ΓΙΑΤΙ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ο,ΤΙ ΜΑΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΕΝΤΟΝΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Μια έρευνα φωτίζει λίγο τα «αχαρτογράφητα νερά» του ανθρώπινου εγκέφαλου, εξηγώντας πώς η παρεγκεφαλίδα επηρεάζει τις πιο έντονες μνήμες μας.

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι μια εξόχως προηγμένη «μηχανή». Τόσο πολύπλοκη, ώστε ακόμα δεν έχει «αποκωδικοποιηθεί» πλήρως, γεγονός που θα βοηθούσε να λύσουμε πολλά από τα μείζονα προβλήματα που υπάρχουν στον πλανήτη. Έχει ξεκαθαριστεί πως δεν είναι μυς, αφού δεν έχει μυοκύτταρα. Έχει νευρώνες, που ρυθμίζουν όλοι και καθένας ξεχωριστά τις λειτουργίες του σώματος και του νου. Από την αναπνοή και τους καρδιακούς παλμούς έως την πείνα, τον ύπνο, τη λογική, την προσοχή και τη μνήμη.

Ο εγκέφαλος αποτελείται από 3 μέρη και 10 δομές. Το ένα είναι η παρεγκεφαλίδα. Πρόκειται για το τμήμα του εγκεφάλου που εμπλέκεται στον συντονισμό των κινήσεων, στη ρύθμιση της ισορροπίας όταν περπατάμε ή στεκόμαστε, και σε άλλες πολύπλοκες κινητικές λειτουργίες. Εκτελεί και ορισμένες γνωστικές λειτουργίες.

Η παρεγκεφαλίδα δέχεται πληροφορίες από τις αισθήσεις και επηρεάζει νευρικές οδούς, ώστε να προκαλέσει τις λεπτές, ήπιες και συνδυασμένες κινήσεις. Επιστήμονες του University of Basel, με τον Καθηγητή Ανδρέα Παπασωτηρόπουλο (πιστοποιημένο ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή και καθηγητή Μοριακών Νευροεπιστημών στο ελβετικό πανεπιστήμιο από το 2007) να είναι στους επικεφαλής, ανακάλυψαν πως η παρεγκεφαλίδα παίζει σημαντικό ρόλο και στην ανάμνηση συναισθηματικών εμπειριών.

Για την ιστορία, η παρεγκεφαλίδα είναι παγκοσμίως γνωστή ως cerebellum. Η λατινική αυτή λέξη σημαίνει «μικρός εγκέφαλος». Βρίσκεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού, μεταξύ του κυρίως μέρος του εγκεφάλου και του στελέχους εγκεφάλου.

Πώς παρεμβαίνει η παρεγκεφαλίδα στην καταγραφή εμπειριών

Ό,τι μας προκαλεί συναισθήματα –θετικά ή αρνητικά– αποθηκεύεται στην ανθρώπινη μνήμη. Γεγονός που είναι σημαντικό για την επιβίωση μας, καθώς θυμόμαστε τι είναι επικίνδυνο, τι μπορεί να γίνει επικίνδυνο κ.λπ.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει πως μια δομή του εγκεφάλου, η αμυγδαλή (που παίζει σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία των συναισθημάτων) πρωταγωνιστεί στην αποθήκευση των συναισθηματικών εμπειριών. Πώς;

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

Τα συναισθήματα ενεργοποιούν την αμυγδαλή, η οποία με τη σειρά της διευκολύνει την αποθήκευση πληροφοριών σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.

Πρόσφατη έρευνα, τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), μελέτησε τον ρόλο της παρεγκεφαλίδας στην αποθήκευση συναισθηματικών εμπειριών.

Οι επιστήμονες έδειξαν σε 1.418 υγιείς ανθρώπους εικόνες που προκαλούσαν συναισθήματα και άλλες που ήταν ουδέτερες. Καθ’ όλη τη διάρκεια, κατέγραφαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους με απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού.

Σε τεστ μνήμης που πραγματοποιήθηκε αργότερα, οι συμμετέχοντες θυμήθηκαν πολύ καλύτερα τις θετικές και τις αρνητικές εικόνες, από ό,τι τις ουδέτερες. Γεγονός που το λες και λογικό. Εντούτοις, έπρεπε να εξηγηθεί επιστημονικά.

Η βελτιωμένη αποθήκευση συναισθηματικών εικόνων συνδέθηκε με την αύξηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας στις περιοχές του εγκεφάλου που ήταν ήδη γνωστό ότι παίζουν ρόλο.

Η ομάδα του παλαιότερου πανεπιστημίου της Ελβετίας, ωστόσο, εντόπισε κάτι που δεν ήταν γνωστό: αυξημένη δραστηριότητα στην παρεγκεφαλίδα.

Οι επιστήμονες μπόρεσαν να αποδείξουν και ότι η παρεγκεφαλίδα εμφανίζει ισχυρότερη επικοινωνία με διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, κατά τη διαδικασία της ενισχυμένης αποθήκευσης των συναισθηματικών εικόνων.

Η παρεγκεφαλίδα με κόκκινο χρώμα και με πράσινο οι περιοχές του εγκεφάλου με τις οποίες επικοινωνεί, προκειμένου να ενισχύσει την αποθήκευση των συναισθηματικών πληροφοριών. University of Basel

Λαμβάνει πληροφορίες από τη έλικα (περιοχή του εγκεφάλου που είναι σημαντική για την αντίληψη και την αξιολόγηση των συναισθημάτων) και στέλνει σήματα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου. Ο ιππόκαμπος παίζει κεντρικό ρόλο στην αποθήκευση της μνήμης

Η σημασία της έρευνας

Οι ερευνητές επισήμαναν ότι τα συγκεκριμένα ευρήματα δείχνουν ότι η παρεγκεφαλίδα είναι αναπόσπαστο στοιχείο ενός δικτύου που είναι υπεύθυνο για τη βελτιωμένη αποθήκευση συναισθηματικών πληροφοριών.

Κάτι που μας βοηθά μεν να επιβιώσουμε, αλλά στην περίπτωση πολύ αρνητικών εμπειριών ενδέχεται να μας οδηγήσει σε συνεχές άγχος. Επίσης, ενδέχεται να συμβάλει στην ανάπτυξη και τη διατήρηση διαταραχών που σχετίζονται με το φόβο, πάντα στην περίπτωση μεγάλων σοκ.

«Τα παρόντα ευρήματα δείχνουν ότι η παρεγκεφαλίδα είναι αναπόσπαστο μέρος ενός δικτύου που εμπλέκεται στη συναισθηματική ενίσχυση της επεισοδιακής μνήμης», αναφέρεται στην περίληψη της μελέτης.

Αυτό σημαίνει ότι τα ευρήματα μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση ψυχιατρικών καταστάσεων, όπως είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες ή η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού.