Η ΒΟΗΘΟΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΟΣΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΑΜΑ

Αν η μητρότητα είναι μια ικανότητα που μαθαίνεται και κατακτάται, τότε μια βοηθός μητρότητας είναι ίσως ό,τι χρειάζεται μια νέα μαμά.

Αν με ρωτούσαν ποιο είναι το Νο 1 γεγονός στη ζωή μου που αλλιώς περίμενα και αλλιώς ήταν τελικά, θα απαντούσα με βεβαιότητα: ο ερχομός του παιδιού μου. Η γέννηση ενός παιδιού είναι μια τεράστια αλλαγή στη ζωή όχι μόνο της γυναίκας, αλλά και του ζευγαριού και της ευρύτερης οικογένειας.

Ειδικά όταν πρόκειται για το πρώτο μωρό, που η άφιξή του ανατρέπει ολοκληρωτικά την προηγούμενη ζωή, η μετάβαση στη νέα πραγματικότητα αποτελεί ένα τεράστιο στοίχημα. Αλλά και ο ερχομός ενός δεύτερου ή τρίτου μωρού απαιτεί χειρισμούς και ισορροπίες. Για να τα αντιμετωπίσει όλα αυτά μια οικογένεια καλό είναι να έχει ουσιαστική υποστήριξη. 

Τη βοήθεια αυτή, που τα παλιά χρόνια μια μητέρα την έπαιρνε από την κοινότητα –τη γιαγιά, τη γειτόνισσα, την αδελφή, την ξαδέλφη και τα δικά τους παιδιά ως σύνολο–, στη σημερινή πυρηνική οικογένεια τη στερείται. Το κενό που δημιουργήθηκε στις σύγχρονες κοινωνίες ήρθε να το καλύψει η βοηθός μητρότητας, που στη διεθνή ορολογία ονομάζεται doula. «Αν η βοηθός μητρότητας ήταν φάρμακο, θα ήταν ανήθικο να μη χρησιμοποιείται», αναφέρει ο Dr John Kennell, παιδίατρος-νεογνολόγος.

Πότε χρειάζεται η βοηθός μητρότητας;

Η Θέμις Στυλιανοπούλου, βοηθός μητρότητας η ίδια, απαντά ξεκάθαρα: «Όταν η νέα μητέρα το επιλέξει και μόνο τότε!» Για να έχει αυτή την επιλογή, χρειάζεται ενημέρωση για το τι είναι η βοηθός μητρότητας και ποιο είναι το εύρος πρακτικής της. Είναι ο άνθρωπος που θα σταθεί στην οικογένεια σε ολόκληρη την περιγεννητική περίοδο, από την εγκυμοσύνη, στη γέννα και μεταγεννητικά, προσφέροντας συναισθηματική στήριξη, πρακτική βοήθεια και παροχή πληροφοριών. 

Ίσως η βοήθεια που προσφέρει μια βοηθός μητρότητας να ακούγεται υπερβολική για τα ελληνικά δεδομένα. Σε ορισμένες δυτικές χώρες όμως, όπως η Ολλανδία, όπου έτυχε να γεννήσει μια φίλη μου, οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από το κράτος δωρεάν σε όλες τις λεχώνες. 

Unsplash Fanny Renaud

Τι προσφέρει η βοηθός μητρότητας;

– Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Είναι δίπλα στην οικογένεια για να ακούσει τις ανησυχίες, να δώσει τις πληροφορίες που χρειάζονται, να βοηθήσει να φτιαχτεί ένα πλάνο τοκετού που να ταιριάζει στη γυναίκα και την οικογένειά της. 

– Στον τοκετό

Είναι παρούσα για να βοηθήσει τη μητέρα ακούγοντάς την, προσφέροντας στήριξη στο σώμα της, ελαφριά γεύματα και νερό όταν το χρειάζεται, ανακουφιστικό μασάζ και κομπρέσες ή απλά κρατώντας της το χέρι, κοιτώντας την στα μάτια με όλη την καρδιά της. Μπορεί να αφοσιωθεί αποκλειστικά σε αυτό, καθώς δεν είναι υπεύθυνη για την πορεία του τοκετού. 

– Μεταγεννητικά

Συνεχίζει να στηρίζει με επισκέψεις στο σπίτι. Είναι η περίοδος που όλες οι ισορροπίες έχουν αλλάξει και το κάθε μέλος της οικογένειας προσπαθεί να βρει τη θέση του στη νέα πραγματικότητα. Και πάλι, η βοηθός μητρότητας είναι εκεί για να ακούσει και να βοηθήσει να βρεθούν οι λύσεις που τους ταιριάζουν. Πιο συγκεκριμένα:

• Ακούει τη μητέρα, τους φόβους, τις ανησυχίες της.
• Ακούει την ιστορία του τοκετού της μητέρας όσες φορές αυτή το επιθυμεί.
• Εκπαιδεύει τα άλλα μέλη της οικογένειας πώς να στηρίζουν τη μητέρα.
• Φροντίζει ώστε η μητέρα να τρέφεται σωστά και να παίρνει επαρκή υγρά.
• Βοηθάει σημαντικά με τον ύπνο του μωρού.
• Κρατάει ή ταΐζει το μωρό ενώ η μητέρα ξεκουράζεται, κάνει ντους ή παίζει με τα άλλα παιδιά.
• Προετοιμάζει ελαφριά γεύματα και μαζεύει την κουζίνα.
• Πλένει, διπλώνει και μαζεύει τα ρούχα του μωρού.
• Απαντάει στις ερωτήσεις των γονιών.
• Εκπαιδεύει τους γονείς σε πρακτικά θέματα του μωρού –μπάνιο, ντύσιμο, αλλαγή πάνας– ή βοηθάει τη μητέρα στις ασχολίες αυτές.
• Εκπαιδεύει τη μητέρα σε θέματα θηλασμού και παρέχει πρακτική βοήθεια στο θηλασμό.
• Προσφέρει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να επιλέξει η οικογένεια σύμφωνα με τις επιθυμίες της ομάδες υποστήριξης, επαγγελματίες υγείας, βιβλία κ.ά.

Σε τι διαφέρει από μια μαία;

Η βοηθός μητρότητας είναι επαγγελματίας περιγεννητικής φροντίδας και δεν είναι εκπαιδευμένη να κάνει διάγνωση, να εκτελεί ιατρικές πράξεις, να δίνει φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής. 

Η μαία είναι επαγγελματίας υγείας, η οποία παρακολουθεί τη μητέρα από την εγκυμοσύνη και κατά τον τοκετό, είναι υπεύθυνη να παρακολουθεί την εξέλιξή του, εκτελεί ιατρικές πράξεις και λαμβάνει αποφάσεις. 

iStock

Υποστήριξη στον θηλασμό

Η βοηθός μητρότητας προσφέρει συμβουλές και στήριξη στη νέα μητέρα αναφορικά με τον θηλασμό, την εμψυχώνει και δίνει πρακτικές λύσεις. Προτείνει διαφορετικές θέσεις και φροντίζει η μητέρα που θηλάζει να κάθεται πάντα άνετα, στηρίζοντας καλά όλο της το σώμα της (διαφορετικά, η κούραση αυτή συσσωρεύεται και δημιουργούνται πόνοι και πιασίματα). 

Αν μια μητέρα δεν τα καταφέρνει με το θηλασμό; «Αν έχει σωστή στάση και έχει δοκιμάσει πολλές διαφορετικές θέσεις θηλασμού, παρ’ όλα αυτά το μωρό δεν θηλάζει αποτελεσματικά, τότε θα παρέπεμπα σε πιστοποιημένη σύμβουλο θηλασμού», απαντάει η Θέμις Στυλιανοπούλου. 

Τι συμβουλεύει μια μητέρα που δεν επιθυμεί να θηλάσει; «Το θέμα αυτό είναι πολύ λεπτό. Κατ’ αρχήν θα την καθησυχάσω με τα λόγια και τη στάση μου, λέγοντας πως είμαι κοντά της για να την ακούσω χωρίς να την κρίνω, και μέσα από την κουβέντα να βρούμε τις λύσεις που της ταιριάζουν. Οι λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα δεν επιθυμεί να θηλάσει είναι πολλοί και αρκετοί από αυτούς μπορεί να έχουν να κάνουν με βαθιά τραύματα. Αφού αφουγκραστώ τόσο με τα αυτιά όσο και με την καρδιά μου, θα προσπαθήσω να προσφέρω εναλλακτικές. Ίσως να είναι κάτι απλό και να βρεθούν πρακτικές λύσεις. Θα τη ρωτούσα, επίσης, αν θα επιθυμούσε να της προωθήσω υλικό σε σχέση με τα οφέλη του θηλασμού για τη δυάδα μητέρα-μωρό. Είναι πιθανόν να μην είναι ενημερωμένη και είναι καλό να έχει την πληροφορία για να πάρει την απόφασή της. Αν αισθανθώ πως πρόκειται για κάτι πιο περίπλοκο και βαθύ, μπορεί να της προτείνω να δει κάποιον ειδικό. Σε κάθε περίπτωση, θα σεβαστώ την απόφασή της και θα τη στηρίξω. Η ψυχική υγεία και η ηρεμία της μητέρας, η οποία είναι υπεύθυνη για τη φροντίδα του μωρού σε όλα τα επίπεδα, έχουν μεγάλη σημασία. Αν εκείνη δεν είναι καλά δεν είναι καλά ούτε και το μωρό».

Δύο συμβουλές προς τους γονείς από μια βοηθό μητρότητας

1. Για μια οικογένεια που αντιμετωπίζει τον ερχομό ενός βρέφους, το πιο σημαντικό είναι να ενημερωθεί για τις επιλογές της στον τοκετό και να επιλέξει επαγγελματίες υγείας και περιγεννητικής φροντίδας που να σέβονται τις επιλογές αυτές. Να μην φοβούνται οι γονείς να ρωτούν και να διεκδικούν το δικαίωμα στην ενημέρωση για κάθε ιατρική πράξη που τους προτείνεται, όπως και το δικαίωμα να δίνουν την άδειά τους γι’ αυτήν.

2. Το πιο συχνό λάθος που κάνουν οι νέοι γονείς είναι ότι πιστεύουν πως οι άλλοι ξέρουν καλύτερα. Θα τους έλεγα να κλείνουν τα αυτιά σε όλες τις φωνές που υπάρχουν γύρω τους. Αυτοί που ξέρουν καλύτερα είναι οι ίδιοι οι γονείς, αρκεί να εκπαιδευτούν να αφουγκράζονται το δικό τους ένστικτο, τις δικές τους εσωτερικές φωνές. Μερικές φορές, χρειάζονται απλά κάποιον δίπλα τους να τους το θυμίζει και να τους στηρίζει στη διαδικασία αυτή.

Ποια είναι τα οφέλη;

Έχει αποδειχτεί ότι οι μητέρες που δέχονται μια τέτοια βοήθεια:

• Νιώθουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και ασφάλεια.
• Προσαρμόζονται πιο εύκολα στη νέα δυναμική της οικογένειας.
• Θηλάζουν πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη επιτυχία τα μωρά τους.
• Έχουν μικρότερες πιθανότητες να πάθουν επιλόχεια κατάθλιψη.
• Έχουν μικρότερες πιθανότητες να κακοποιήσουν τα μωρά τους.
• Είναι πιο ξεκούραστες και κοιμούνται πιο καλά.

Χρήσιμες πληροφορίες

– Εκπαίδευση: Η βασική εκπαίδευση στην Ελλάδα γίνεται από τον Σύλλογο Βοηθών Μητρότητας. Υπάρχουν, επίσης, πολλοί φορείς σε όλο τον κόσμο με εκπαιδευτικά προγράμματα. Πέρα από τη βασική εκπαίδευση, η κάθε βοηθός μητρότητας μπορεί να έχει ολοκληρώσει και άλλες εκπαιδεύσεις ώστε να μπορεί να προσφέρει επιπλέον υπηρεσίες, όπως στήριξη σε περιγεννητικό πένθος, yoga, hypnobirthing, βρεφικό μασάζ κ.ά. 

– Κόστος: Δεν υπάρχει μια στάνταρ αμοιβή. Η κάθε βοηθός μητρότητας αξιολογεί τις υπηρεσίες της ανάλογα με τις γνώσεις και την πείρα της. Το κόστος μιας επίσκεψης ποικίλλει ανάλογα με τις ανάγκες της οικογένειας, τον χρόνο παραμονής και τη συχνότητα των επισκέψεων. Συνήθως φτιάχνεται ένα πλάνο υποστήριξης και πάνω σε αυτό ορίζεται η αμοιβή. 

Η Θέμις Στυλιανοπούλου είναι πιστοποιημένη Βοηθός Μητρότητας, Τοκετού - Λοχείας- Περιγεννητικού Πένθους.