ΓΙΑΤΙ Ο ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΧΤΥΠΑΕΙ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ

Τα δεδομένα για τον χρόνιο πόνο δείχνουν ότι ταλαιπωρεί όλο και περισσότερο κόσμο. Μια πάσχουσα αναζητά τις αιτίες και χαρτογραφεί οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του.

Έχοντας βρεθεί αντιμέτωπη κι εγώ η ίδια με την εμπειρία που λέγεται χρόνιος πόνος, ανακάλυψα πρόσφατα ένα δημοσίευμα στους New York Times με το οποίο δεν ξέρω αν χάρηκα ή αν στενοχωρήθηκα – θα εξηγήσω παρακάτω γιατί. Σύμφωνα με αυτό, ο χρόνιος πόνος είναι πλέον πολύ συχνό φαινόμενο στις ΗΠΑ. Τόσο συχνό που ξεπερνάει σε νούμερα τον διαβήτη, την κατάθλιψη και την υπέρταση!

Τα στοιχεία έφερε στο φως μια μεγάλη μελέτη των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας της χώρας, που ανέλυσε δεδομένα από 10.415 ενήλικες. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν πόσο συχνά ένιωθαν πόνο τους τελευταίους 3 μήνες και αν αυτός ο πόνος παρεμπόδιζε την καθημερινή τους ζωή. Τελικά το 1/5 των Αμερικανών υποφέρει από χρόνιο πόνο. «Πρόκειται για ένα σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας», δήλωσε ο Dr Gregory Terman, ειδικός γιατρός πόνου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και συγγραφέας της μελέτης.

Η μελέτη αποκαλύπτει ότι καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν χρόνιο πόνο, εκείνοι που ήδη ζουν μαζί του εξακολουθούν να αγωνίζονται να τον ξεπεράσουν. Κι όμως, μόνο το 10% όσων πονούσαν το 2019 θεραπεύτηκε το 2020. «Τα νούμερα είναι αστρονομικά», σχολίασε ο Richard L. Nahin, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και επιδημιολόγος, ενώ δεν αποκλείεται να έχουν αυξηθεί κι άλλο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο χρόνιος πόνος;

Προτού αποπειραθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα, ας προσπαθήσουμε να ορίσουμε τον χρόνιο πόνο. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, ως ασθενείς με χρόνιο πόνο είναι εκείνοι που δήλωσαν ότι πονούσαν τις περισσότερες ημέρες ή κάθε μέρα τους προηγούμενους 3 μήνες. Όπως αναφέρει ο Dr Prasad Shirvalkar, αναπληρωτής καθηγητής Αναισθησιολογίας και Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, «και ο ίδιος ο χρόνιος πόνος μπορεί να είναι μια ασθένεια».

Μάλιστα, μπορεί να χρειαστούν χρόνια για ορισμένους ασθενείς έως ότου λάβουν ακριβή διάγνωση για την αιτία που τους προκαλεί χρόνιο πόνο, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι για περισσότερες από το 1/3 των περιπτώσεων δεν θα βρεθούν ποτέ σαφή αιτία.

Είναι μυστήριο πράγμα ο χρόνιος πόνος χωρίς προφανή αιτία. Σαν να χτυπάει ένας συναγερμός πυρκαγιάς, χωρίς να υπάρχει φωτιά. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της ινομυαλγίας, η οποία δεν χαρακτηρίζεται καν πάθηση, αλλά σύνδρομο. Οι ασθενείς, παρόλο που έχουν πεντακάθαρες διαγνωστικές εξετάσεις, υποφέρουν καθημερινά από έντονους πόνους σε όλο τους το σώμα. Αρχίζει τότε η παραφιλολογία του ψυχοσωματικού προβλήματος. Η ινομυαλγία είναι νόσος της ψυχής, αποφαίνονται κάποιοι γιατροί και χορηγούν αντικαταθλιπτικά, που υποτίθεται ότι βελτιώνουν τον χρόνιο πόνο, αν και τελευταία και αυτό αμφισβητείται.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Στον ίδιο παρονομαστή βρίσκεται και το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, από το οποίο βασανίζονται χιλιάδες ασθενείς, χωρίς προφανή αιτιολογία. Ωστόσο, όσο κι αν η ψυχολογία επιβαρύνει ή πυροδοτεί μία κατάσταση σωματικής ασθένειας, δεν είναι μια ικανοποιητική απάντηση για τον χρόνιο πόνο.

