ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΤΑ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ;

Τους κινδύνους της φλεγμονής τους έχουμε αναλύσει σε πολλά επίπεδα. Εκείνο που ακούμε τώρα για πρώτη φορά είναι ότι μπορεί να σχετίζεται και με την κατάθλιψη, γεγονός που ωθεί τους επιστήμονες να εξετάζουν αν θα βοηθούσαν στην αντιμετώπισή της και αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

Προσφάτως νόσησα με Η1Ν1. Συνοπτικά θα πω ότι δεν ήταν ευχάριστο. Ίσως να μην έχω νιώσει ποτέ άλλοτε τέτοια ρίγη και πόνο στα κόκαλα. Μετά με ενημέρωσαν πως η οδύνη μου ήταν αποτέλεσμα της μάχης που έδωσαν τα λευκά μου αιμοσφαίρια να «σκοτώσουν» το ξένο σώμα που είχε μπει στον οργανισμό μου (εσένα που μου μετέδωσες τον ιό σε ψάχνω, να ξέρεις).

Τα λευκά αιμοσφαίρια ή λευκοκύτταρα υπάρχουν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα για να δίνουν αυτούς τους αγώνες απέναντι στις λοιμώξεις, από όπου κι αν προέρχονται (π.χ. παράσιτα, βακτήρια, ιοί).

Η φλεγμονή είναι το αμυντικό σύστημα που ενεργοποιείται αντιδραστικά, έπειτα από την επίδραση διάφορων βλαπτικών παραγόντων (παθογόνα, χημικά, τραυματισμοί κ.ά). Για παράδειγμα, όταν χτυπάς με δύναμη τη γάμπα σου στη γωνία του τραπεζιού που έχεις στο σαλόνι, αυξάνεται η ροή του αίματος στην περιοχή κι έτσι συσσωρεύεται υγρό. Το πρήξιμο, ο πόνος, η ερυθρότητα του δέρματος και η αυξανόμενη αίσθηση της ζέστης είναι τα συμπτώματα της φλεγμονής που εμφανίζονται εντός δίωρου.

Παρεμπιπτόντως, φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει και η λοίμωξη. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν τρεις τύποι φλεγμονής:

• η οξεία κρατά λίγες μέρες,
• η υποξεία είναι το μεταβατικό στάδιο,
• η χρόνια είναι αυτή που έχει μεγαλύτερη διάρκεια.

Η χρόνια φλεγμονή συμβάλλει στους περισσότερους από τους μισούς θανάτους παγκοσμίως. Μπορεί να προκληθεί από άγχος, κακή διατροφή, ανθυγιεινό τρόπο ζωής και αυτοάνοσα, να βλάψει κύτταρα και όργανα και να αυξήσει τον κίνδυνο για σειρά προβλημάτων υγείας.

Έχει διαπιστωθεί και ότι η ύπαρξη φλεγμονής μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα ή να επιδεινώσει την κατάθλιψη, στους εγκεφάλους κάποιων ασθενών.

Τι κάνουν τα αντικαταθλιπτικά

Η δυσκολία σε μια κοινή θεραπεία για την κατάθλιψη έγκειται στο ότι δεν πρόκειται για γενική διαταραχή που είναι ίδια για όλους. Εξαρτάται από τι βιώνει κάθε άνθρωπος που δοκιμάζεται. Σε κάθε περίπτωση, η κατάθλιψη είναι παράγοντας κινδύνου για πολλές άλλες ασθένειες και διαταραχές (π.χ. παχυσαρκία, διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις, χρόνιες αναπνευστικές διαταραχές και αρθρίτιδα). Στις ΗΠΑ η κατάθλιψη είναι ο κύριος λόγος των αυτοκτονιών.

Υπάχουν εννέα κριτήρια συμπτωμάτων:

1. καταθλιπτική διάθεση,
2. μειωμένη ευχαρίστηση,
3. αλλαγή βάρους,
4. αλλαγές στον ύπνο,
5. λήθαργος,
6. αισθήματα αναξιότητας,
7. προβλήματα προσοχής,
8. ψυχοκινητική διαταραχή,
9. αυτοκτονικός ιδεασμός.

Όπως όμως διευκρινίζει στη Washington Post ο νευροβιολόγος Richard Sima, τα κριτήρια αυτά δίνουν 227 πιθανούς συνδυασμούς για τη διάγνωση μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. «Κάποιοι είναι πιο συνηθισμένοι από άλλους και αυτό δυσκολεύει την εύρεση μιας αποτελεσματικής θεραπείας».

iStock

Τα αντικαταθλιπτικά έχουν ως στόχο τη ρύθμιση της μετάδοσης ορισμένων νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνης, ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης). Μόλις το περίπου 30% των ασθενών βιώνει ύφεση έπειτα από τις θεραπείες. Πολλοί βρίσκουν ανακούφιση στο συνδυασμό των αντικαταθλιπτικών με την ψυχοθεραπεία.

Εκτιμάται ωστόσο, πως το 50% των ανθρώπων που έχουν κατάθλιψη αντιμετωπίζονται ανεπαρκώς, ενώ το 30% έχει αποδειχθεί ανθεκτικό στις τρέχουσες θεραπείες. Οπότε είναι ανάγκη να μελετηθούν άλλες πτυχές. Έτσι φτάσαμε στις φλεγμονές.

