ΓΙΑΤΙ ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΠΙΟ ΑΡΓΟΙ ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ;

Η απάντηση στο γιατί γινόμαστε πιο αργοί όσο μεγαλώνουμε ίσως να μην κρύβεται απλώς στη φυσική φθορά του σώματος.

Όταν είσαι 20, μπορείς να λειτουργείς αποτελεσματικά στην καθημερινότητα σου με μόλις λίγες ώρες ξεκούρασης. Όταν φτάνεις στα 40, δεν αρκεί το ένα ρεπό την εβδομάδα για να «αδειάσει» το σώμα και το μυαλό σου. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της καθυστέρησης που παρατηρείται όσο μεγαλώνουμε στην αποκατάσταση –τα αντανακλαστικά και την κίνηση– είναι οι έξοδοι για ποτό. Σε νεαρότερες ηλικίες, την επομένη είσαι μια χαρά. Σε μεγαλύτερες, θες 2-3 ημέρες για να συνέλθεις.

Αυτά είναι δεδομένα της ζωής. Μηχανικοί του University of Colorado, Boulder θέλησαν να ασχοληθούν πειραματικά με τους ανταγωνιστικούς λόγους που τα άτομα ηλικίας από 65 ετών και πάνω είναι πιο αργά από ό,τι ήταν παλαιότερα. Είναι από τις πρώτες σχετικές μελέτες και τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική έκδοση Journal of Neuroscience.

Πέραν του ότι όσο μεγαλώνουμε γινόμαστε πιο αργοί, τι μπορούμε να διαβάσουμε εκεί ώστε να προστατευτούμε, αφού γινόμαστε λιγότερο σταθεροί και ακριβείς;

«Οι ηλικιωμένοι μπορεί να κινούνται πιο αργά, τουλάχιστον εν μέρει, επειδή τους κοστίζει περισσότερη ενέργεια από αυτή που απαιτεί από τους νεαρότερους», πράγμα που ενδεχομένως να γνώριζες. Ίσως να μην ήξερες πως τα ευρήματα της εργασίας μπορούν να ανοίξουν το δρόμο ώστε να βρουν οι γιατροί νέα εργαλεία ως προς τη διάγνωση μιας σειράς ασθενειών – π.χ. της νόσου του Πάρκινσον, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της κατάθλιψης και της σχιζοφρένειας.

iStock

Αυτό επισήμανε εκ των συγγραφέων της μελέτης η Alaa Ahmed, καθηγήτρια βιοϊατρικής, ρομποτικής και σχεδιασμού συστημάτων.

«Το γιατί κινούμαστε με τον τρόπο που το κάνουμε, από τις κινήσεις των ματιών μέχρι το να περπατήσουμε και να μιλήσουμε, είναι για εμάς ένα παράθυρο για τη γήρανση και τη νόσο του Πάρκινσον. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη νευρική βάση του», δήλωσε χαρακτηριστικά η Ahmed.

Μας κάνει πιο αργούς η μειωμένη ανταμοιβή;

Στο πλαίσιο της έρευνας, η ομάδα ζήτησε από άτομα ηλικίας 18 έως 35 και 66 έως 87 ετών να ολοκληρώσουν μια πολύ απλή εργασία: να φτάσουν σε έναν στόχο που έβλεπαν στην οθόνη, σαν να παίζουν ένα παιχνίδι στο Nintendo Wii. Αναλύοντας τα μοτίβα αυτών των κινήσεων, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ηλικιωμένοι φαινόταν να τροποποιούν τις κινήσεις τους υπό συγκεκριμένες συνθήκες, ώστε να διατηρήσουν τα περιορισμένα τους αποθέματα ενέργειας.

«Όλοι μας, είτε νέοι είτε ηλικιωμένοι, οδηγούμαστε εγγενώς στο να λάβουμε τη μεγαλύτερη ανταμοιβή από το περιβάλλον μας, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τον όγκο της προσπάθειας για να το καταφέρουμε αυτό», εξήγησε ο μηχανολόγος Erik Summerside.

