ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΑ ΑΓΟΡΙΑ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΟΥΣΙΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΟΥ

Τα αγόρια που εκτίθενται σε αυτή την ουσία έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα αυτισμού μέχρι τα 2 χρόνια και να διαγνωστούν με τη διαταραχή μέχρι τα 11.

Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή με ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορικών και γνωστικών αλλαγών και με ασαφή αιτία εκδήλωσης. Μια νέα μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Florey της Αυστραλίας (το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο για τον εγκέφαλο στο νότιο ημισφαίριο) και δημοσιεύτηκε στις αρχές Αυγούστου 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, επιχειρεί να ρίξει περισσότερο φως στο τι μπορεί να προκαλεί τον αυτισμό και στο τι ρόλο μπορεί να παίζουν οι συνήθειες της μητέρας κατά την κύηση.

Σύμφωνα με τη νέα αυτή μελέτη, τα αγόρια που εκτίθενται σε μία συγκεκριμένη χημική ουσία, τη δισφαινόλη Α (γνωστή ως BPA) κατά την κύηση, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα αυτισμού μέχρι τα 2 έτη και έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με τη διαταραχή μέχρι τα 11.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι επιστήμονες αφού μελέτησαν τα επίπεδα της ουσίας BPA σε εγκύους και παρακολούθησαν την ανάπτυξη των παιδιών τους σε μία περίοδο 10 ετών. Ανακάλυψαν, λοιπόν, ότι η μεγαλύτερη έκθεση σε BPA σχετίζεται με την καταστολή της αρωματάσης, βασικού ενζύμου για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ειδικά στα αγόρια. Η καταστολή αυτή συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα διάγνωσης αυτισμού.

iStock

Ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ του αυτισμού

Τα ευρήματα των επιστημόνων υποστηρίχθηκαν και από πειράματα σε ποντίκια, τα οποία έδειξαν πως όταν το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή της αρωματάσης διαγράφεται, τα ζώα παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ένα κοινό χαρακτηριστικό του αυτισμού στους ανθρώπους.

«Η έκθεση σε πλαστικές χημικές ουσίες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει ήδη αποδειχθεί να σχετίζεται με αυτισμό στους απογόνους», ανέφερε σχετικά η καθηγήτρια Anne-Louise Ponsonby, μία από τις συγγραφείς της μελέτης.

«Η δουλειά μας είναι σημαντική γιατί καταδεικνύει έναν από τους βιολογικούς μηχανισμούς που ενδεχομένως εμπλέκονται με τη διαταραχή. Η BPA μπορεί να διαταράξει την ελεγχόμενη από ορμόνες ανάπτυξη του αρσενικού εμβρυϊκού εγκεφάλου με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της καταστολής ενός βασικού ενζύμου, της αρωματάσης, που ελέγχει τις νευροορμόνες και είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του αρσενικού εμβρύου. Αυτό φαίνεται να είναι κομμάτι του παζλ του αυτισμού».

Την ίδια ώρα, συμπλήρωσε η Ponsonby μιλώντας στην Sydney Morning Herald, «αυτό δεν σημαίνει ότι η BPA είναι η μόνη αιτία του αυτισμού. Μερικά παιδιά μπορεί να έχουν γενετική προδιάθεση, ενώ άλλα μπορεί να επηρεάζονται από διαφορετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες».

iStock

Πού βρίσκεται η BPA και πώς δρα στο ανθρώπινο σώμα

Δυστυχώς, δύσκολα μπορεί κανείς να «γλυτώσει» από την BPA, η οποία χρησιμοποιείται εδώ και πολλές δεκαετίες στην παραγωγή πλαστικών συσκευασιών τροφίμων και μεταλλικών επενδύσεων δοχείων. Η ουσία αυτή βρίσκεται συνήθως σε αντικείμενα όπως διανομείς νερού, δοχεία αποθήκευσης τροφίμων και επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια. Η δισφαινόλη Α βοηθά μεν να γίνουν τα πλαστικά αυτά ισχυρά και διαυγή, όμως μπορεί να διαρρεύσει σε μικροσκοπικές ποσότητες στο ίδιο το τρόφιμο ή το πότο, εγείροντας ανησυχίες για τον αντίκτυπό της στην ανθρώπινη υγεία. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι μπορεί να εισπνευστεί ή να απορροφηθεί επίσης από το δέρμα.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η BPA ενοχοποιείται για πιθανή αρνητική επίδραση σε διάφορα όργανα, όπως στον εγκέφαλο και στους αδένες του προστάτη εμβρύων, βρεφών και παιδιών. Είναι, όμως, η πρώτη φορά που επικυρώνονται ευρήματα που τη συνδέουν με τον αυτισμό.

«Ο αυτισμός προκύπτει από μια περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ γονιδίων και περιβάλλοντος και η φύση των περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό ασαφής», είπε σε δηλώσεις του ο Δρ Ian Musgrave, ανώτερος λέκτορας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας.

Ο Ian Rae, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και ειδικός στις χημικές ουσίες στο περιβάλλον, εξήγησε ότι «η δισφαινόλη Α είναι μια βιομηχανική χημική ουσία που μιμείται τις φυσικές ορμόνες και μπορεί να διαταράξει τη δράση τους, ειδικά στα αναπτυσσόμενα μωρά και παιδιά».

Όπως συμπλήρωσε, «οι πιο συνηθισμένες χρήσεις της BPA είναι στα πλαστικά –εποξειδικές ρητίνες και πολυανθρακικό– στα οποία γενικά θεωρείται ασφαλής. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι η BPA μπορεί να δραπετεύσει από τα πλαστικά, να περιπλανηθεί ελεύθερα στο περιβάλλον και να εισέλθει στο σώμα μας μέσα από τα τρόφιμα».

Δεν έχει απαγορευτεί η BPA;

Οι ανησυχίες για την επίδραση της BPA στην υγεία έχουν οδηγήσει σε εκκλήσεις για απαγόρευσή της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μάλιστα, έχει ανακοινώσει ότι στα τέλη του 2024 πρόκειται να απαγορεύσει την BPA σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, όπως πλαστικές συσκευασίες, επικαλυμμένα δοχεία, επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια, ψύκτες νερού και μαγειρικά σκεύη. Προς το παρόν η απαγόρευση αυτή βρίσκεται υπό επανεξέταση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολλά τα επιβλαβή πλαστικά χημικά και μικροπλαστικά που έχουν συνδεθεί με κινδύνους για την υγεία και χρησιμοποιούνται σε διάφορα προϊόντα, όπως αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, αδιάβροχα ρούχα και συσκευασίες τροφίμων. Από εκεί η παρουσία τους έχει γίνει πλέον εμφανής σε όλους σχεδόν τους ανθρώπινους ιστούς, με επιπτώσεις για την υγεία που ακόμα δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια.