Η ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

Τα έφηβα κορίτσια που βίωσαν τα lockdown κατά την διάρκεια της πανδημίας εμφανίζουν αλλαγές στον φλοιό του εγκεφάλου τους διαφορετικές σε σχέση με τα αγόρια, που προβληματίζουν τους επιστήμονες.

H πανδημία της Covid-19 άλλαξε τη ζωή μας με τρόπους που ακόμα αδυνατούμε να συλλάβουμε και επηρέασε την υγεία μας τόσο σε σωματικό όσο και ψυχολογικό επίπεδο. Νέες έρευνες δείχνουν την επίδραση που είχε όχι μόνο ο ίδιος ο ιός, αλλά και η περίοδος των λοκντάουν στον εγκέφαλο ενηλίκων και παιδιών.

Παρατηρήθηκε, μάλιστα, το εξής: Τα έφηβα κορίτσια που έζησαν τα λοκντάουν παρουσίασαν ταχύτερη γήρανση του εγκεφάλου συγκριτικά με τα αγόρια. Στοιχείο που αποδεικνύει ότι οι κοινωνικοί περιορισμοί είχαν δυσανάλογη επίδραση πάνω τους. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Δεδομένα που σόκαραν τους επιστήμονες

Μαγνητικές τομογραφίες που διενεργήθηκαν σε 160 παιδιά ηλικίας 9 έως 17 ετών έδειξαν στοιχεία πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου, τόσο σε αγόρια όσο και σε κορίτσια. Ωστόσο, ο εγκέφαλος των κοριτσιών εμφανίστηκε κατά μέσο όρο 4,2 χρόνια πιο γερασμένος από το αναμενόμενο μετά τα λοκντάουν, σε σύγκριση με 1,4 χρόνια πιο γερασμένος που έδειξε να είναι ο εγκέφαλος των αγοριών.

Δεν είναι σαφές εάν οι αλλαγές αυτές έχουν αρνητικές συνέπειες, αλλά τα ευρήματα έχουν εγείρει ανησυχίες ότι μπορεί να επηρεάζεται η ψυχική υγεία των εφήβων και η μορφωτική τους δεινότητα.

«Πρόκειται για δεδομένα που μας σόκαραν, γιατί η διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα είναι δραματική», δήλωσε η καθηγήτρια Patricia Kuhl, συνδιευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Μάθηση και τις Επιστήμες του Εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Με βάση μαγνητικές που είχαν γίνει το 2018, οι επιστήμονες είχαν δημιουργήσει ένα μοντέλο που δείχνει πώς ο φλοιός του εγκεφάλου λεπταίνει φυσιολογικά κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών. Αυτή η λέπτυνση είναι μια φυσιολογική διαδικασία που αποτελεί σημαντικό μέρος της ωρίμανσης και εξειδίκευσης του εγκεφάλου καθώς το παιδί προχωρά στην εφηβεία.

Η επιστημονική ομάδα συνάντησε ξανά την ίδια ομάδα παιδιών το 2021 και το 2022, μετά τα λοκντάουν, και συνέλεξε περαιτέρω μαγνητικές τομογραφίες από έφηβα παιδιά ηλικίας 12 έως 16 ετών. Συγκριτικά με την εγκεφαλική τους ανάπτυξη προ-πανδημίας, οι μαγνητικές αυτές έδειξαν σημάδια επιτάχυνσης της λέπτυνσης του φλοιού σε μία περιοχή του εγκεφάλου των αγοριών, και σε 30 περιοχές του εγκεφάλου των κοριτσιών, και στα δύο ημισφαίρια και σε όλους τους λοβούς.

Τι σημαίνει αυτό για τον εγκέφαλο των έφηβων κοριτσιών

Δεν είναι η πρώτη φορά που ερευνητές συνδέουν την πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου με την πανδημία, όμως αυτή η έρευνα, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, είναι η πρώτη που αποδεικνύει τόσο έντονες διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών.

Και τα δύο φύλα έδειξαν σημάδια επιταχυνόμενης γήρανσης στην περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την όραση, επηρεάζοντας δυνητικά την επεξεργασία προσώπων. Στα κορίτσια, όμως, οι αλλαγές ήταν εκτενείς. Πολλές περιοχές που έδειξαν να έχουν επηρεαστεί είναι αυτές που υποστηρίζουν την κοινωνική αντίληψη και παίζουν ρόλο στην επεξεργασία συναισθημάτων, στην ερμηνεία των εκφράσεων προσώπων και στην κατανόηση της γλώσσας. Πρόκειται για ικανότητες κρίσιμες για την επικοινωνία των εφήβων.

Γιατί επηρεάστηκαν τόσο πολύ τα κορίτσια;

Η Kuhl πιστεύει ότι έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα κορίτσια βασίζονται περισσότερο στις κοινωνικές ομάδες και στην αλληλεπίδραση: «Τα κορίτσια συζητούν ατελείωτα και μοιράζονται τα συναισθήματά τους», είπε χαρακτηριστικά. «Η ευημερία τους, καθώς και η υγιής σωματική και συναισθηματική τους ανάπτυξη εξαρτάται, δηλαδή, από την κοινωνική έκθεση πολύ περισσότερο σε σχέση με τα αγόρια».

Φυσικά, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να φανεί αν αυτή η γήρανση του εγκεφάλου επηρεάζει τη γνωστική απόδοση, αλλά η Kuhl επισημαίνει ότι μπορεί να συνδέεται με πρώιμες για τη ζωή τους αντιξοότητες και με μεγαλύτερο κίνδυνο νευροψυχιατρικών διαταραχών. Σε κάθε περίπτωση, αν με τη λέπτυνση αυτή παρατηρηθεί και απώλεια γνωστικής ευελιξίας, αυτό μπορεί να επηρεάσει τη μάθηση.

Όπως καταλήγει η καθηγήτρια, τα ευρήματα αυτά πρέπει να μας θυμίσουν πόσο εύθραυστοι είναι οι έφηβοι και να ενθαρρύνουν τους γονείς να περάσουν παραπάνω χρόνο μαζί τους, συζητώντας την εμπειρία τους από την πανδημία, έστω κι αν έχει περάσει καιρός.

«Μπορεί η πανδημία να έχει εν πολλοίς τελειώσει, όμως οι επιπτώσεις του στρες παραμένουν σε πολλούς εφήβους. Όχι μόνο δεν είναι αργά, λοιπόν, αλλά ίσως τώρα να είναι ακόμα πιο σημαντικό να βεβαιωθούμε ότι οι έφηβοι στηρίζονται σε επίπεδο ψυχικής υγείας», υποστηρίζει στον Guardian ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ Ian Gotlib, σχολιάζοντας τα σχετικά ευρήματα.