ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΠΟΥ ΑΔΥΝΑΤΙΖΕΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

Τι συμβαίνει με το φάρμακο για τον διαβήτη και την παχυσαρκία που περιέχει την ουσία σεμαγλουτίδη; Γιατί είναι δύσκολο να το βρεις στα φαρμακεία σχεδόν όλου του δυτικού κόσμου – και στην Ελλάδα;

«Ζήτησα από την ενδοκρινολόγο να μου γράψει ένα φάρμακο, για να με βοηθήσει να χάσω βάρος κι εκείνη αρνήθηκε. Μου είναι δύσκολο για ψυχολογικούς λόγους να μπω σε διατροφή σε αυτή τη φάση και της το εξήγησα. Τόσο δύσκολο της ήταν;» Ήταν Χριστούγεννα, όταν άκουσα φίλη φίλου να μοιράζεται το «παράπονό» της στην παρέα που είχαμε βρεθεί. Ομολογώ πως δεν έδωσα σημασία.

Λίγους μήνες μετά, στην 95η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ, ο οικοδεσπότης Τζίμι Κίμελ, αποφάσισε να αναφερθεί –με χιούμορ πάντα– στο κοινό μυστικό του Χόλιγουντ: ένα αντιδιαβητικό φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία σεμαγλουτίδη. Το φάρμακο εκτός από τον διαβήτη, σε μεγαλύτερη δόση, δρα και κατά της παχυσαρκίας, δημιουργώντας κορεσμό και κάνοντας τον ασθενή να χάνει την όρεξή του.

Φάρμακο που αδυνατίζει: Φαινόμενο των καιρών

iStock

Πιστεύεται μάλιστα ότι και η Κιμ Καρντάσιαν είχε πάρει το συγκεριμένο φάρμακο για να χάσει 8 κιλά σε 3 εβδομάδες και να χωρέσει στο iconic φόρεμα της Μέριλιν Μονρόε, παρόλο που δεν το παραδέχτηκε δημοσίως, όπως ο Έλον Μασκ,

Σιγά σιγά το μυστικό εξαπλώθηκε. Στο TikΤok η λέξη «σεμαγλουτίδη» απογειώθηκε. Σε όλο το δυτικό κόσμο, το φάρμακο έχει τεράστια ζήτηση –κατά συνέπεια και έλλειψη– και η δανέζικη εταιρεία δεν προλαβαίνει να το παράγει. Η φήμη του έφτασε και στο φαρμακείο της γειτονιάς μου. Και εκεί, όπως και σε αρκετά άλλα φαρμακεία, η έλλειψη του συγκεκριμένου φαρμάκου είναι μεγάλη.

«Ο κόσμος το ξέρει, οι ασθενείς μου έρχονται διαβασμένοι και μου το ζητάνε για να χάσουν βάρος», μου λέει η Μόνικα Μαθιοπούλου, Μ.D. ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος, ειδικός μεταβολισμού. Πρόκειται για μια επαναστατική θεραπεία που χορηγείται σε ενέσιμο διάλυμα 1 φορά την εβδομάδα.

Στην Ελλάδα το φάρμακο έχει εγκριθεί μόνο για τον διαβήτη και όχι ακόμη για την παχυσαρκία (αναμένεται μέχρι το τέλος του χρόνου), παρόλο που ενδείκνυται και γι' αυτή σε σχεδόν διπλάσια δοσολογία.

Τι συμβαίνει με τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας

Αυτό λοιπόν που συμβαίνει είναι ότι για να το προμηθευτούν σχεδόν δωρεάν οι ασθενείς (με μια συμμετοχή της τάξης του 10%), πρέπει να χαρακτηριστούν «διαβητικοί» από τον αρμόδιο γιατρό και να τους το γράψει. Αν αυτό δεν γίνει, θα πρέπει να το αγοράσουν μόνοι τους, πράγμα που θα τους στοιχίσει περίπου 120 ευρώ για έναν μήνα.

