Υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε το ανεύρυσμα;

Το ανεύρυσμα είναι «λαχείο», λέει νευροχειρουργός. Υπάρχει τρόπος να το προλάβει κάποιος και να γλυτώσει από αυτό;

Τι είναι αυτό που φοβόμαστε περισσότερο; Κατά κανόνα το άγνωστο. Αυτό που δεν μπορείς να προβλέψεις, ώστε να προετοιμαστείς. Αυτό που δεν μπορείς να διαγνώσεις, ώστε να λάβεις τα μέτρα σου. Και αυτό που δεν ξέρεις με τι σφοδρότητα θα εμφανιστεί – όπως ο σεισμός. Ή το ανεύρυσμα.

Ο θάνατος πολλών –όχι ιδιαίτερα μεγάλων σε ηλικία– ανθρώπων από ανεύρυσμα που οδηγεί σε αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο κατά καιρούς μας προβληματίζει και μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν υπάρχει κάποιος τρόπος να… γλιτώσουμε.

Το OW επικοινώνησε με τη νευροχειρουργό Κατερίνα Καραγιάννη, Επιμελήτρια Α’ στο ΚΑΤ, η οποία απάντησε με σαφήνεια σε όλα τα ερωτήματά μας.

Τι είναι το ανεύρυσμα, πώς αντιμετωπίζεται και πώς προλαμβάνεται

– Το ανεύρυσμα είναι νόσος των αγγείων του εγκεφάλου και προκαλείται από διόγκωση στο τοίχωμα κάποιου αγγείου του εγκεφάλου που είναι λεπτότερο από το σύνηθες. Αν αυξηθεί το ανεύρυσμα, επέρχεται ρήξη. Αυτό οδηγεί πάντα σε θάνατο;

Όταν κάποιος παθαίνει ένα εγκεφαλικό, αυτό μπορεί να είναι είτε ισχαιμικό, κατά το οποίο σταματά η παροχή του αίματος και νεκρώνεται μια περιοχή του εγκεφάλου, είτε αιμορραγικό, δηλαδή σπάει ένα αγγείο, χύνεται αίμα στον εγκέφαλο και καταστρέφεται η συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου. Σε κάποιες περιπτώσεις αιμορραγικών εγκεφαλικών –το βλέπουμε από την αξονική ή από την κλινική εικόνα του ασθενούς– μπορεί να έχει σπάσει ένα από τα μεγάλα αγγεία και να έχει κάνει υπαραχνοειδή αιμορραγία, οπότε ψάχνουμε να δούμε αν υπάρχει κάποια αιτία από κάτω, δηλαδή κάποιο ανεύρυσμα. Ουσιαστικά το ανεύρυσμα οδηγεί σε κάποια μορφή αιμορραγικού εγκεφαλικού.

Είναι πολύ μεγάλη η νοσηρότητα και η θνητότητα ενός τέτοιου περιστατικού: περίπου 10-12% των ανθρώπων με ανεύρυσμα έχουν αιφνίδιο θάνατο. Δεν είναι δεδομένο, όμως, ότι ο άνθρωπος που θα το υποστεί θα πεθάνει.

iStock

– Πώς μπορεί κανείς να υποψιαστεί ότι παθαίνει ανεύρυσμα; Υπάρχουν ενδείξεις;

Η αλήθεια είναι πως όχι. Το ανεύρυσμα είναι μια ανωμαλία στη μορφολογία του αγγείου που μέχρι να δημιουργήσει αιμορραγία συνήθως είναι βουβή. Λόγο να την υποψιαστούμε συνήθως δεν έχουμε. Τα περιστατικά είναι 6-11 ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτος, άρα δεν είναι αρκετά για να μπορέσουμε να κάνουμε έναν screening έλεγχο σε όλο τον πληθυσμό. Καθώς είναι μια κατάσταση που εξελίσσεται αργά, μπορεί κάποιος να κάνει έλεγχο σήμερα, να μην διαγνώσει τίποτα και το πρόβλημα να φανεί 4-5 χρόνια μετά.

– Δεν νιώθει ο ασθενής έντονο πονοκέφαλο;

Ο πονοκέφαλος αποτελεί σύμπτωμα όταν επέλθει η ρήξη, οπότε είναι αιφνίδιος. Όμως πρόκειται για πολύ χαρακτηριστικό πονοκέφαλο, που διαφέρει εντελώς από κάθε άλλο. Τα ιατρικά εγχειρίδια τον περιγράφουν σαν «τηγανιά στο κεφάλι», κατά την οποία ο ασθενής μπορεί εκείνη την ώρα να χάσει τις αισθήσεις του, να κάνει εμετό ή να κάνει επιληπτική κρίση. Όσοι ασθενείς έχουν μπορέσει να τον περιγράψουν λένε πως είναι ο χειρότερος που έχουν ζήσει στη ζωή τους.

Η κλίμακα Hunt and Hess για τις υπαραχνοειδείς αιμορραγίες δείχνει πώς μπορεί να κρίνει κάποιος από το πώς φτάνει ο ασθενής στα επείγοντα, με τι συμπτώματα, τι πιθανότητες έχει να καταλήξει ή να έχει καλή έκβαση.

iStock

– Δεν θα είχε νόημα, λοιπόν, να κάνουμε έναν ετήσιο τυπικό έλεγχο για ανεύρυσμα;

Το ανεύρυσμα ελέγχεται με αγγειογραφία, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι και από άποψη κόστους, αλλά και επιβάρυνσης ασθενούς είναι ασύμμετρα μεγάλο το βάρος σε σχέση με τα περιστατικά που θα ανιχνεύσει τελικά και θα μπορέσει να δώσει λύση ιατρική.

– Υπάρχουν άτομα που ανήκουν σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για ανεύρυσμα; Μπορεί π.χ. να είναι κληρονομικό;

Αν υπάρχουν πάνω από δύο συγγενείς πρώτου βαθμού με ανεύρυσμα, τότε θα πρέπει να εξεταστούν και οι υπόλοιποι στην οικογένεια. Σε κάποιες περιπτώσεις, λοιπόν, μπορεί να υπάρχει κληρονομικότητα.

Το ανεύρυσμα είναι ελάχιστα πιο συχνό στις γυναίκες, ενώ εμφάνιση βλέπουμε πιο συχνά μέχρι τα 55, αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες.

iStock

– Αν έχεις πάθει μία φορά ανεύρυσμα μπορεί να ξαναπάθεις;

Αυτό έχει να κάνει με το αν και το πώς έχει αντιμετωπιστεί ένα ανεύρυσμα. Οι τρόποι αντιμετώπισης ανευρυσμάτων είναι δύο: ενδοαγγειακά, δηλαδή μέσω αγγειογραφίας. ο επεμβατικός ακτινολόγος ή αγγειοχειρουργός προσπαθεί να «ασφαλίσει» το ανεύρυσμα εσωτερικά, συνήθως με coils (μικρά συρματάκια που μπαίνουν μέσα στο αγγείο και γεμίζουν το ανεύρυσμα από μέσα). Ο δεύτερος τρόπος είναι το «clipping», με χειρουργική αντιμετώπιση, οπότε πρέπει να ανοίξει το κρανίο, να βρεθεί το αγγείο και να τοποθετηθεί από την έξω πλευρά του κάτι σαν μανταλάκι. Και στις δύο περιπτώσεις, αλλά περισσότερο στην πρώτη, υπάρχει πιθανότητα να μείνει ένα μικρό υπόλειμμα ή το ανεύρυσμα να ξαναμεγαλώσει ή να ξανασπάσει μελλοντικά (στο ανοιχτό χειρουργείο η πιθανότητα αυτή είναι ελάχιστη). Γι’ αυτό απαιτείται επανέλεγχος του ασθενούς. Και βέβαια, κάθε ασθενής χρειάζεται μια εξατομικευμένη προσέγγιση για το πώς θα αντιμετωπιστεί, γιατί η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Pexels Vlada Karpovich