ΕΣΥ ΘΑ ΚΑΝΕΙΣ ΣΕΛΦ-ΤΕΣΤ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ;

Την ώρα που τα σελφ-τεστ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου τακτοποιούνται στα ράφια των φαρμακείων και –για κάποιους από εμάς– θα διατίθενται δωρεάν από τον ερχόμενο Ιούνιο, συζητάμε με τον Ιωάννη Σ. Παπανικολάου, καθηγητή Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας, για την πραγματική αξία της συγκεκριμένης αυτοεξέτασης.

Ήταν Φεβρουάριος του 2024 όταν η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, μίλησε στο ΕΡΤnews για ένα ακόμη σελφ-τεστ, που δεν θα ανιχνεύει ιούς από αυτούς που μας ρίχνουν στο κρεβάτι, ούτε ορμόνες για την ύπαρξη εγκυμοσύνης ή ωορρηξίας, όπως έχουμε συνηθίσει, αλλά θα εντοπίζει την ύπαρξη αίματος στα κόπρανά μας.

Ένα τέτοιο εύρημα θα σημαίνει συναγερμό, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις σχετίζεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Γι’ αυτό και το συγκριμένο σελφ-τεστ, αφορά στον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον εν λόγω καρκίνο.

Το σελφ-τεστ μου είναι αρνητικό, να ακυρώσω το ραντεβού της κολονοσκόπησης;

Όχι βέβαια. Με την προϋπόθεση ότι υπάρχει ένδειξη για το υπάρχον ραντεβού, δηλαδή είτε ότι το άτομο είναι στην κατάλληλη ηλικία για προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, είτε γιατί παρουσιάζει ανησυχητικά συμπτώματα (όπως απώλεια ορατού αίματος από το ορθό, ή σιδηροπενική αναιμία) που απαιτούν τη διενέργεια κολονοσκόπησης προκειμένου να διερευνηθούν. Παρότι σε κανέναν δεν αρέσει η διαδικασία της κολονοσκόπησης, η συγκεκριμένη εξέταση αποτελεί το πιο αξιόπιστο εργαλείο για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του παχέος εντέρου.

«Το Fecal Immunochemical Test (FIT), αν και είναι εύχρηστο και σαν σελφ-τεστ θεωρείται φιλικό προς τον ασθενή, δεν θα δείξει την ύπαρξη κάποιου πολύποδα, παρά μόνο εάν αυτός αιμορραγεί. Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι η ανεύρεση και κυρίως η εξαίρεση του πολύποδα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, εξηγεί ο Ιωάννης Σ. Παπανικολάου, Kαθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας, Ηπατογαστρεντερολογική Μονάδα, Β’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν».

iStock

Ο κίνδυνος του εφησυχασμού

«Το έκανα και ησύχασα…», θα πεις όταν το τεστ βγει αρνητικό. Είναι όμως ώρα για εφησυχασμό όταν πρόκειται για ένα τεστ που σχετίζεται με τον έλεγχο για καρκίνο;

Εξηγούμαι: Το σελφ-τεστ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου εντοπίζει το μη ορατό με το μάτι αίμα στα κόπρανα. Η εξέταση δεν είναι καινούργια. Πρόκειται για το γνωστό τεστ αιμοσφαιρίνης κοπράνων, που γίνεται σε δημόσια και ιδιωτικά μικροβιολογικά εργαστήρια και διαγνωστικά κέντρα. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι η αυτοεξέταση σε βγάζει από την αμηχανία που μπορεί να νιώσεις όταν εμφανίζεσαι στον γκισέ του εργαστηρίου με το βαζάκι στο χέρι… Αυτός φαίνεται να είναι και ο λόγος που η εξέταση δεν είναι δημοφιλής.

Έχουμε λοιπόν ένα κιτ πανεύκολο στη χρήση, που μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, δεν απαιτεί διατροφικούς περιορισμούς και μας λέει σε ελάχιστο χρόνο αν έχουμε αίμα ή όχι στα κόπρανά μας. Υπάρχει κάποια ένσταση στη χρήση του; Ναι και αφορά στον εφησυχασμό του χρήστη.

«Ένα θετικό αποτέλεσμα κινητοποιεί τον ασθενή και το πιθανότερο είναι να επικοινωνήσει άμεσα με τον γιατρό του, ο οποίος θα συστήσει περαιτέρω έλεγχο. Δεν είναι βέβαιο ότι το θετικό αφορά την ύπαρξη καρκίνου του παχέος εντέρου. Ανιχνεύεται για παράδειγμα αίμα στα κόπρανα εξαιτίας αιμορροΐδοπάθειας ή άλλων καταστάσεων που δεν σχετίζονται με πολύποδες», μας λέει ο καθηγητής κ. Παπανικολάου.

