ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΟΝΤΩΣ ΜΟΝΟ ΤΟ 10% ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΣ;

Δεν είναι λίγοι οι μύθοι που κυκλοφορούν εκεί έξω γύρω από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι και τι ισχύει στην πραγματικότητα;

Οι λανθασμένες πεποιθήσεις γύρω από την υγεία και το ανθρώπινο σώμα καλά κρατούν. Γιατί; Ίσως γιατί κάποιες ακούγονται πιο ενδιαφέρουσες από την πραγματικότητα και μας επιτρέπουν να πλάθουμε σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Ίσως γιατί, αντί να ακούμε τους ειδικούς, εστιάζουμε σε αμφιβόλου σοβαρότητας πηγές. Άλλοτε γιατί βολεύει και άλλοτε γιατί μαζεύουν κλικ. Έτσι, και στον τομέα των νευροεπιστημών οι μύθοι γύρω από το όργανο που λέγεται «εγκέφαλος» δεν σπανίζουν.

Αυτός είναι και ο λόγος που εκπρόσωποι της Federation of European Neuroscience Societies προσπαθούν να καταρρίψουν τις πιο κοινές παρανοήσεις γύρω από τον μεγαλειώδη εγκέφαλό μας.

Μύθος #1: Ο εγκέφαλος γερνάει όσο μεγαλώνουμε

Ξέρουμε ότι μετά την ηλικία των 50 ετών, όλα παίρνουν τον… κατήφορο όσον αφορά τον οργανισμό μας, άρα και η λειτουργία του εγκεφάλου. Η αλήθεια είναι ότι ορισμένες γνωστικές λειτουργίες μπορεί να παρουσιάσουν έκπτωση καθώς γερνάμε. «Τα παιδιά, για παράδειγμα, μαθαίνουν καλύτερα νέες γλώσσες από τους ενήλικες. Από την άλλη, υπάρχουν νοητικές δεξιότητες που βελτιώνονται με το πέρασμα του χρόνου, όπως το λεξιλόγιο, η κατανόηση, η επίλυση συγκρούσεων, η συναισθηματική ρύθμιση». Επιπλέον, υπάρχουν παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η σωματική δραστηριότητα, η διατροφή, η πνευματική άσκηση, που επιβραδύνουν τη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με την ηλικία.

iStock

Μύθος #2: Χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας

Πιθανότατα πρόκειται για τον πιο διαδεδομένο μύθο σε σχέση με τον εγκέφαλο. Σε δημοσιεύματα και εκπομπές ακούμε διαρκώς ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% των δυνατοτήτων που έχει ο εγκέφαλός μας. Υπονοείται, δηλαδή, ότι έχουμε τεράστια αποθέματα αναξιοποίητων πνευματικών «δυνάμεων». Ωστόσο, όπως εξηγεί η επιστημονική ομάδα, διαθέτουμε πλέον εργαλεία που μας επιτρέπουν να εξετάσουμε τις λειτουργίες του εγκεφάλου και έχουν δείξει ότι το όργανο αυτό λειτουργεί ακόμα και όταν ξεκουραζόμαστε.

Μύθος #3: Μπορούμε να εμπιστευτούμε τη μνήμη μας

Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι δίνουμε μεγάλο βάρος στη μνήμη μας και ταυτίζουμε τις αναμνήσεις με τα πραγματικά γεγονότα. Όμως, η ανθρώπινη μνήμη δεν είναι βιντεοκασέτα (ή DVD για τους νεότερους). Δεν καταγράφει τέλεια κάθε εμπειρία, κάθε λεπτομέρεια. Αντ’ αυτού, ας σκεφτούμε το εξής: κάθε φορά που ανακαλούμε στη μνήμη μας ένα γεγονός είναι σαν να βλέπουμε το ίδιο θεατρικό έργο από διαφορετικό θίασο. Μπορεί οι παραστάσεις να μοιάζουν αρκετά, αλλά δεν είναι ίδιες.

iStock

Μύθος #4: Ο εγκέφαλος λειτουργεί καλύτερα υπό πίεση

Ένας ακόμα μύθος γύρω από τον εγκέφαλο αφορά την επίδραση του στρες στη λειτουργία του. Μπορεί τα χαμηλά επίπεδα άγχους να μας «σπρώχνουν» να βάλουμε τα δυνατά μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάνουν καλό στον εγκέφαλό μας. Στην πραγματικότητα, το άγχος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις λειτουργίες του, όπως η μνήμη, ακόμη και να προκαλέσει τον θάνατο εγκεφαλικών κυττάρων.

Μύθος #5: Ο εγκέφαλος δεν δημιουργεί νέα κύτταρα

Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι γεννιόμαστε με έναν πεπερασμένο αριθμό εγκεφαλικών κυττάρων και ότι μόλις καταστρέψουμε τους νευρώνες μας η κατάσταση δεν «σώζεται», εξηγούν οι επιστήμονες. Ωστόσο, η έρευνα σήμερα επιβεβαιώνει την πλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή την ικανότητα που έχει το νευρικό σύστημα να αλλάζει και να προσαρμόζεται ως απάντηση σε νέες μαθησιακές εμπειρίες. Αλλαγές που συμβαίνουν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας.