ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΦΡΟΝΙΜΙΤΕΣ;

Το ότι δεν έχουμε όλοι φρονιμίτες σημαίνει ότι δεν τους χρειαζόμαστε; Κι αν είναι έτσι, γιατί κάποιοι έχουμε; Η εξέλιξη του είδους δίνει τις απαντήσεις που ψάχνουμε.

Οι φρονιμίτες, τα πιο πίσω δόντια της γνάθου, δεν θα εμφανιστούν σε όλους τους ανθρώπους. Λέγονται έτσι, επειδή είναι τα τελευταία από τα 32 μόνιμα δόντια που βγαίνουν συνήθως μεταξύ 17-25 ετών και γι' αυτό έχουν ονομαστεί «δόντια της σοφίας» (αν υποθέσουμε ότι στα 25 μας έχουμε κάποια σοφία).

Τα δόντια αυτά μπορεί να μην μεγαλώσουν ποτέ αρκετά, άλλοτε μπορεί να γίνουν πολύ επώδυνα και να μην μπορούν να ξεπροβάλλουν –οπότε ο οδοντίατρος τα αφαιρεί– ή μπορεί και να χαλάσουν μια ορθοδοντική θεραπεία που έχει προηγηθεί, σπρώχνοντας ελαφρώς τα υπόλοιπα δόντια προκειμένου να εμφανιστούν.

Συχνά μπορεί να ακούσεις ότι τους φρονιμίτες δεν τους χρειάζεσαι και ο γιατρός να σου προτείνει την αφαίρεσή τους, αφού τόσο πίσω που βρίσκονται δεν βοηθούν σημαντικά στη μάσηση. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά αν δεν σου προξενούν κάποιο πρόβλημα, γιατί να υποβληθείς σε μια επώδυνη εξαγωγή;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Αν όλα αυτά σε κάνουν να αναρωτιέσαι γιατί, τέλος πάντων, υπάρχουν αυτοί οι φρονιμίτες εφόσον δεν τους χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα, η απάντηση βρίσκεται στην εξέλιξη.

Οι πίθηκοι έχουν φρονιμίτες

Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε χαρακτηριστικά με τη διευρυμένη «οικογένειά μας», τα πρωτεύοντα θηλαστικά. Έτσι, λοιπόν, πίθηκοι, γορίλες και χιμπατζήδες έχουν όλοι φρονιμίτες.

Αλλά και πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, οι πρόγονοι του πρωτόγονου ανθρώπου είχαν μεγαλύτερα σαγόνια και δόντια από ό,τι οι άνθρωποι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, ο Australopithecus afarensis, είδος που είναι γνωστό και με το όνομα Lucy από ένα διάσημο δείγμα απολιθώματος το οποίο έζησε περίπου 3 έως 4 εκατομμύρια χρόνια πριν, είχε πολύ μεγαλύτερη γνάθο και πολύ πιο πλατιά δόντια από τα δικά μας. 

Τα απολιθωμένα κρανία μερικών πολύ πρωτόγονων ειδών ανθρώπων παρουσιάζουν επίσης δείγματα ισχυρών μυών μάσησης.

Οι ανθρωπολόγοι πιστεύουν ότι χρειάζονταν πιο γερά σαγόνια και δόντια, επειδή τα τρόφιμα που έτρωγαν οι πρόγονοι του ανθρώπου, όπως το ωμό κρέας και τα φυτά, ήταν πολύ πιο δύσκολο να μασηθούν από ό,τι είναι σήμερα τα τρόφιμα.

Οι τροφές μας σήμερα είναι πιο μαλακές

Τα σημερινά τρόφιμα είναι πολύ πιο μαλακά σε σχέση με το παρελθόν εξαιτίας πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, του μαγειρέματος και της αποθήκευσης τροφίμων. Μαλακότερη και ευκολότερη στη μάσηση τροφή σημαίνει ότι τα δόντια έχουν λιγότερο δύσκολη δουλειά.

Ως αποτέλεσμα, τα σύγχρονα ανθρώπινα σαγόνια έχουν εξελιχθεί ώστε να είναι μικρότερα και τα πρόσωπα πιο επίπεδα από ό,τι ήταν των προγόνων μας, αφού τα γεύματά μας δεν απαιτούν το ίδια μεγάλα και αιχμηρά δόντια με τα δικά τους.

Δεδομένων αυτών των αλλαγών, οι οποίες συνέβησαν πολύ αργά κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, οι τρίτοι γομφίοι, δηλαδή οι φρονιμίτες, δεν είναι τόσο σημαντικοί τώρα όσο ήταν κάποτε.

Είναι καλύτερα να μην έχεις φρονιμίτες;

Περίπου το 25% των ανθρώπων σήμερα δεν έχουν τουλάχιστον έναν φρονιμίτη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν σχηματίστηκε ποτέ. Ίσως αυτό να σχετίζεται με τα γονίδια που κληρονομούμε από τους γονείς μας. Μερικοί επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι η έλλειψη φρονιμιτών είναι ένα πλεονέκτημα για τους σύγχρονους ανθρώπους.

Αν οι φρονιμίτες έχουν ανατείλει πλήρως στο στόμα, βρίσκονται σε σωστή θέση και είναι υγιείς, δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν. Απλώς βουρτσίζετε προσεκτικά δύο φορές την ημέρα και χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα για να διατηρήσετε τα δόντια σας υγιή για όσο το δυνατόν περισσότερο.