Η φλεγμονή επηρεάζει τον εγκέφαλο

Εξελικτικά, η φλεγμονή μπορεί να είναι τρόπος επικοινωνίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος με τον εγκέφαλο. Όπως είπε ο Andrew Miller, καθηγητής ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο Emory University School of Medicine, «όταν τα ζώα τραυματίζονταν ή καταπολεμούσαν μια μόλυνση, ο εγκέφαλος και το ανοσοποιητικό σύστημα συνεργάζονταν για να σταματήσουν τις δραστηριότητες του ζώου και έτσι να επιτραπεί η ταχύτερη ανάρρωση. Οι σημερινοί άνθρωποι ζουν σε πιο υγιεινά περιβάλλοντα και με σχετικά νέες πηγές φλεγμονής – ανθυγιεινά τρόφιμα, καθιστικός τρόπος ζωής, Έτσι, αυτή η ανοσοαπόκριση μπορεί να είναι λιγότερο προσαρμοστική, επειδή η φλεγμονή είναι λιγότερο πιθανό αποτέλεσμα μόλυνσης ή πληγής.

»Τώρα ζούμε σε ένα περιβάλλον στο οποίο δεν είμαστε τρομερά δραστήριοι σωματικά, τρώμε έναν τόνο υδατανθράκων, είμαστε γενικά υπέρβαροι και αυτό μας σκοτώνει. Η φλεγμονή μάς σκοτώνει. Και ένας από τους τρόπους που μας σκοτώνει είναι επηρεάζοντας τον εγκέφαλό μας».

Είναι ακόμα ασαφές πώς γίνεται αυτό. Ενδέχεται να αυξάνει την ανηδονία ή το καταθλιπτικό σύμπτωμα της μειωμένης ευχαρίστησης. Η φλεγμονή φαίνεται και να μειώνει την απελευθέρωση ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που εμπλέκεται στην ανταμοιβή και την κίνηση.

Σε μελέτες έχει αναφερθεί ότι καταθλιπτικοί ασθενείς τείνουν να έχουν αυξημένη φλεγμονή, σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν κατάθλιψη.

Οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα έχει φανεί πως διαθέτουν ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά κατάθλιψης.

Εντωμεταξύ, μελέτες που έγιναν σε εγκεφάλους ανθρώπων που αυτοκτόνησαν έδειξαν περισσότερη ενεργοποίηση των ανοσοκυττάρων του εγκεφάλου, τα οποία απελευθερώνουν φλεγμονώδεις παράγοντες.

Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει νευροφλεγμονή, που αλλάζει βασικά νευρικά κυκλώματα και κάνει πιο εύθραυστο τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, που κανονικά προστατεύει τον ευαίσθητο εγκέφαλο από δυνητικά επιβλαβή μόρια στο αίμα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αλλαγές σε κοντινούς νευρώνες, στο κύκλωμα ανταμοιβής.

Η πιθανότητα τα αντιφλεγμονώδη να βοηθήσουν στην κατάθλιψη

Όπως αναφέρει η Washington Post, σε κλινική μελέτη φάνηκε πως η στόχευση και η θεραπεία της φλεγμονής μπορεί να είναι ένας τρόπος παροχής ακριβέστερης φροντίδας για μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της σύγχρονης εποχής.

«Τα ευρήματα ενδέχεται να φέρουν επανάσταση στην ιατρική περίθαλψη για την κατάθλιψη, μια συχνά δυσεπίλυτη ασθένεια που δεν ανταποκρίνεται πάντα στις συμβατικές φαρμακευτικές θεραπείες», ανέφερε ο νευροβιολόγος Richard Sima. Πρόσθεσε ότι ενώ οι τρέχουσες φαρμακευτικές θεραπείες στοχεύουν ορισμένους νευροδιαβιβαστές, η νέα έρευνα δείχνει ότι σε ορισμένους ασθενείς οι καταθλιπτικές συμπεριφορές μπορεί να τροφοδοτούνται από τη φλεγμονώδη διαδικασία.

Οι ερευνητές της συσχέτισης φλεγμονής και κατάθλιψης τόνισαν το εξής: «Σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο κατάθλιψης, η φλεγμονή μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για τη διαταραχή». Κατά συνέπεια, εάν η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την κατάθλιψη και τα συμπτώματά της, τότε η μείωση της φλεγμονής θα μπορούσε να προσφέρει ανακούφιση. Άρα, θα μπορούσε δυνητικά να βοηθήσει συνδυασμός αντιφλεγμονωδών και αντικαταθλιπτικών.

Μετα-ανάλυση του 2019, που περιελάμβανε σχεδόν 10.000 ασθενείς από 36 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, διαπίστωσε ότι διαφορετικοί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες θα μπορούσαν να βελτιώσουν τα καταθλιπτικά συμπτώματα.

Ωστόσο, ορισμένες πρόσφατες μεγάλες κλινικές δοκιμές που δοκιμάζουν αντιφλεγμονώδη φάρμακα για την κατάθλιψη δεν έχουν βρει αξιοσημείωτη επίδραση. Ίσως γιατί δεν δίνονται μόνο σε όσους διαπιστωμένα έχουν αυξημένη φλεγμονή.

«Οι μελλοντικές ερευνητικές δοκιμές πρέπει να λάβουν υπόψη την ετερογένεια των ασθενών και τους διαφορετικούς τύπους της κατάθλιψης, όπως και τα φλεγμονώδη προφίλ τους. Η πραγματοποίηση πιο ακριβών μετρήσεων συγκεκριμένων συμπτωμάτων που επηρεάζονται από τη φλεγμονή, όπως η ανηδονία και η ψυχοσωματική επιβράδυνση, μπορεί επίσης να διαχωρίσει τις λεπτές επιδράσεις των διαφορετικών θεραπειών. Φτάσαμε στο οριακό σημείο και γνωρίζουμε αρκετά ώστε να αρχίσουμε να στοχεύουμε το ανοσοποιητικό σύστημα και τις επιπτώσεις του στον εγκέφαλο για τη θεραπεία της κατάθλιψης», διαβεβαίωσε ο Dr. Miller.