Η εναλλακτική που έχει ένας παχύσαρκος όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή είναι ένα φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία λιραγλουτίδη, το οποίο είναι εγκεκριμένο φάρμακο για την παχυσαρκία στη χώρα μας, αλλά και πάλι δεν συνταγογραφείται.

iStock

Ο τρόπος που λειτουργούν οι συγκεκριμένες ουσίες είναι ότι μιμούνται τη δράση των ινκρετινών, ορμονών που παράγει το σώμα μας όταν τρώμε, για να παράξει ινσουλίνη που θα μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Βρέθηκε όμως ότι μειώνουν και το σωματικό βάρος, οπότε πλέον χρησιμοποιούνται και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Πρόκειται για ανορεξιογόνα φάρμακα που δρουν στην περιοχή του εγκεφάλου όπου βρίσκεται το κέντρο της όρεξης, δεν είναι όμως τόσο αποτελεσματικά όσο η τιρζεπατίδη, η οποία δεν έχει ακόμη εγκριθεί ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η σεμαγλουτίδη, συγκεκριμένα, ανήκει σε μια κατηγορία φαρμάκων γνωστών ως αγωνιστές υποδοχέων GLP-1. Αυτά τα φάρμακα αναπτύσσονται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 προωθώντας την παραγωγή ινσουλίνης και μειώνοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μετά από ένα γεύμα.

Όταν χορηγούνται αγωνιστές υποδοχέων GLP-1, στέλνουν ένα σήμα καταστολής στον υποθάλαμο του εγκεφάλου που ρυθμίζει την όρεξη.

«Τα φάρμακα για την παχυσαρκία δεν καλύπτονται από τα κρατικά ταμεία σε καμία χώρα», εξηγεί η κ. Μαθιοπούλου. «Ίσως ακούγεται λίγο τιμωρητικό αυτό, αλλά η παχυσαρκία, παρόλο που έχει αναγνωριστεί ως νόσος, θεωρείται περισσότερο “προσωπική ευθύνη”».

Είναι επικίνδυνο το φάρμακο που αδυνατίζει;

Η κ. Μαθιοπούλου έχει αρκετούς παχύσαρκους ασθενείς, στους οποίους πρωτίστως συστήνει διατροφή και άσκηση. Όταν όμως αυτές οι λύσεις δεν πετυχαίνουν, τους προτείνει τις αντίστοιχες φαρμακευτικές επιλογές.

Παρατηρεί και η ίδια ότι το τελευταίο διάστημα μοιάζει να γνωρίζουν πολύ καλά τι υπάρχει στην αγορά και μάλιστα είναι εξαιρετικά πρόθυμοι να το δοκιμάσουν. «Πάντα στην ιστορία των κιλών υπήρχαν φάρμακα, ποτέ όμως δεν υπήρχε τέτοια προθυμία για πειραματισμούς», λέει.

Ίσως αυτό να οφείλεται και στις λιγότερες παρενέργειες που έχουν τα σύγχρονα σκευάσματα. Αντενδείκνυνται σε περιπτώσεις παγκρεατίτιδας και μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα στο γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία, διάρροια, εμετό ή δυσκοιλιότητα.

«Αυτά συνήθως μπορεί να τα ανεχτεί κάποιος για να χάσει τα κιλά που έχει παλέψει να διώξει από πάνω του με πολλούς άλλους τρόπους. Εκείνο που δεν ξέρει όμως είναι η δέσμευση που απαιτείται για τη χρήση του φαρμάκου. Η θεραπεία πρέπει να διαρκέσει μήνες, τουλάχιστον 4. Ο ασθενής πρέπει να κάνει εξετάσεις προτού τα ξεκινήσει, να παρακολουθείται από τον γιατρό και να επαναλαμβάνει εξετάσεις ιδανικά κάθε 4 μήνες», εξηγεί.