Πρόσφατα διάβαζα ότι και οι ημικρανίες για μεγάλο διάστημα αντιμετωπίζονταν από την ιατρική κοινότητα σαν ένα ψυχοσωματικό σύμπτωμα, εφόσον δεν είχε βρεθεί ο μηχανισμός που τις προκαλεί, ούτε και αποτελεσματικά φάρμακα εναντίον τους.

Αλλά ακόμη κι όταν οι γιατροί μπορούν να διαγνώσουν καταστάσεις που προκαλούν χρόνιο πόνο, δεν είναι εξοπλισμένοι για να τον αντιμετωπίσουν. Ορισμένοι μάλιστα μπορεί και να τον υποτιμούν, όπως έχει παρατηρηθεί ότι συχνά συμβαίνει με τον γυναικολογικό πόνο, αφού πρόκειται για κάτι υποκειμενικό που δύσκολα οριοθετείται.

Πώς ένας πόνος εξελίσσεται σε χρόνιο

Η μελέτη εξέτασε επίσης πώς ο πόνος εξελίσσεται σε χρόνιο. Οι συμμετέχοντες που εμφάνισαν οξύ πόνο ήταν πιο πιθανό να αναπτύξουν χρόνιο έναν χρόνο μετά, με περίπου 1 στα 6 άτομα με παροδικό πόνο να αναφέρουν ότι μετασχηματίστηκε σε χρόνιο έναν χρόνο αργότερα. Με άλλα λόγια, χωρίς έγκαιρη παρέμβαση, λένε οι ειδικοί, ο πόνος μπορεί μερικές φορές να επιδεινωθεί και να αποκτήσει διάρκεια.

Αυτό που ξεκινά ως οξύς ή περιστασιακός πόνος μπορεί να μετεξελιχθεί σε μακροπρόθεσμο πρόβλημα. Ειδικά όταν δεν έχουν όλοι ισότιμη πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα. Πράγμα που ισχύει και στην Ελλάδα, όπου η πολιτεία δεν στηρίζει τα ιατρεία πόνου, ενώ ταυτόχρονα το νέο νομοσχέδιο απειλεί να καταργήσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Τι να κάνετε αν υποφέρετε από χρόνιο πόνο

Καταρχάς, πρέπει να πάτε σε έναν γιατρό της αρμόδιας ειδικότητας και να δοκιμάσετε τη θεραπεία που θα σας προτείνει, δίνοντας χρόνο 6 εβδομάδων για να δείτε αποτελέσματα. Αν δεν έχετε βελτίωση, τότε μπορείτε να πάρετε μια δεύτερη γνώμη ή να δοκιμάσετε και κάποιες συνδυαστικές θεραπείες, δίνοντας άλλο τόσο χρονικό περιθώριο. Στους 3 μήνες ο πόνος θεωρείται χρόνιος, οπότε ίσως πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα ιατρείο πόνου, σε κάποιο δημόσιο ή ιδιωτικό νοσοκομείο.

Μια προσωπική εμπειρία

Προσωπικά απευθύνθηκα στο ιατρείο πόνου του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου στην Αθήνα. Εκεί ο επικεφαλής γιατρός που είναι αναισθησιολόγος θα σας υποβάλλει σε ένα ερωτηματολόγιο για να αξιολογήσει την ένταση και τη χρονιότητα του πόνου, καθώς και άλλα χαρακτηριστικά του, όπως για παράδειγμα αν πρόκειται για πόνο νευροπαθητικής φύσης.

Παίρνοντας ένα πλήρες ιστορικό και ελέγχοντας τις διαγνωστικές εξετάσεις που πιθανότατα θα έχετε μέχρι τότε, θα σας υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων σας. Πρέπει να ξέρετε ότι συνήθως χορηγείται θεραπεία με αναισθητικά φάρμακα που γίνεται εκεί, ενώ συνταγογραφούνται και άλλα φάρμακα για το σπίτι.

Η παρακολούθηση στην αρχή είναι εβδομαδιαία και σταδιακά επαναλαμβάνεται κάθε 15 μέρες. Οι γιατροί, καθώς και το νοσηλευτικό προσωπικό, παρόλο που δεν είναι εξειδικευμένοι στον πόνο του κάθε ασθενούς, έχουν μια ικανοποιητική κατάρτιση σχετικά με καταστάσεις χρόνιου πόνου και μπορούν να συνεργαστούν με έναν γιατρό εξειδικευμένο που πιθανότατα σας παρακολουθεί.