«Ποιος θα διαχειριστεί όμως ένα αρνητικό αποτέλεσμα, που αν και δεν ανιχνεύει αίμα είναι ψευδώς αρνητικό για καρκίνο του παχέος εντέρου; Υπάρχουν περιπτώσεις που ένας πολύποδας δεν αιμορραγεί, αλλά με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται σε κακοήθη όγκο του παχέος εντέρου. Αυτά τα περιστατικά μπορεί να χαθούν εξαιτίας του εφησυχασμού», καταλήγει ο καθηγητής.

Τα σελφ-τεστ και το ΕΣΥ

Νιώθετε ήδη αγωνία και θέλετε να πάρετε άμεσα μία απάντηση για το αν υπάρχει ή όχι μικροποσότητα αίματος στα κόπρανά σας; Μπορείτε να προμηθευτείτε τα ειδικά σελφ-τεστ από τα φαρμακεία. Ενδεχομένως όχι από το φαρμακείο της γειτονιάς σας, μιας και τα κιτ αυτοεξέτασης δεν κυκλοφορούν ευρέως.

Αν ανήκετε στην ηλικιακή ομάδα 50-70, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Υπουργείου Υγείας είστε στόχος του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον ερχόμενο Ιούνιο θα ειδοποιηθείτε με sms, ώστε να προμηθευτείτε δωρεάν το σελφ-τεστ. Ελπίδα ιθυνόντων και χρηστών, κάποιες περιπτώσεις καρκίνου να ανιχνευτούν σε πρώιμα στάδια ή και να τις προλάβουμε σε φάση που ακόμα δεν έχουν εξελιχθεί σε καρκίνο και βρίσκονται ακόμα στο στάδιο του αδενωματώδους πολύποδα. Και όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει έγκαιρη διάγνωση: ανάγκη για λιγότερες και ηπιότερες ενδεχομένως θεραπευτικές επιλογές, μειωμένες νοσηλείες, αλλά και καλύτερη πρόγνωση. Αυτό μεταφράζεται στη γλώσσα της οικονομίας με εξοικονόμηση πόρων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Δεν είμαστε πιονέροι στη χρήση αυτών των σελφ-τεστ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, Λιθουανία, η Δανία και η μεσογειακή Ιταλία το έχουν ήδη εντάξει στον προσυμπτωματικό έλεγχο. Το αν θα πετύχει το σχέδιο στη χώρα μας δεν μένει παρά να φανεί. Πιστεύεται ότι η αυτοεξέταση θα άρει τους ενδοιασμούς των πολιτών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους πιο εύκολα θα πάνε στο φαρμακείο για να προμηθευτούν ένα ευκολόχρηστο κιτ, παρά να κλείσουν ραντεβού για κολονοσκόπηση. Αλλά είπαμε: άλλο το όφελος μίας εξέτασης ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης και άλλο η ενδοσκοπική εξέταση με κολονοσκόπιο, η οποία μπορεί όχι μόνο να εντοπίσει αλλά και να αφαιρέσει πολύποδες.

iStock

«Δεν είναι βέβαιο ότι ο κόσμος θα ανταποκριθεί με ζήλο. Σε δημοσιευμένη μελέτη που διεξήχθη στο νοσοκομείο μας (σ.σ. ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟ») χορηγήσαμε τα τεστ σε εργαζόμενους όλων των ειδικοτήτων, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, διοικητικούς υπαλλήλους, υπαλλήλους καθαριότητας και άλλους, και είδαμε ότι τελικά το τεστ δεν ήταν και τόσο δελεαστικό όσο νομίζαμε. Το επιχείρημα δηλαδή ότι εκείνοι που δεν αποφασίζουν να κάνουν την κολονοσκόπηση, θα κάνουν το τεστ δεν ισχύει απαραίτητα», μας λέει ο καθηγητής και καταλήγει: «Σε κάθε σύστημα υγείας, ο ακρογωνιαίος λίθος πρέπει να είναι η κολονοσκόπηση. Η εξέταση αιμοσφαιρίνης κοπράνων πρέπει να γίνεται επικουρικά».

Ευχαρίστησα τον καθηγητή και μέτρησα τα σελφ-τεστ που ξαφνικά κατακλύζουν τη ρουτίνα υγείας μας. Προσθέτω και το νεοφερμένο τεστ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και ετοιμάζομαι για το επόμενο ρεπορτάζ: τη χρησιμότητα και την αξία του σελφ-τεστ για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.