ΑΠΟ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΣΕΚΑΡΕΙΣ ΤΟΝ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΣΟΥ;

Καθώς η 15η Σεπτεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Προστάτη, κάνουμε μια επανάληψη στις στοιχειώδεις γνώσεις μας σχετικά με την πρόληψη και τις απαραίτητες εξετάσεις.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, 1 στους 7 άντρες θα εμφανίσει καρκίνο του προστάτη κάποια στιγμή στη ζωή του, συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος θανατηφόρος μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, όχι γιατί είναι πιο επιθετικός, αλλά γιατί είναι πιο συχνός στον ανδρικό πληθυσμό.

Για την πλειοψηφία των ασθενών, ο συγκεκριμένος καρκίνος έχει μακρά πορεία (εξελίσσεται δηλαδή αργά) και αν διαγνωστεί νωρίς δεν σκοτώνει. Όπως σε όλους τους καρκίνους, έτσι κι εδώ παίζει ρόλο η έγκαιρη διάγνωση. Εάν διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, το ποσοστό ίασης μπορεί και να ξεπεράσει το 95%.

Ο Καθηγητής Ουρολογίας Ε.Κ.Π.Α. Ιωάννης Βαρκαράκης, της Β΄ Ουρολογικής Κλινικής του Σισμανογλείου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, μιλώντας στο OW με αφορμή την 15η Σεπτεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Προστάτη, τον είχε χαρακτηρίσει «διπρόσωπο», καθώς, αν και συνήθως προχωράει αργά, μπορεί –σπανιότερα– να γίνει πολύ επιθετικός.

Δυστυχώς, η νόσος δεν εμφανίζει συμπτώματα στα αρχικά της στάδια. Αν δώσει συμπτώματα, είναι συνήθως πολύ αργά. Γι’ αυτό έχει αξία η ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση.

Πότε να ξεκινήσεις τον προσυμπτωματικό έλεγχο (και τι περιλαμβάνει)

Σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες –καθώς ο καρκίνος πλήττει όλο και συχνότερα νεότερους ανθρώπους– οι άντρες μόλις συμπληρώσουν τα 45 έτη τους πρέπει να υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο, με το ίδιο σκεπτικό που οι σεξουαλικά ενεργές γυναίκες πρέπει να ελέγχονται τακτικά για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας με το τεστ Παπ.

iStock

Ο ολοκληρωμένος προσυμπτωματικός έλεγχος περιλαμβάνει αιματολογικό έλεγχο του PSA (Prostate-Specific Antigen), το Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο που ανιχνεύεται στο αίμα, και τη δακτυλική εξέταση, και πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο.

Το PSA αποτελεί πρωτεΐνη η οποία παράγεται στον προστάτη αδένα και ευθύνεται για τη ρευστοποίηση του σπέρματος μετά την έξοδό του από το σώμα. Η εξέταση συνταγογραφείται. Προτού ωστόσο πραγματοποιηθεί, απαιτείται αποχή από την εκσπερμάτιση για τουλάχιστον 3-4 μέρες, διότι μπορεί να δώσει λανθασμένα αποτελέσματα με αυξημένες τιμές.

Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές του PSA

Με την πάροδο των ετών, ο όγκος του προστατικού αδένα αυξάνεται, με αποτέλεσμα να εκκρίνει περισσότερη PSA στον οργανισμό. Οι άντρες με οικογειακό ιστορικό πρέπει να αρχίζουν τον έλεγχο νωρίτερα, στα 40 έτη.

Ανάλογα με την ηλικία, φυσιολογικές τιμές PSA θεωρούνται:

• 40-49 ετών: έως 2,5 ng/ml
• 50-59 ετών: έως 3,5 ng/ml
• 60-69 ετών: έως 4,5 ng/ml
• Άνω των 70 ετών: έως 6,5 ng/ml

Η εξέταση του PSA σχετίζεται με σημαντική μείωση του ποσοστού θανάτων εξαιτίας του καρκίνου του προστάτη, αν και ορισμένες φορές τυχόν αυξημένες τιμές μπορεί να οδηγήσουν σε αναίτιες βιοψίες και ταλαιπωρία των ασθενών.

Έχεις αυξημένο PSA; Τι μπορεί να σημαίνει

Δεν σημαίνει ότι κάποιος με υψηλό PSA έχει οπωσδήποτε καρκίνο του προστάτη. Το PSA είναι ένας ειδικός δείκτης για τον προστάτη αλλά όχι και απόλυτα ειδικός για τον καρκίνο του προστάτη. Αυτό σημαίνει ότι τα επίπεδα του PSA στο αίμα μπορεί να αυξηθούν και σε άλλες περιπτώσεις, όπως είναι μια καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, μια προστατίτιδα (φλεγμονή του προστάτη), λήψη ορισμένων ορμονών, σπανιότερα ακόμη και έντονη άσκηση.

iStock

Αντίθετα, ορισμένα φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής μπορεί να μειώσουν την τιμή του PSA. Γι’ αυτό πρέπει να ενημερώσεις τον γιατρό σου για οτιδήποτε παίρνεις την περίοδο της εξέτασης.

Πότε να δεις γιατρό

Σημαντική ένδειξη για τυχόν κακοήθεια είναι ο ρυθμός αύξησης του PSA ο οποίος είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τις καλοήθεις υπερπλασίες. Μια απλή προστατίτιδα, για παράδειγμα, μπορεί να ανεβάσει την τιμή του PSA, η οποία όμως θα πέσει με την κατάλληλη αγωγή.

Γι' αυτό είναι απαραίτητο να ελέγχεσαι κάθε χρόνο και να σε παρακολουθεί κάποιος ουρολόγος που θα συγκρίνει τις τιμές του PSA και θα μπορέσει να αξιολογήσει σωστά τα αποτελέσματα των εξετάσεων, ενώ θα σε υποβάλλει και στην ομολογουμένως άβολη δακτυλική εξέταση.

Γιατί να μην αμελείς τον έλεγχο

Ο προληπτικός έλεγχος του PSA είναι σωτήριος. Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σαλγκρένσκα του Γκέτεμποργκ μετά από 22 χρόνια παρακολούθησης χιλιάδων αντρών διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος ήταν κατά 30% χαμηλότερος για εκείνους που είχαν υποβληθεί σε ελέγχους.

iStock

Παρ’ όλα αυτά, η Αμερικανική Ογκολογική Εταιρία υπενθυμίζει ότι το PSA είναι μία εξέταση ενδεικτική: Υπάρχει ένα 15% των αντρών με αποτέλεσμα PSA κάτω από 4, οι οποίοι έχουν τελικά καρκίνο του προστάτη που πιστοποιείται με βιοψία. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος να εξεταστείς από γιατρό που θα συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα.

Αν και οι εξελίξεις στο πεδίο του καρκίνου του προστάτη είναι σημαντικές και ελπιδοφόρες, ο κ. Βαρκαράκης έχει τονίσει: «Δυστυχώς, δεν είμαστε ακόμη τόσο καλοί στο να ξεχωρίζουμε τους ευγενικούς από τους επιθετικούς καρκίνους του προστάτη, με αποτέλεσμα συχνά να υπερθεραπεύουμε τους ασθενείς, κληροδοτώντας τους τις επιπλοκές των ριζικών θεραπειών».

Ποιοι άντρες χρειάζονται στενότερη παρακολούθηση; Όταν υπάρχει κληρονομικότητα, δηλαδή αδελφός ή πατέρας με καρκίνο του προστάτη, συστήνεται PSA ανά εξάμηνο. Επίσης, συστήνεται η εξέταση σε κάθε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα όπως αιματουρία ή αιμοσπερμία.