Μετά από 2 μήνες θα μπορείτε να καταλάβετε τόσο εσείς όσο κι εκείνοι κατά πόσο μπορεί να θεραπευτεί ή απλώς να βελτιωθεί ο πόνος σας. Ο δικός μου απλώς βελτιώθηκε. Πράγμα που δεν το λες και λίγο, όταν τον έχεις υποστεί για τόσους μήνες...

Ο ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΝΙΚΗΤΟΣ. ΟΣΟ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ, ΦΡΟΝΤΙΣΤΕ ΝΑ ΦΤΑΣΕΤΕ ΟΣΟ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ.

Καθώς όμως ο χρόνιος πόνος είναι συνήθως ζήτημα πολυπαραγοντικό, μια καλή ιδέα είναι να τον προσεγγίσετε ως τέτοιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να απευθυνθείτε σε όλους τους εναλλακτικούς ή ολιστικούς θεραπευτές, αλλά ότι ανάλογα με το είδος του πόνου σας, μπορεί να βοηθηθείτε από κάποιους ειδικούς υγείας. Για παράδειγμα:

• Ένας βελονιστής μπορεί να συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων – εμένα με βοήθησε.
• Ένας διαιτολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τη φλεγμονή ή το βάρος σας αν σας επιβαρύνει.
• Ένας ψυχολόγος ή και ψυχίατρος ίσως βοηθήσει να διαχειριστείτε το στρες που προκύπτει από μια τέτοια κατάσταση.
• Aνάλογα με τον πόνο, δεν αποκλείεται να λειτουργήσουν επικουρικά θεραπείες όπως το Σιάτσου, η μέθοδος Feldenkreis, το Bowtech, η φυσιοθεραπεία, η χειροπρακτική, ο διαλογισμός, που έχει βρεθεί ότι μειώνει τον πόνο κ.ά.

Φροντίστε να είστε προσεκτικοί στις επιλογές σας και μην αμελείτε τη σωματική δραστηριότητα, όσο σας το επιτρέπει η κατάστασή σας. Στα περισσότερα προβλήματα η άσκηση βοηθάει, έστω και σε βάθος χρόνου, καθώς το σώμα απελευθερώνει ενδορφίνες που περιορίζουν το αίσθημα του πόνου και αυξάνουν την ευεξία.

Μην μπείτε στον πειρασμό να πειραματιστείτε με ακραίες εναλλακτικές θεραπείες, προτού βεβαιωθείτε ότι οι συμβατικές συνδυαστικά δεν λειτουργούν. Ρωτήστε τον γιατρό σας για τα συμπληρώματα διατροφής που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και προσπαθήστε να πιστέψετε ότι το πρόβλημα θα λυθεί. Είναι πολύ σημαντικό να ελπίζετε στη βελτίωση της κατάστασης.

Τέλος, ζητήστε από τους οικείους σας και το εργασιακό σας περιβάλλον τη στήριξη που χρειάζεστε και μην πιστέψετε ότι ο πόνος σας δεν είναι υπαρκτός, αλλά τον φαντάζεστε. «Όταν ο ασθενής λέει ότι πονάει, πονάει», μου έλεγαν στο ιατρείο πόνου. Κάτι παραπάνω ξέρουν...

Ο χρόνιος πόνος είναι δύσκολος αντίπαλος, αλλά δεν είναι ανίκητος. Όσο προσπαθείτε να τον κυκλώσετε και να περάσετε στην αντεπίθεση, φροντίστε να φτάσετε όσο πιο κοντά μπορείτε στην αιτία του. Γιατί συνήθως όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά, όχι απαραίτητα μεγάλη.

Τα ευρήματα της αμερικανικής έρευνας μπορεί να κάνουν κι εσάς να νιώσετε λιγότερο μόνοι σε αυτή τη μάχη που δίνετε με τον χρόνιο πόνο. Ίσως και να χαρείτε που υπάρχουν πολλοί άλλοι σαν εσάς εκεί έξω. Αν πάλι σας θλίβει το γεγονός ότι ο χρόνιος πόνος εξαπλώνεται με τη μορφή επιδημίας, σκεφτείτε ότι ίσως έτσι βρεθεί πιο γρήγορα μια λύση για όλους όσοι πονάνε σε βάθος χρόνου.