ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΠΟΙΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ

Τα φάρμακα είναι πολύτιμα εργαλεία στα χέρια των γιατρών – αρκεί να λαμβάνονται όταν και όπως πρέπει. Ο Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, κλινικός φαρμακολόγος - παθολόγος, εστιάζει σε μια κατηγορία που λειτουργεί ως «δίκοπο μαχαίρι», κάνοντας μια ευχή για την καινούργια χρονιά.

Τον νέο χρόνο που ανοίγεται μπροστά μας μπορούμε να αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι που θα επηρεάσει θετικά όχι μόνο εμάς τους ίδιους αλλά θα συμβάλει στο να σωθούν πολλές ζωές παγκοσμίως. Τι είναι αυτό; Το να μην χρησιμοποιούμε αλόγιστα αντιβιοτικά, που πιέζουμε τους γιατρούς να μας συνταγογραφήσουν χωρίς να χρειαζόμαστε, που έχουμε ξεχασμένα στο ντουλάπι μας από προηγούμενη φορά που αρρωστήσαμε, που δανειστήκαμε από τον γείτονα ή τον συγγενή μας κ.λπ.

Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι γίνεται αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών για λοιμώξεις για τις οποίες είναι γνωστό ότι τα αντιβιοτικά όχι μόνο δεν προσφέρουν καμία βοήθεια στην αντιμετώπισή τους, αλλά αντιθέτως μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα και να επιδεινώσουν την κατάσταση του ασθενούς λόγω πρόκλησης διαφόρων παρενεργειών. Μερικές από τις παρενέργειες αυτές, μάλιστα, όπως π.χ. η αναφυλαξία, μπορεί να βάλουν σε κίνδυνο ακόμα και αυτή τη ζωή του ασθενούς. Επίσης, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η έκθεση στα αντιβιοτικά από πολύ μικρή ηλικία μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση άσθματος και αλλεργίας.

Οι ιογενείς λοιμώξεις αποτελούν το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αδικαιολόγητης και άχρηστης χορήγησης αντιβιοτικών.

Ο πιο μεγάλος κίνδυνος από τα αντιβιοτικά

Η αλήθεια είναι ότι τα αντιβιοτικά είναι πανίσχυρα και σωτήρια φάρμακα και έχουν σώσει εκατομμύρια ζωών από τότε που εμφανίστηκαν (η πενικιλίνη ήταν το πρώτο αντιβιοτικό που ανακαλύφτηκε, το 1928, από τον Φλέμινγκ), όταν χρησιμοποιούνται σωστά στις ενδείξεις τους. Δυστυχώς όμως, τόσο στο νοσοκομειακό περιβάλλον αλλά κυρίως στον εξωνοσοκομειακό χώρο, στην κοινότητα, γίνεται κατάχρηση αυτών των εξαιρετικά χρήσιμων φαρμάκων.

Ο βομβαρδισμός των μικροβίων με αντιβιοτικά τα αναγκάζει να προσπαθούν διαρκώς να επιβιώσουν αναπτύσσοντας διάφορους μηχανισμούς άμυνας, γεγονός που τις περισσότερες φορές τα καθιστά ανθεκτικά στα χορηγούμενα αντιβιοτικά. Το πρόβλημα της ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων στα χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά είναι παγκόσμιο και απασχολεί έντονα την ιατρική κοινότητα, διότι κάθε χρόνο χάνονται χιλιάδες άτομα, ιδιαίτερα από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Μία από τις βασικότερες αιτίες που οδηγούν στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας των μικροβίων είναι η κατάχρηση των αντιβιοτικών. Το πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροβίων είναι ιδιαίτερα οξύ στα νοσοκομεία, όπου κατά κανόνα χρησιμοποιούνται τα πιο «βαριά» αλλά και πιο αποτελεσματικά αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων που καταλήγουν εκεί. Ορισμένες φορές, χορηγούνται ακόμα και προφυλακτικά σε διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις, για την πρόληψη πιθανών λοιμώξεων που θα κατέστρεφαν το χειρουργικό αποτέλεσμα.

Ο φόβος και ο τρόμος γιατρών και ασθενών

Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις είναι εξαιρετικά βαριές επειδή προκαλούνται συνήθως από πολυανθεκτικά μικρόβια και αποτελούν τον «φόβο και τον τρόμο» γιατρών και ασθενών. Το πρόβλημα καθίσταται ακόμα οξύτερο αν αναλογιστούμε ότι είναι πολύ δύσκολη η ανακάλυψη νέων αντιβιοτικών, με αποτέλεσμα να είμαστε έρμαια των ανθεκτικών μικροβίων και να βρισκόμαστε πάντοτε πίσω στο κυνήγι εναντίον τους.

Έτσι, η αντιμετώπιση του προβλήματος εστιάζεται στη σωστή χρήση των αντιβιοτικών και γι’ αυτό μεγάλο βάρος ρίχνεται:

• Στη σωστή εκπαίδευση των γιατρών.
• Στην ανάπτυξη της ειδικότητας της λοιμωξιολογίας.
• Στην έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών και αλγορίθμων σωστής χρήσεως των αντιβιοτικών.
• Στη θεσμοθέτηση ειδικών επιτροπών λοιμώξεων στα νοσοκομεία.
• Στην υπό περιορισμούς συνταγογράφηση ορισμένων αντιβιοτικών, όπως π.χ. των κινολονών.
• Στην απαγόρευση πλέον της εύκολης και άνευ συνταγής προμήθειας αντιβιοτικών από τα φαρμακεία.

Ο Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας είναι κλινικός φαρμακολόγος - παθολόγος.