Σύμφωνα με μια υπόθεση, οι μύες των ηλικιωμένων λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά. Δηλαδή, «καίνε» περισσότερες θερμίδες καθώς ολοκληρώνουν τις ίδιες εργασίες με τους νεαρότερους – από έναν μαραθώνιο έως το να σηκωθούν από τον καναπέ για να πάνε στην κουζίνα να πιουν νερό.

Η Ahmed είπε ότι καθώς οι άνθρωποι γερνούν, το σώμα τους παράγει λιγότερη ντοπαμίνη, δηλαδή τη χημική ουσία του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για να μας δίνει μια αίσθηση ικανοποίησης μετά από μια καλή δουλειά. Όταν δεν αισθανόμαστε έντονα την ανταμοιβή, γίνεται λιγότερο πιθανό να κουνηθούμε για να την αποκτήσουμε.

«Τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον βιώνουν ακόμη πιο έντονη μείωση της παραγωγής ντοπαμίνης», εξήγησε η ειδικός.

Το πείραμα

Οι ερευνητές ζήτησαν από περισσότερα από 80 άτομα να καθίσουν και να πιάσουν τη λαβή ενός ρομποτικού βραχίονα, που χειριζόταν κέρσορα σε μια οθόνη υπολογιστή. Κάθε φορά που έκαναν ό,τι έπρεπε, υπήρχε μια ανταμοιβή ικανή να κάνει το μυαλό τους ευτυχισμένο. Για παράδειγμα, ένας ήχος που όλοι έχουμε συνδυάσει με την επιτυχία.

Διαπιστώθηκε πως:

• Και τα δυο ηλικιακά γκρουπ (από 18 έως 35 ετών και από 66 έως 87 ετών) όταν ήξεραν ότι θα άκουγαν αυτόν τον ήχο έφτασαν κατά 4 με 5% νωρίτερα στον στόχο, σε σχέση με τις δοκιμές που δεν υπήρχε ανταμοιβή.
• Οι νεότεροι κούνησαν τα χέρια τους πιο γρήγορα προς την ανταμοιβή και οι ηλικιωμένοι βελτίωσαν κυρίως τους χρόνους αντίδρασής τους (κατά 17 χιλιοστά του δευτερολέπτου, κατά μέσο όρο).
• Όταν η ομάδα πρόσθεσε ένα βάρος 8 κιλών στο ρομποτικό χέρι για τα νεότερα άτομα, αυτές οι διαφορές εξαφανίστηκαν.

Ο συνεπικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Robert Courter, που απέκτησε το διδακτορικό του στη μηχανολογία από το CU Boulder, δήλωσε ότι «ο εγκέφαλος φαίνεται να είναι σε θέση να ανιχνεύει πολύ μικρές αλλαγές στην ποσότητα ενέργειας που χρησιμοποιεί το σώμα και προσαρμόζει τις κινήσεις μας ανάλογα. Ακόμη και όταν κινούνταν με λίγα επιπλέον κιλά, η γρηγορότερη αντίδραση έγινε η ενεργειακά φθηνότερη επιλογή για να φτάσουν στην ανταμοιβή, με τους νεαρότερους να μιμούνται τους μεγαλύτερους ως προς αυτό».

Η έρευνα φαίνεται να δίνει μια σαφή εικόνα πως σε όλες τις ηλικίες δεν έχουμε πρόβλημα να αντιληφθούμε τις ανταμοιβές, ακόμα κι αν είναι μικρές. Ο εγκέφαλος ωστόσο, επιβραδύνει τις κινήσεις μας υπό συνθήκη κόπωσης.

iStock

«Τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι το κόστος προσπάθειας για την προσέγγιση φαίνεται να καθορίζει τι επιβραδύνει την κίνηση των ηλικιωμένων», κατέληξε η Ahmed, με το πείραμα να μην μπορεί να αποκλείσει στο 100% τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου ως τον λόγο που επιβραδύνουμε όσο μεγαλώνουμε.

Εάν προσδιοριστεί το πού και το πώς αυτών των αλλαγών στο σώμα, θα γίνει εφικτή η ανάπτυξη σχετικών θεραπειών.