ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑ LAPTOP ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ;

Κινητά, laptop, πλαστικά, ατμοσφαιρική ρύπανση, φυτοφάρμακα. Πώς η έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες συνδέεται με το –άλλοτε ταμπού– θέμα της ανδρικής υπογονιμότητας;

Η ανδρική υπογονιμότητα ήταν για πολλά χρόνια ένα θέμα ταμπού. Όχι τόσο για την ιατρική κοινότητα, όσο για τη στερεοτυπικά δομημένη κοινωνία μας. Θυμηθείτε απλώς τι αναπαριστούν όλες αυτές οι παλιές ταινίες, ελληνικές και ξένες. Αν ένα ζευγάρι αντιμετώπιζε δυσκολίες στην απόκτηση παιδιού, το βάρος της ευθύνης έπεφτε πρώτα στη γυναίκα.

Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Γνωρίζουμε ότι η υπογονιμότητα είναι ένα ζήτημα που αφορά τόσο τις γυναίκες όσο και τους άντρες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι 48 εκατ. ζευγάρια και 186 εκατ. άνθρωποι αναπαραγωγικής ηλικίας ζουν με το πρόβλημα αυτό, που μπορεί να οφείλεται σε έναν αριθμό διαφορετικών παραγόντων, είτε στο ανδρικό είτε στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα.

Δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet αναφέρει ότι, στο 50% περίπου των ζευγαριών που βρίσκονται αντιμέτωπα με την υπογονιμότητα, βασικός παράγοντας ή ένας από τους παράγοντες που συνεισφέρουν, σχετίζεται με την υγεία των αντρών.

Πού οφείλεται η ανδρική υπογονιμότητα;

Η ανάλυση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) αποτελεί τη βασική μέθοδο εργαστηριακής αξιολόγησης της ανδρικής γονιμότητας. Η συγκέντρωση σπερματοζωαρίων σε ένα ml δείγματος και ο ολικός αριθμός σπερματοζωαρίων στο δείγμα σπέρματος είναι δύο από τους δείκτες που εξετάζονται, αλλά δεν είναι οι καλύτεροι προγνωστικοί παράγοντες. Δημοσίευση στο περιοδικό Human Reproduction αναφέρει ότι ο αριθμός των κινητικών σπερματοζωαρίων είναι πιο ακριβής δείκτης.

EΡΕΥΝΗΤΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΑΝ ΟΤΙ ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΑΝΤΡΩΝ ΜΕ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ ΚΙΝΗΤΙΚΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΩΝ ΕΧΕΙ ΜΕΙΩΘΕΙ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΟΥ 10% ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 16 ΧΡΟΝΙΑ .

Τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας ποικίλουν. Μπορεί να σχετίζονται με συγγενείς, επίκτητους ή ιδιοπαθείς παράγοντες, που επηρεάζουν τη σπερματογένεση. Ανάλυση 100 περίπου ερευνών στο περιοδικό Environmental Health Perspectives, έδειξε μια ανησυχητική τάση όσον αφορά τη μείωση της ανδρικής γονιμότητας, ακόμα κι όταν οι ερευνητές μπορούσαν να ελέγξουν πολλούς από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου.

Μελέτες που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν το παραπάνω εύρημα, ενώ δημοσίευση του 2017 έδειξε πτώση των ποσοστών συγκέντρωσης σπέρματος κατά 50% έως 60%, μεταξύ 1973 και 2011, σε άντρες από όλο τον κόσμο.

iStock

Ωστόσο, οι παραπάνω μελέτες επικεντρώθηκαν στη συγκέντρωση ή στον συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων. Το 2019, ομάδα ερευνητών εστίασε στο σύνολο των κινητικών σπερματοζωαρίων και διαπίστωσαν ότι το ποσοστό των ανδρών με φυσιολογικά νούμερα είχε μειωθεί τα τελευταία 16 χρόνια κατά περίπου 10%.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες και γονιμότητα

«Η αναπαραγωγική μας υγεία απειλείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως βιοτοξίνες, φαρμακευτικές ουσίες και προϊόντα προσωπικής φροντίδας», αναφέρει η Sheena Lewis, καθηγήτρια αναπαραγωγικής ιατρικής στο Queen’s University Belfast.

«Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια, τουλάχιστον μέσω πειραμάτων σε ζωικά μοντέλα, ότι η έκθεση σε περιβαλλοντικούς τοξικούς παράγοντες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ορμονική ισορροπία και κατ’ επέκταση την αναπαραγωγική λειτουργία των ανδρών», αναφέρει ο Ryan Smith, Αναπληρωτής Καθηγητής Ουρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Όπως λέει, ζευγάρια που τον επισκέπτονται αναρωτιούνται αν τα κινητά, τα λάπτοπ, τα πλαστικά συμβάλλουν στην εμφάνιση της ανδρικής υπογονιμότητας.

Σε μελέτη στην οποία συμμετείχε ο ίδιος και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Translational Andrology and Urology, εξατάστηκε η σύνδεση μεταξύ της ανδρικής υπογονιμότητας και των πιο συνηθισμένων περιβαλλοντικών παραγόντων. Ποιοι είναι αυτοί;

1. Ενδοκρινικοί διαταράκτες

Πρόκειται για μόρια που μιμούνται τις ορμόνες του σώματος και επηρεάζουν αρνητικά την ομαλή λειτουργία του ορμονικού συστήματος, προκαλώντας επιβλαβείς επιπτώσεις σε έναν αριθμό λειτουργιών, ανάμεσά τους και η αναπαραγωγή (π.χ. κατακερματισμός του DNA του σπέρματος). Σε αυτές περιλαμβάνονται ουσίες όπως φθαλικές ενώσεις (π.χ. οι πλαστικοποιητές), φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, βαρέα μέταλλα, τοξικά αέρια και άλλα συνθετικά υλικά.

2. Ατμοσφαιρική ρύπανση

Η ατμοσφαιρική ρύπανση των αστικών κέντρων φαίνεται να επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος, εξαιτίας της έκθεσης σε σωματίδια, διοξείδιο του θείου, οξείδιο του αζώτου και άλλες ενώσεις. Μελέτη του 2018 αναφέρει ότι η έκθεση στην ατμοσφαιρικούς ρύπους μπορεί να επηρεάσει το DNA του σπέρματος, τη μορφολογία και την κινητικότητά του.

iStock

3. Ακτινοβολία

Η έκθεση στην ακτινοβολία φορητών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και μόντεμ έχει συσχετιστεί με μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, μειωμένη κινητικότητα σπέρματος και μη φυσιολογική μορφολογία σπέρματος. Μελέτες υποστηρίζουν ότι οι βλάβες λόγω έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία εξαρτώνται από παραμέτρους, όπως η διάρκεια της έκθεσης και η απόσταση από την πηγή της ακτινοβολίας.

Unsplash Jadon Kelly

4. Βαρέα μέταλλα

Βαρέα μέταλλα, όπως το κάδμιο, ο μόλυβδος και το αρσενικό, ανιχνεύονται στο πόσιμο νερό, το χώμα, τον αέρα, τα καλλυντικά, τα τρόφιμα. Είναι τοξικά και μπορούν να βλάψουν την υγεία του σπέρματος ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Στη σημερινή εποχή είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφύγει κανείς την έκθεση σε αυτά, καθώς έχουν επικρατήσει σε μεγάλες ποσότητες στο περιβάλλον, αναφέρει δημοσίευση στο ελληνικό επιστημονικό έντυπο «Εγκέφαλος».