Εκείνο που δεν είναι όμως ευρύτερα γνωστό ως πιο σοβαρή παρενέργεια είναι η αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης ορισμένων καρκίνων του ενδοκρινικού συστήματος, όπως ο μυελοειδής καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα- από κύτταρα τύπου C και η πολλαπλή ενδοκρινής νεοπλασία τύπου 2 (ΜΕΝ 2), σύμφωνα με το επίσημο φύλλο οδηγιών χρήσης του φαρμάκου. Ως εκ τούτου δεν πρέπει να χορηγούνται σε άτομα με ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα ή άλλου ενδοκρινολογικού καρκίνου.

Το φύλλο αναφέρει και την παρενέργεια της αφυδάτωσης και της νεφρικής ανεπάρκειας. Λόγω γαστρεντερικών ανεπιθύμητων ενεργειών η εξάντληση υγρών μπορεί να μην είναι σπάνια. Τέλος, υπάρχει (σπανιότερος μεν) κίνδυνος επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας.

Γι' αυτό και οι θεράποντες γιατροί καλούνται να εξηγούν στους ασθενείς τα συμπτώματα της νεφρικής δυσλειτουργίας, καθώς και της πιθανότητας αιμοκάθαρσης ως ιατρικής παρέμβασης σε περίπτωση νεφρικής ανεπάρκειας.

Από την αναζήτηση μαγικής συνταγής στις ελλείψεις των φαρμακείων

Καταλαβαίνω ότι αρκετοί ψάχνουν μαγικές λύσεις, συνταγές για να χάσουν βάρος σε 1-2 μήνες, ή άλλοι, απελπισμένοι από την υπερπροσπάθεια σε δίαιτες και γυμναστική, αναζητούν το θαυματουργό χάπι.

Ως αποτέλεσμα, πιέζουν τους γιατρούς να τους κηρύξουν πανηγυρικά «διαβητικούς» ή σπεύδουν να αγοράσουν μόνοι τους το φάρμακο, δημιουργώντας σημαντικές ελλείψεις για τους αληθινά διαβητικούς που τα χρειάζονται.

Όμως ο σκοπός δεν επιτυγχάνεται συνήθως. «Δεν είναι κάτι που θα λυθεί εν μία νυκτί, θέλει κόπο, χρόνο και χρήμα. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις» μου εξηγεί η γιατρός. «Μετά συμβαίνει και το άλλο: στην αρχή θα σε πιάσει εύκολα το φάρμακο, στη συνέχεια όμως δεν έχει την ίδια αποτελεσματικότητα, άρα πρέπει να έχεις αποφασίσει να μειώσεις το φαγητό».

Freepik

Το θετικό ίσως της υπόθεσης είναι ότι σε σχέση με τα διάφορα λιποδιαλυτικά σκευάσματα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και πολύς κόσμος έπαιρνε αλλόγιστα, τουλάχιστον η σεμαγλουτίδη δεν είναι επικίνδυνη.

Η κ. Μαθιοπούλου μου θυμίζει ότι αυτά τα σκευάσματα προκαλούν από ταχυκαρδίες μέχρι και κολπική μαρμαρυγή. «Και τα παίρνει πολύς κόσμος απλώς για μειωθούν τα ποσοστά λίπους στο σώμα τους. Απλώς για να δείχνει πιο γραμμωμένο το σώμα τους». Αλλά κάπου εδώ η συζήτηση για τη σεμαγλουτίδη έχει σταματήσει.

Για να κλείσουμε με μία γενικευμένη διαπίστωση, τα φάρμακα αυτά βρίσκονται σε έλλειψη παντού. Και ο λόγος είναι ο ίδιος: οι ασθενείς τα παίρνουν για λίγο, τα ταμεία δεν τους τα καλύπτουν και τελικά οι έρευνες δείχνουν ότι με τη διακοπή τους η όρεξη και συνεπακόλουθα τα κιλά επανέρχονται. Το ηθικό δίδαγμα λοιπόν λέει: ας μην τα στερούμε από τους διαβητικούς, τη στιγμή μάλιστα που η αποτελεσματικότητά τους είναι ανάλογη με τον χρόνο χρήσης και την αναγκαστική μετάβαση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.