ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΟΤΕ «ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟΙ» ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΟΥΜΕ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Όχι μόνο δεν είναι ακόμα και τα 60 αργά για να ξεκινήσεις ψυχοθεραπεία, αλλά ίσως είναι η στιγμή που επιβάλλεται να το κάνεις.

Πόσους ανθρώπους άνω των 60 ξέρεις που, χωρίς κάποιο παθολογικό αίτιο, τους βλέπεις και λες «είναι καλά»; Θυμάμαι την πρώτη φορά που ο πεθερός μου πήγε σε γηρίατρο, πέρα από διάφορα μικροπροβλήματα, η διάγνωση ήταν «κατάθλιψη». Και πώς όχι; Από τα 65 του και μετά περνούσε σχεδόν όλη την ημέρα του μπροστά σε μία οθόνη. Μια θεία μου πριν από μερικούς μήνες έχασε τον άνδρα της, τον οποίον φρόντιζε τα τελευταία 20 χρόνια εξαιτίας ενός πολύ σοβαρού προβλήματος υγείας που αντιμετώπιζε. Ο γιατρός της χορήγησε πρόσφατα αντικαταθλιπτικά.

Δεν χρειάζεται να σε βρει κάποιο μεγάλο κακό για να διαταραχθεί η ψυχική σου υγεία στο κατώφλι της τρίτης ηλικίας. Αυτό από μόνο του είναι αρκετά σοκαριστικό: Τα πάντα αλλάζουν μέσα σου, έξω σου και γύρω σου. Το σώμα σου αλλάζει, οι αντοχές σου αλλάζουν, ο ρόλος σου στην οικογένεια αλλάζει, εμφανίζονται προβλήματα υγείας, κοντινοί σου άνθρωποι φεύγουν από τη ζωή, το βιοτικό επίπεδο του μέσου συνταξιούχου στην Ελλάδα σήμερα είναι για κλάματα… Είναι αναπόφευκτο όλα αυτά να συσσωρεύονται σαν χιονοστιβάδα που κατευθύνεται απειλητικά κατά πάνω σου.

Κι όμως, σε αυτήν ακριβώς τη φάση της ζωής σου είναι που θα έπρεπε να βιώνεις την απόλυτη ηρεμία και γαλήνη. Την απελευθέρωση από όλες τις μεγάλες υποχρεώσεις (τα παιδιά μεγάλωσαν, τα εργάσιμα χρόνια τελείωσαν) και την απόλαυση όσων μέχρι τώρα δεν είχες την ευκαιρία: ύπνος, ξεκούραση, χαλάρωση, ατελείωτες βόλτες, ταξίδια! Έτσι δεν θα έπρεπε να είναι η ζωή μετά τα 60; Πέρα από όλα της τα προβλήματα, δεν θα έπρεπε να αποτελεί και ένα στάδιο χαράς;

Τεράστιο ποσοστό των ανθρώπων αυτής της ηλικίας, όμως, δεν νιώθει καθόλου έτσι. Τους λες ότι ένας ψυχοθεραπευτής θα μπορούσε να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα ψυχολογικά «χαστούκια» που σχεδόν τους γονατίζουν καθημερινά και σου απαντούν: Τι έχω για να πάω σε ψυχολόγο; Τρελός είμαι;

Ναι, ο ψυχολόγος παραμένει δυστυχώς θέμα ταμπού για τη γενιά αυτή – ευτυχώς αυτό έχει αλλάξει άρδην στις επόμενες. Όμως, αν προτάξεις τα σωστά επιχειρήματα, ίσως τους πείσεις πως δεν είναι ποτέ αργά για να ξεκινήσει κανείς ψυχοθεραπεία, όποια κι αν είναι η ηλικία του.

Η δύναμη της ψυχοθεραπείας σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας

– Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε εξοπλίσει κατάλληλα για να αντιμετωπίσεις τις αλλαγές

Τα πάντα μοιάζουν να αλλάζουν μετά τα 50-55. Σε σωματικό επίπεδο, η μεγαλύτερη αλλαγή είναι η ορμονική: τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη και οι περισσότερες άλλες ορμόνες πέφτουν, επηρεάζοντας τα πάντα από τον ύπνο, τον μυϊκό τόνο, τη σεξουαλική ζωή.

Σε επίπεδο σχέσεων, είναι πολύ πιθανό να πρέπει να αναλάβεις τον ρόλο του φροντιστή, είτε για τον/την σύντροφό σου είτε για τους γονείς σου αν είναι ακόμα εν ζωή. Μπορεί, όμως, ακόμα και να χωρίσεις σε αυτή την ηλικία – τα γκρι διαζύγια αυξάνονται τα τελευταία χρόνια κατακόρυφα.

Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει σημαντικά να πλοηγηθείς ανάμεσα σε όλες αυτές τις αλλαγές. Μπορεί να σου δείξει πώς:

• Να συντονιστείς με αυτά που θέλεις και χρειάζεσαι.
• Να ξεκαθαρίσεις τις εναλλακτικές σου.
• Να μάθεις να εμπιστεύεσαι στην δική σου κρίση, ακόμα και στις νέες συνθήκες ζωής.

«Η αντίσταση στην αλλαγή δεν είναι θέμα ηλικίας. Είναι θέμα επιθυμίας. Ναι, η αλλαγή είναι δύσκολη, όμως ο καθένας μπορεί να προσαρμοστεί αν το θέλει και αν δεσμευτεί στη διαδικασία αυτή», λέει η ψυχοθεραπεύτρια Jill Meehan.

– Θα σου δώσει τον χώρο που χρειάζεσαι για να διερευνήσεις νέες ταυτότητες

Αν ετοιμάζεσαι να βγεις στη σύνταξη ή μόλις βγήκες, είναι αναμενόμενο να περνάς μια φάση αποσταθεροποίησης. Η Meehan εξηγεί πως όταν σταματάς να κάνεις –ή να είσαι– κάτι που κάποτε αποτελούσε το επίκεντρο της ζωής σου, ένα μεγάλο κενό ανοίγει μέσα σου. «Κάποιοι άνθρωποι δεν ξέρουν καν ποιοι είναι όταν τους συμβαίνει αυτό», συμπληρώνει.

Εξηγεί, όμως, πως η ψυχοθεραπεία έχει τη δύναμη να δώσει μια κατεύθυνση στον νέο σου αυτοπροσδιορισμό. Μπορεί να δημιουργήσει για εσένα έναν ασφαλή χώρο για δοκιμές, λάθη και ανασκόπηση.

«Όταν δουλεύω με γυναίκες μεγάλης ηλικίας βλέπω ότι το επίκεντρο της ζωής τους ήταν πάντα η φροντίδα των άλλων και όταν αυτό δεν είναι πια απαραίτητο, δεν ξέρουν καν τι θέλουν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ο ψυχοθεραπευτής, λοιπόν, θα δώσει την άδεια να επανεκτιμήσεις τη ζωή σου και να δεις με διαύγεια τις εναλλακτικές σου», προσθέτει η Meehan. Και καταλήγει πως αυτή η διαδικασία μπορεί να σε οδηγήσει και σε νέες ευκαιρίες που ίσως δεν είχες σκεφτεί.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

– Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε στηρίξει στο πένθος

Αυτή κι αν είναι μια τεράστια αλλαγή που μπορεί να σε κλονίσει. Αυτό μπορεί, βέβαια, να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, όμως όταν χάνεις π.χ. τον σύντροφό σου στα 65 ή 70, το πένθος θα βαρύνει περισσότερο από όλους εσένα. Και μπορεί να γίνει δυσβάσταχτο.

Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να σε στηρίξει στον δύσκολο αυτό δρόμο. Μπορεί να σε βοηθήσει να επεξεργαστείς τη θλίψη, τυχόν ενοχές και να επικυρώσεις τα φυσιολογικά αυτά συναισθήματα. Κοιτάζοντας μαζί του στο παρελθόν θα μπορέσεις να βελτιώσεις την ποιότητα της ζωής σου σήμερα.

– Είναι μια ευκαιρία να δημιουργήσεις νέες συνδέσεις

Δεν υπάρχει τίποτα που να έχει μεγαλύτερη ανάγκη ένας άνθρωπος καθώς μπαίνει στην τρίτη ηλικία από τη σύνδεση και την επικοινωνία με άλλους ανθρώπους. Δυστυχώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι είναι η μοναξιά, οπότε ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη σχέση αφοσίωσης.

Όπως λέει και η Meehan, «η θεραπεία σε κρατά σε εγρήγορση. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να αποτελέσει μια άδολη πηγή συμπαράστασης και συμπόνοιας». Μακροχρόνια, όπως έχουν δείξει και έρευνες, η πνευματική αυτή στήριξη θα συμβάλλει σημαντικά στη διαχείριση του στρες, παίζοντας προληπτικό ρόλο και σε προβλήματα υγείας.

Όχι μόνο, λοιπόν, δεν δεν έχεις μεγαλώσει πολύ για να ξεκινήσεις ψυχοθεραπεία, αλλά μάλλον τώρα είναι που την έχεις πραγματικά ανάγκη. Και αν ανησυχείς ότι δεν θα μπορέσεις να ανταποκριθείς οικονομικά σε ένα ακόμη έξοδο, άκου τι έχει να σου πει επ’ αυτού ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος.