CHECK UP ΜΕΤΑ ΤΑ 40: ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Μετά τα 40 πρέπει να αρχίζει ο τακτικός διαγνωστικός έλεγχος τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες που δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως πρόβλημα υγείας. Ποιο είναι όμως το απαραίτητο check up για να μην τρέχεις σε όλους τους γιατρούς;

Ανάμεσα στο «τρέχω κάθε τρεις και λίγο για διαγνωστικούς ελέγχους» και στο «δεν θυμάμαι πότε έκανα την τελευταία γενική αίματος» υπάρχει μια τεράστια απόσταση. Φυσικά, ο αριθμός των διαγνωστικών εξετάσεων στις οποίες μπορεί κάποιος να υποβληθεί είναι πολύ μεγάλος, κάτι τέτοιο όμως δεν χρειάζεται.

Όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας, είναι δαπανηρό και δεν προσφέρει κάποιο ουσιαστικό όφελος για την υγεία, αφού όλες οι διαγνωστικές εξετάσεις δεν έχουν την ικανότητα να ανακαλύπτουν παθήσεις σε πρώιμο στάδιο. Συνεπώς, ο οικογενειακός γιατρός είναι εκείνος ο οποίος θα υποδείξει στους υγιείς ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνουν στο πλαίσιο ενός προληπτικού ελέγχου.

Ορισμένες εξετάσεις μπορεί πράγματι να λειτουργήσουν προληπτικά και να μας γλιτώσουν από μια μελλοντική, μη αναστρέψιμη κατάσταση. Για παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων σε μια εξέταση αίματος θα συμβάλλουν στη πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων. Η μαστογραφία, το τεστ Παπ ή τα τεστ για την ηπατίτιδα είναι επίσης σωτήρια.

Ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται τακτικά μετά τα 40, διότι όλα τα νοσήματα που παρουσιάζονται στη μέση ή στην προχωρημένη ηλικία είναι αποτέλεσμα παθολογικών μεταβολών και αλλοιώσεων που έχουν ξεκινήσει πιο νωρίς.

Unsplash Trust Tru Katsande

Για άντρες και γυναίκες

– Αιματολογικές εξετάσεις

Πρέπει να γίνονται μετά τα 40 κάθε 3-5 χρόνια σε περίπτωση που είναι φυσιολογικές. Αν παρουσιαστεί πρόβλημα, ο θεράπων γιατρός θα καθορίσει τη συχνότητα. Στο βασικό check up πρέπει να περιλαμβάνονται:

• Γενική αίματος
• ΤΚΕ (ταχύτητα καθίζησης - είναι δείκτης φλεγμονής)
• Γενική ούρων
• Ουρία
• Σάκχαρο
• Ουρικό οξύ
• Χοληστερίνη
• Τριγλυκερίδια
• Ολικά λιπίδια
• HDL (καλή χοληστερίνη)
• LDL (κακή χοληστερίνη)
• Τρανσαμινάσες
• γGT
• Αλκαλική φωσφατάση
• Σίδηρος ορού και φεριτίνη (για τις γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία)

– Ηλεκτροκαρδιογράφημα

Γίνεται για την ανακάλυψη αρρυθμιών, ταχυκαρδιών, ισχαιμίας, καρδιακής υπερτροφίας κ.ά. Αν αθλείστε, πιθανότατα σας το ζητούν κάθε χρόνο ή έχετε ξεκινήσει πολύ πριν από τα 40 (επανάληψη κάθε 2-3 χρόνια).

– Τεστ κοπώσεως

Παρέχει  πληροφορίες για την λειτουργία των στεφανιαίων αρτηριών υπό συνθήκες πίεσης και μπορεί να δείξει ένα ισχαιμικό πρόβλημα που δεν εμφανίζεται στο απλό καρδιογράφημα το οποίο γίνεται σε κατάσταση ηρεμίας (επανάληψη κάθε 2-3 χρόνια). 

Freepik

– Ακτινογραφία θώρακος

Οι καπνιστές πρέπει να υποβάλλονται σε μία ακτινογραφία θώρακος η οποία θα χρησιμεύσει σαν ακτινογραφία αναφοράς για πιθανά μελλοντικά ευρήματα από τον θώρακα. Συνιστάται να γίνεται στην ηλικία των 40 ετών.

– Υπερηχογράφημα άνω και κάτω κοιλίας

Είναι χρήσιμο για τον έλεγχο του ήπατος, της χολής, των νεφρών, του παγκρέατος και του σπλήνα, ώστε για να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν κύστες, πέτρες ή όγκοι. Με το υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ελέγχουμε τα γυναικολογικά όργανα (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες) για την ανίχνευση καλοήθων και κακοήθων όγκων. Πρέπει να επαναλαμβάνεται ανάλογα με τα ευρήματα, όποτε ο γιατρός το υποδείξει ή κάθε 2-3 χρόνια.

Για τις γυναίκες

– Γυναικολογική εξέταση

Αυτό πρακτικά σημαίνει επίσκεψη στον γυναικολόγο (κάθε 2 χρόνια) και περιλαμβάνει:

1. Την εξέταση των γυναικολογικών οργάνων με σκοπό τη διερεύνηση και αντιμετώπιση φλεγμονών, λοιμώξεων, καλοήθων και κακοήθων όγκων του κόλπου, της μήτρας και των ωοθηκών.
2. Την ψηλάφηση των μαστών η οποία αποσκοπεί στην έγκαιρη ανακάλυψη πιθανών ογκιδίων.

– Τεστ Παπανικολάου

Για τις γυναίκες είναι ίσως η πιο χρήσιμη εξέταση για την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας. Πρέπει να ξεκινάει μαζί με τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας και να επαναλαμβάνεται κάθε 2 χρόνια ανελλιπώς, εφόσον είναι αρνητικό και δεν παρουσιάζει άλλα ευρήματα που χρειάζονται επανέλεγχο.

– Μαστογραφία

Γίνεται κυρίως για την πρώιμη ανακάλυψη ογκιδίων στο μαστό αλλά και άλλων παθολογικών καταστάσεων. Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική μαστογραφία μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου (της τάξεως του 20%) από καρκίνο του μαστού.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες, της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου (ACS) είναι οι εξής:

• Οι γυναίκες ηλικίας 40-44 ετών μπορούν να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο, εάν το επιθυμούν.
• Οι γυναίκες ηλικίας 45-54 ετών πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο.
• Οι γυναίκες ηλικίας 55 ετών και άνω μπορούν να συνεχίσουν την ετήσια μαστογραφία ή να την κάνουν κάθε 2 χρόνια.
• Οι μαστογραφίες πρέπει να συνεχίζονται όσο η γυναίκα έχει καλή υγεία και αναμένεται να ζήσει τουλάχιστον ακόμα μία 10ετία.

Στην Ελλάδα οι κατευθυντήριες οδηγίες του Υπουργείου Υγείας σύμφωνα με την Ένωση Ακτινολόγων Μαστού Ελλάδος (20-3-2018) είναι για ασθενείς μέσου κινδύνου μετά την ηλικία των 40 χρονών να πραγματοποιείται ανά έτος, χωρίς όμως να καθορίζεται επίσημα ανώτερο ηλικιακό όριο.

Freepik

Για τους άντρες

– Ανδρολογική και ουρολογική εξέταση

Μια ανδρολογική εξέταση που αποσκοπεί στην έγκαιρη διάγνωση διαφόρων δυσμορφιών, φλεγμονών και παθήσεων του γεννητικού συστήματος καλό είναι να έχει γίνει πριν από τα 40 και να επαναληφθεί μετά τα 50.

– PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο)

Γίνεται για την έγκαιρη ανακάλυψη του καρκίνου του προστάτη και είναι μια αιματολογική εξέταση που πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο μετά τα 45, ενώ καλό είναι να υπάρχει και μια τιμή αναφοράς μετά τα 40. Όσο πιο νωρίς διαγνωστεί ένας τέτοιος καρκίνος, τόσο πιο μεγάλες είναι οι πιθανότητες ριζικής θεραπείας.

Ο Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας είναι παθολόγος - κλινικός φαρμακολόγος.