα από 4 μήνες άρχισα να νιώθω καλά. Με την έναρξη του φθινοπώρου, όμως, άρχισα να αρρωσταίνω πολύ εύκολα. Όχι τίποτα σπουδαίο, ελαφριές ιώσεις. Ο γιατρός μού έχει τονίσει να προσέχω να μην αρρωστήσω αυτόν τον χειμώνα βαριά. Έσπευσα λοιπόν να κάνω το εμβόλιο και εξακολουθώ να προσέχω πολύ».

Της άφησε κάτι ακόμη η Long Covid; Κάτι που δεν θα μπορούσε να «δει» ένας γιατρός; «Θα έλεγα με βεβαιότητα ότι επηρέασε το μυαλό μου. Δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ. Δεν θυμόμουν εύκολα. Είχα μια διαρκή θολούρα. Έπρεπε να περάσει ένα εξάμηνο, για να αρχίσω να έχω πιο καθαρό νου».

ΣTH ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ POST COVID ΙΑΤΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΚΑΝ.

Τα συμπτώματα της Long Covid αναλυτικά

Η δυσκολία συγκέντρωσης, η πτώση των γνωστικών λειτουργιών, ακόμη και η κατάθλιψη θεωρούνται μερικά από τα συμπτώματα της Long Covid. Τα κυριότερα συμπτώματα που έχουν καταγραφεί είναι:

• κόπωση
• δύσπνοια
• βήχας
• κεφαλαλγία
• πόνοι στο θώρακα και μυαλγίες
• διαταραχές γεύσης και όσφρησης
• ορθοστατική ταχυκαρδία ή υπόταση
• διαταραχές ύπνου
• αλωπεκία
• βλάβες περιφερικών νεύρων όπως μούδιασμα και τσιμπήματα
• ενδοκρινολογικές διαταραχές κυρίως του θυρεοειδούς ή σακχαρώδης διαβήτης
• δερματικά εξανθήματα
• απώλεια βάρους
• ανορεξία
• αρθρίτιδες
• ημικρανίες
• ίλιγγος
• αίσθημα ζάλης
• εφιδρώσεις
• διαρροϊκές κενώσεις
• μετατραυματική διαταραχή στρες
• διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης
• άγχος
• κατάθλιψη

Πού μπορεί να απευθυνθεί κανείς αν παρουσιάσει συμπτώματα;

Στη χώρα μας δεν υπάρχουν Post Covid ιατρεία για τους ασθενείς που δεν νοσηλεύτηκαν, όπως η κυρία Μελισσοπούλου. Τη διάγνωση κάνει συνήθως κάποιος ιδιώτης γιατρός, στον οποίο θα απευθυνθεί ο ασθενής ανάλογα με τα συμπτώματά του. Πόσο αξιόπιστο, ασφαλές και κυρίως συντονισμένο είναι όμως αυτό;

Tο Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τη Long Covid (LCE), με έδρα το Heverlee του Βελγίου και μέλη περισσότερες από 20 ενώσεις ασθενών από 17 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, συστάθηκε με στόχο να συντονίσει τις προσπάθειες των ασθενών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, θέλει να αναδείξει τις σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις της νόσησης από κορονοϊό σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών και να πιέσει τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν την Long Covid ως κρίση δημόσιας υγείας εντός και εκτός της πανδημίας. Στην εναρκτήρια ανακοίνωσή του άφησε αιχμές προς την Ελλάδα. Τη συμπεριέλαβε στις χώρες που δεν έχουν κάνει ακόμη ουσιαστικά βήματα για την αναγνώριση αυτού του τόσο σημαντικού ζητήματος.

Στη χώρα μας τον πρώτο σύλλογο για ασθενείς με Long Covid ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη η παιδίατρος Ελένη Ιασωνίδου. Η κ. Ιασωνίδου, αν και νόσησε ήπια το φθινόπωρο του 2020, εξακολουθεί να ταλαιπωρείται από τα συμπτώματα του συνδρόμου. Ξεκίνησε αυτή την προσπάθεια για το δικαίωμα όλων των ασθενών να έχουν μια επίσημη διάγνωση και μια συντονισμένη αντιμετώπιση της κατάστασής τους.

Μέχρι στιγμής, Post Covid ιατρεία λειτουργούν σε κεντρικά νοσοκομεία της επικράτειας που δέχονται Covid ασθενείς. Εκεί, όσοι πήραν εξιτήριο μπορούν να έχουν μια συστηματική παρακολούθηση για το επόμενο διάστημα, με μια σειρά εξετάσεων. Τα νοσοκομεία αυτά είναι:

• Στην Αθήνα: Σωτηρία, Ευαγγελισμός, Αττικό, Σισμανόγλειο
• Στη Θεσσαλονίκη: ΑΧΕΠΑ, Παπαγεωργίου, Παπανικολάου
• Στην Περιφέρεια: Τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία